Өсімдік майларының түрлері

Презентация қосу

Өсімдік майларының
түрлері
Орындаған :Қарсыбай Ақжүніс
Қабылдаған:Аметова Меруерт
Жоспар

1. Өсімдік майлары дегеніміз
не?
2. Өсімдік майларын алу.
3. Өсімдік майларының
түрлері
Өсімдік майлары дегеніміз не?
• Өсімдік майы - бұл өсімдік материалынан
алынған, май қышқылдарының
триглицеридтерінен және олардың қосалқы
заттарынан тұратын өнімдер.
Өсімдік майларын өндіруге арналған шикізат:
• Май өсімдіктерінің тұқымдары: күнбағыс, соя, рапс, мақта, зығыр,
күнжіт, сүт шырыны, қара зире, қыша, көкнәр, қарасора.
Соя майы — алдын ала өңделген соя
дәндерінен сығымдалып немесе
экстракцияланып алынатын май.
• Рапс — майлы әрі азықтық дақылдарға жататын
бір жылдық шөптесін өсімдік. Дақыл ретінде б.з.б.
4-мыңжылдықтан бастап белгілі. Р. күздік және
жаздық болып бөлінеді. Суыққа төзімді,
құрғақшылыққа төзімсіз өсімдік. Тұқымы 1 — 3ӘС-
та өне бастайды, жас өркені –3 — 5ӘС-қа үсімейді.
Ылғалды ең көп қажет ететін кезеңі гүлдену,
дәнінің толысып, пісу сәті. Күздік Р-қа қарағанда
жаздық Р. климат жағдайларына төзімдірек.
Вегетац. кезең күздік Р-та 270 — 300 күн, жаздық Р-
та 80 — 100 күнге созылады. Айқас тозаңданады.
Барлық майлы дақылдардың ішінде күздік Р.
айрықша топырақ талғайды, ол қоректік заттары
мол, қышқылдау ортасы бар топырақтарда жақсы
өнім береді. Ал жаздық Р. ауыр саздақ және жеңіл
құмдақ топырақтардан басқа жерлердің бәрінде
өсіп, өнім бере алады. Күздік Р-тың алғы
дақылдары ретінде күнбағыс, жүгері, ерте пісетін
картоп, көк азық үшін себілетін күздік қара бидай
дақылдарын атауға болады. Р-тың дәнінде 43%-
дан (жаздық) 50%-ға (күздік) дейін май болады.
Майын тағам ретінде және тех. мақсаттарға,
сабын қайнату, тоқыма, металлургия, бояу,
полиграфия, тері, т.б. өндірістерде пайдаланады.
Р-тың 100 кг көк балаусасында 15,7 кг мал
азықтық өлшем бар және ол витаминдерге (А, С)
бай, жақсы қорытылады. Ауыспалы егістерде
аралық дақыл ретінде себілген Р. малға күз және
көктем айларында жақсы жайылым. 1 га-дан 10 —
30 ц өнім алуға болады. Тұқымын қатар аралығын
15 см етіп, кең қатарлы әдіспен, 8 — 12 кг/га
мөлшерде, 2 — 4 см тереңдікте себеді. Жаздық Р.
Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Ақмола
облыстарында, ал күздік Р. Атырау, Жамбыл,
Оңтүстік Қазақстан облыстарында өсіріледі.
Қарағанды және Қостанай облыстарында жаздық
Май өсімдіктерінің жемістері (пальмалар, зәйтүндер);
• Өсімдік шикізаттың өңдеуден кейінгі
қалған құрамында май болатын
қалдықтар (бидай ұрықтары, жүгері, күріш, шие
сүйектерінің жемісі, жүзім, абрикосы, қарбыз
тұқымы, қауын, томат, асқабақ, шырша, теңіз
шырғаны тұқымының жеміс сүйектері).
1. Өсімдік майларын алу.

Өсімдік майларын алудың
сығымдау және экстракциялау
тәсілдері кеңінен қолданылады.

Сығымдау тәсілі – май алудың ең
ежелгі әдісі. Бұл кезде жоғары
қысымда майды дәндерден сығып
алады. Сығымдаудың екі әдісі бар:
суық және ыстық сығымдау. Суық
сығымдау кезінде дәндерді алдын-
ала жылулық өңдемей сығады.
Майдың түсі ашық түсті болады,
май дәндерінің табиғи дәмі мен
иісі сақталады. Ыстық сығымдау
тәсілінде май шығымын ұлғайту
үшін, майдаланған дәндерді 100-
110°С температурада
ылғалдандыра отырып қуырады.
Нәтижесінде май тұтқырлығы азая
түседі де, одан май толық
бөлінеді. Майдың дәмі мен иісі
күшейе түседі, ал түсі қоюланады.
Рафинадталмағ Гидратталған Рафинадталған
ан

Тазарту деңгейі бойынша өсімдік майы келесіге бөлінеді:
Күнбағыс майы Зәйтүн майы Соя майы

Күнделікті өмірде кеңінен өсімдік майларының 3 түрі қолданылады .
Назар аударғандарыңыз үшін рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Өсімдік майларына қойылатын талаптар

Дәрілік өсімдіктерде эфир майларының түзілуі, жинақталуы

Тағам майларында болатын фальсификацияны табу әдістері

Құрамында эфир майлар бар өсімдіктер

Алматы мемлекеттік қорығы

Өсімдік майларын өндіруге арналған шикізат

Өсімдік майлары

Құрамында май, май тәріздес заттары

Биобутанол - екінші буындағы биоотын

Өсімдік токсикологиясы

Пәндер