Қаза қстан

Презентация қосу

8.1. Өтпелі кезеңнің қиыншылы қтары: экономикалы қ да ғдарыс, әлеуметтік шиеленіс, т ұрмыс
деңгейінің төмендеуі, жұмыссызды қ, қылмысты ң к өбеюі.
8.2. Жоспарлы экономикадан нары қты қ экономика ға к өшу. Өнерк әсіп, аграрлы қ ж әне қаржы-
банк секторлары сия қты экономиканы ң шешуші салаларыны ң даму басымды қтары мен келешегі.
8.3. Қазақстан экономикасын реформалауды ң ба ғыттары - экономика дамуыны ң кластерлік
принципі, еңбек өнімділігі де ңгейін арттыру, заманауи технологияларды енгізу, инвестициялы қ,
салық, аграрлы қ-индустриалды қ саясаты, инфра құрылымды әсіресе к өлік ж әне байланысты
дамыту.
8.4 Стратегиялы қ ма ңызы бар жа ңа темір жол магистралін салу. Қаза қстанды қ экономиканы
дамытуға шетелдік инвестицияны тарту.
8.5. Индустриалды қ-инновациялы қ дамуды ң мемлекеттік ба ғдарламасы, оны ж үзеге асыруды ң
алғашқы табыстары.
8.6. 2011 жыл ғы 28 ақпанда ғы ҚР Президентіні ң Қаза қстан хал қына Жолдауы «Жеделдетілген
экономикалы қ жаңару - үдемелі инновациялы қ индустрияландыру Ба ғдарламасыны ң жал ғасы».
8.7. «Қазақстан - 2020» стратегиялы қ жоспарыны ң басымды қтары. Қаза қстанны ң
экономикалы қ өсуіні ң келешегі. Қаза қстанны ң т ұра қты экономикалы қ дамуыны ң траекториясы.
ХХІ ғасырдағы экономиканы ң қаза қстанды қ үлгісі.
8.8. ЭСПО-2017 өткізуді ң Қаза қстан үшін ма ңызы. «Н ұрлы Жол - болаша ққа жол» жа ңа
экономикалы қ саясаты - Қаза қстанны ң жа һандану ға берген жауабы. «Н ұрлы жол»
экономикалы қ даму жоспары.
ШИЕЛЕНІС, Т ҰРМЫС ДЕ ҢГЕЙІНІ Ң Т ӨМЕНДЕУІ, Ж ҰМЫССЫЗДЫ Қ, ҚЫЛМЫСТЫ Ң К ӨБЕЮІ.

• Өтпелі кезе ң – КСРО (Ке ңестік Социалистік Республикалар Ода ғы) ыдыра ғаннан кейін
постсоциалистік мемлекеттерді ң әлеуметтік-экономикалы қ дамуы т өмендеп, экономикасыны ң
дағдарысқа ұшыра ған кезе ңі. Өтпелі кезе ң т әуелсіз әр қайсысында т үрліше болды.
• Қазақстан Өтпелі кезе ңді 1989 – 1996 жылдары өтті.
• Ресей 1990 – 1999 жылдары бастан кешірді.
• Ал олардың ең құлдыраған кезі – тиісінше 1994 ж әне 1992 жылдары Экономикалы қ реформа
социалистік лагерьге кірген мемлекеттерден:
• Польшада 1990 жылы жасалды.
• Венгрияда, Чехия мен Словенияда 1991 – 1992 жылдары жасалды.
• Ал КСРО құрамында бол ған Қаза қстанда шын м әнінде м ұндай реформа 1994 жылы
басталды. Өтпелі кезе ңні ң басында экономиканы ң қаржылы қ ж әне өндірістік ж үйелерінде
үлкен алшақты қтың пайда болуы, институц. дамуды ң жетілдірілмегендігі салдарынан
постсоциалды қ елдерде әлеуметтік-экономикалы қ да ғдарыс ушы ға т үсті.
• Ал кейбір елдерге Азиялы қ да ғдарыс (1997) та әсерін тигізді.
• Қазақстанда ұлтты қ экономиканы ң т үрлі салалары, атап айт қанда, 1991 жылы же ңіл ж әне
тамақ өнеркәсібі да ғдарысты бастан кешірді.
• 1992 – 1993 жылдары машина жасау, әскери, құрылыс, энергетика кешендері да ғдарысты
бастан кешірді.
• • 1994 – 1995 жылдары агроэнерк әсіп, металлургия, м ұнай-газ кешендері да ғдарысты
бастан кешірді. Сонымен қатар әлеуметтік да ғдарыс та к үшейді. Тауар тапшылы ғы өсіп,
бағаның күрт жоғарылауы халы қты ң т ұрмыс де ңгейін т өмендетіп жіберді, е ңбека қы,
әлеуметтік т өлемдеуді ң м өлшері тым азайып кетті, оларды уа қытында алу үлкен мемл.
мәселеге айналды. Жалпы Қаза қстанда бол ған да ғдарыс үлгісіні ң классик. үлгіге
ұқсамайтын өзіндік ерекшеліктері болды. Атап айт қанда, классик. үлгіде да ғдарыс
тауарды арты қ өндіруден болса, өтпелі кезе ңде өндіріс нары қты тауар ға толтыра
алмағанды қтан да ғдарды. Б ұл да ғдарыс 1991 – 1995 жылдарды қамтып, тек 1997
жылдан бастап экономикалы қ өрлеуге бет б ұрды.
• Өтпелі кезе ңде экономиканы ң нары қты қ ба ғыты ай қындалып, ыры қты экономиканы
қалыптастыруға к үш салынды. Н әтижесінде макроэкономиканы т ұра қтандыру,
экономиканы сауы қтыру ж әне оны да ғдарыстан біртіндеп шы ғару, экономиканы реттеуді ң
нарықтық қатынастар ж үйесін, оны ң т үрлі институттары мен инфра құрылымдарын,
тетіктерін қалыптастыру ж үзеге асырылды. Сонымен қатар республика ға ау қымды
инвестициялар тартылып, к әсіпкерлер тобы пайда болды. Олар сауда бизнесіні ң орнына
өндіріс пен ауыл ш. салаларында к әсіпкерлікті дамытты. Өтпелі кезе ң т ұсында Қаза қстан
ТМД елдеріні ң ішінде т ұра қты экономика даму ба ғытын қалыптастыра білген бірден-бір
мемлекет болды.
8.2. ЖОСПАРЛЫ ЭКОНОМИКАДАН НАРЫ ҚТЫ Қ ЭКОНОМИКА ҒА К ӨШУ. ӨНЕРК ӘСІП,
АГРАРЛЫ Қ Ж ӘНЕ ҚАРЖЫ-БАНК СЕКТОРЛАРЫ СИЯ ҚТЫ ЭКОНОМИКАНЫ Ң ШЕШУШІ
САЛАЛАРЫНЫ Ң ДАМУ БАСЫМДЫ ҚТАРЫ МЕН КЕЛЕШЕГІ.

• Қазақстан тәуелсіздік ал ғаннан кейін нары қты қ экономика ға к өшу жолына т үсті. Осы
бағытта 1992 жылы қа ңтарда ба ғаны ыры қтандыру ға, мемлекеттік меншікті оны ң иелігінен
алып жекешелендіруге кірісті. Қаза қстан Республикасыны ң әлеуметтік-экономикалы қ
дамуы.Қазақстан т әуелсіздік ал ғаннан кейін нары қты қ экономика ға к өшу жолына т үсті.
Осы ба ғытта 1992 жылы қа ңтарда ба ғаны ыры қтандыру ға, мемлекеттік меншікті оны ң
иелігінен алып жекешелендіруге кірісті. Қаза қстанда нары қты қ экономика ға к өшуді ң
алғашқы кезде үш кезе ңі белгіленді. Бірінші кезе ң - 1991-1992 жылдар, екінші кезе ң - 1993-
1995 жылдар аралы ғы болып, осы мерзімде ж үргізілетін іс ба ғдарламасы Жо ғар ғы
Кеңестің сессиясында ма құлданып, Президентті ң Жарлы ғымен бекіді. Ал үшінші кезе ң -
1996-1998 жылдарды қамту ға тиіс болды. Осы ған байланысты к өптеген жа ңа за ңдар,
реформаны ж үзеге асыру ға қажет бас қа да құжаттар қабылданды. Нары қты қ
экономикаға к өшу м әселелерімен айналысатын жа ңа мемлекеттік бас қару органдары
құрылды. Олар: М үлік ж өніндегі, Монополия ға қарсы саясат ж өніндегі комитеттер, Салы қ
инспекциясы, Кеден ж әне т.б. Сондай-а қ нары қты қ экономика ға т ән инфра құрылымны ң
кейбір түрлері: биржалар, коммерциялы қ банктер, сауда үйлері, жеке меншіктік к әсіпорындар
мен шаруашылы қтар, жеке меншік пен мемлекет меншігі аралас ірі корпорациялар,
акционерлік қо ғамдар, холдингтік компаниялар өмірге келді. С өйтіп, нары қты қ экономика ға
қарай, меншікті ң т үрін өзгертуде, аралас экономика құруда біршама ж ұмыстар ат қарылды.
8.3. Қ АЗА Қ СТАН ЭКОНОМИКАСЫН РЕФОРМАЛАУДЫ Ң БА ҒЫТТАРЫ - ЭКОНОМИКА ДАМУЫНЫ Ң КЛАСТЕРЛІК
ПРИНЦИПІ, Е ҢБЕК ӨНІМДІЛІГІ ДЕ ҢГЕЙІН АРТТЫРУ, ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ,
ИНВЕСТИЦИЯЛЫ Қ, САЛЫ Қ, АГРАРЛЫ Қ-ИНДУСТРИАЛДЫ Қ САЯСАТЫ, ИНФРА ҚҰРЫЛЫМДЫ ӘСІРЕСЕ К ӨЛІК
Ж Ә НЕ БАЙЛАНЫСТЫ ДАМЫТУ.
Реформалар: бiрiншi кезе ң (1991-1992)

• Бiрiншi кезе ң Қаза қстанда социалистік экономикадан кейiнгi экономикалы қ жа ғдайды ң шиеленiсiп, құлдырауымен
сипатталады. Б ұл 70-жылдарды ң ая ғында КСРО экономикасы на қты секторыны ң жаппай үдере қожырауы салдарынан
ту ған едi, оны ң үстiне өзгерiске ұшыра ған сырт қы ж әне iшкi әлеуметтік-экономикалы қ, қо ғамды қ-саяси ба ғытта
жүргiзiлген экономикалы қ саясат өрiстеп кете алмады. 1992 ж. Қаза қстанны ң стратегиялы қ дамуыны ң ал ғаш қы
бағдарламасы — “ Қаза қстанны ң егемендi ж әне т әуелсiз мемлекет ретiнде дамуыны ң қалыптасу стратегиясы”
қ абылданды, м ұнда мемлекет дамуыны ң басым ба ғыттары ай қындалды ж әне экономика аясында стратегиялы қ
ма қсаттар белгiлендi.
• Реформалар: екiншi кезе ң (1993-1994)

• Екiншi кезе ң экономикалы қ да ғдарысты ң т үйiндi кезе ңiне айналды, б ұл да ғдарыс мыналардан к өрiндi: Ресей
Федерациясымен шаруашылы қ байланыстарды ң үзiлуi ж әне осыны ң салдары ретiндегi т өлем т өленбеу да ғдарысы.
Жал ғастырыл ған реформаларды ң ма қсаты мына шараларды к өздедi: меншiк қатынастарын қайта құру жеке меншiктi
заңдастыру жа ғына ойысты; “рубль айма ғынан” шы ғу ж әне ұлтты қ валюта — те ңгені енгiзу (1993 ж. қараша); валюта-
қ аржы ж әне банк ж үйесiн өзгерту; инфляция мен бюджет тапшылы ғын кемiтуге қатысты қата ң шектеу шараларын ж үзеге
асыру; алтын-валюта са қты қ қорларын еселей т үсу. Б ұл кезе ңде үкiмет да ғдарыс қа қарсы шаралар ба ғдарламасын
қ абылдады, ол инфляция де ңгейiн азайту ға ж әне өндiрiстi ң құлдырауын шектеуге ба ғытталды. Б ұл кезе ңде Қаза қстан
Халы қаралы қ валюта қорына кiрдi, ол елге да ғдарысты е ңсеру үшiн нысаналы несие б өлдi.
• Реформалар: үшiншi кезе ңде (1995-1997)

• Бұл кезе ңде шет ел капиталы ке ңiнен тартылды, рыноктер мен нары қты қ құрылымдарды дамыту үшiн жа ғдай жасалды.
1997 жылды ң бас кезiндегi экономиканы ң жай-к үйiн мынадай факторлармен сипаттау ға болады: iс ж үзiнде барлы қ
тауарлар мен қызметтердi ң ба ғасы босатылды немесе ыры қтандырылды, негiзгi за ңды қ актiлер өзгертiлдi, олар
реформаларды ж үргiзуге м үмкiндiк ту ғызды, сырт қы экономикалы қ қызмет ыры қтандырылды, нары қ талаптарына сай
келетiн жа ңа салы қ базасы жасалды, меншiктi қаржы рыногi құрылды, банк ж үйесi жа ңғыртылды, оны ң
инфра құрылымы дамытылды; мемлекеттік ба ғалы қа ғаздар рыногi құрылды, мемлекеттік меншiктi жекешелендiру
• Реформалар: т өртiншi кезе ңде (1998-1999)

• Төртiншi кезе ңде Қаза қстанны ң 2030 жыл ға дейiнгi даму стратегиясы қабылданды. “ Қаза қстан — 2030”: Барлы қ қаза қстанды қтарды ң
өсiп-өркендеуi, қауiпсiздiгi ж әне әл-ау қатыны ң жа қсаруы: ел Президентiнi ң “ Қаза қстан хал қына жолдауы” (1997 ж. к үз) ба ғдарламасы —
ҚР-ны ң ұзақ мерзiмдiк стратегиялы қ дамуыны ң т ұжырымдамалы қ негiзi — даму ба ғыттары ж әне елдi ң дамы ған елдер тобына шы ғу
жолдары ай қындалды. Стратегияны ң мiндеттерiне с әйкес Қаза қстан 2030 жыл ға қарай дамы ған мемлекеттердi ң де ңгейiне жетiп,
әлемнiң ең дамы ған 20 елiнiң қатарына қосылу ға тиiс ( Қаза қстан — 2030 даму стратегиясы).
• Реформалар: бесiншi кезе ң (2000 ж.)

• Бесiншi кезе ңде Қаза қстан экономикалы қ өрлеу жолына т үстi. ҚР дамуыны ң 1998 — 2000 жылдар ға арнал ған стратегиялы қ жоспарын
iске асыруды ң о ң т әжiрибесi бюджеттiк- қаржылы қ өзара iс- қимыл мен реттеудi ң жа ңа қа ғидаларына негiз қалады, оны ң серпiнi мына
мақсаттармен ай қындалды: 2000 — 02 ж. орталы қ ж әне жергiлiктi ат қарушы органдар арасында қаржы-экономикалы қ мiндеттердi б өлiсу;
2001 жылдан бастап елдi ң экономикалы қ дамуын жоспарлау ға к өшу. 2001 ж. негiзгi капитал ға ж ұмсал ған инвестицияларды ң к өлемі 775,7
млрд. те ңгенi құрады, б ұл б ұрын ғы жылда ғыдан 21%- ға к өп. 2001 ж. 4 желто қсанда Президенттi ң Жарлы ғымен “ Қаза қстан
Республикасы дамуыны ң 2010 жыл ға дейiнгi стратегиялы қ жоспары” бекiтiлдi
• Қазақстанда iрi өнерк әсiп орталы қтары, оны ң iшiнде отын-энергетикалы қ, металлургия, химия, машина жасау, құ рылыс
өнеркәсiбi жұмыс iстейдi. Республика к әсiпорындары шойын, кокс, болат, қ орғ асын, мыс, мырыш, титан, магний, қ арашiрiк, синтетикалық
каучук, шайыр, пластмасса, химиялы қ талшы қтар, автомобиль шиналарын, минералды қ ты ңайт қыштар, цемент, металл жонғыш
станоктар, ұсталы қ-сы ғымда ғыш жабды қтар, қа қтау стандарын, к үш трансформаторларын, рентген аппараттарын, ауыл шаруашылы ғы
машиналарын, тракторлар, экскаваторлар, т.б. өндiредi. Әлемдiк экономика ау қымында Қаза қстан — тауар рыногiне м ұнай, газ, қара,
т үстi, сирек кездесетiн металдар, уран өнiмiн шы ғарушы ел. Кен қазу өнерк әсiбi Қаза қстан экономикасыны ң жетекшi секторы болып
табылады. 2001 ж. өнерк әсiп өндiрiсiнi ң 44,3%-ы осы өнерк әсiптi ң үлесiне тидi. Қаза қстанда к өмiр-сутектi шикiзатты ң бiрегей қоры бар.
Барлан ған қор бойынша елiмiз әлемде 13-орында. 250-ден астам м ұнай-газ кенiштерi ашылды, оларды ң к өбi республиканы ң батыс
б өлiгiнде, негiзiнен Атырау облысында. Оларды ң iшiнде 1 млрд. т-дан астам м ұнай қоры бар Тең iз кенiшi; газ қ оры 1,3 трлн. м3 жә не
конденсат қоры 700 млн. т- ға жуы қ Қ арашығ анақ мұнай-газ конденсаты кенiшi; сондай-ақ, Кенбай, Жаңажол, Жетiбай, Қ аламқ ас,
Қаражанбас, Өзен, Құмк өл кенiштерi бар. 2000 ж. Қаза қстанда Солтү стік Каспий қ айраңында iрi мұ най кенiшi (Қ ашағ ан) ашылды.
Бағалауды ң ал ғашқы кезе ңiнде кенiштi ң жалпы геологиялы қ қоры 38,4 млрд. баррель, ал өндiрiп алынатын қоры — 13 млрд. баррельге
жуы қ. Атырау облысында ғы аса iрi кенiштер: жалпы қоры 800 млн. т-дан астам, Те ңiз кенiшi (оны ң бастап қы өндiрiп алынатын қоры 700
млн. т), Королев кенiшi (бастап қы өндiрiп алынатын қоры 30,5 млн. т), Кенбай кенiшi ( 30,8 млн. т). Маңғ ыстау облысындағ ы аса iрi мұ най
кенiштерi: Өзен, Жетiбай, Қаламқас, Қ аражанбас. Батыс Қазақстан мен Ақ тө бе облыстарындағ ы Қ арашығ анақ пен Жаң ажолдың
мұнай мен газ өндiрiсiндегi келешегi зор. Республикада м ұнай-газ саласын 2002 ж. “ Қаза қойл” ұлтты қ м ұнай компаниясы мен “М ұнай
ж әне газ тасымалы” ұлтты қ компаниясыны ң бiрiгуi жолымен құрыл ған “ ҚазМ ұнайГаз” ұлтты қ компаниясы бас қарады. Қаза қстанда
мұнай мен газ өндiру iсi шет ел инвесторларыны ң қатысуымен ж үзеге асырылуда (“Те ңiзшевройл” бiрлескен к әсiпорны, “ Қаза қойл-Ембi”
А Қ, “Атырау м ұнай компаниясы”, “ Қаза қстанкаспийшельф”, “Каспийм ұнайгаз”, “ Қазгерм ұнай” ЖА Қ-дары, т.б.).
• Мұнай-газ секторыны ң өнiмi Еуразия құрлығының онда ған елдерiне экспорт қа шы ғарылады
(аса iрi импортшылар: Ресей Федерациясы, Ұлыбритания, Украина, Швейцария, Италия).
Экспорт құрылымында м ұнай мен газ конденсатыны ң үлесi 2001 ж. 49,3% болды.
Қазақстанда өнерк әсiп өнiмiнi ң жалпы к өлемiнде т үстi металлургияны ң үлесi 11%. Өндiрiс
деңгейi бойынша Қаза қстан әлемде тазартыл ған мысты iрi к өлемде өндiрушiлер мен
экспортқа шы ғарушылар қатарына жатады. Республиканы ң әлем бойынша мыс өндiрудегi
үлесi 2,3%. Қаза қстан мысыны ң негiзгi импортшылары: Италия (50%) мен Германия (35%).
Экспорт құрылымында мыс пен мыс қорытпалары 7%. Тазартыл ған мысты ң 90%-ын
“Қазақмыс” корпорациясы өндiредi, ол Қаза қстанны ң т үрлi айма қтарында бiрнеше
зауыттарды, кенiштердi ж әне энергия нысандарын бiрiктiрiп отыр. Қаза қстан темiр кентасыны ң
қоры жөнiнен әлемде 8-орында. Оны ң әлемдiк қорда ғы үлесi 6%. Елде өндiрiлетiн темiр
кентасыны ң 70%-дан астамы экспорт қа шы ғарылады. Қаза қстанны ң қара металлургиясы
өнеркәсiп өнiмi көлемiнi ң 7%- ға жуы ғын өндiредi. М ұнда ғы аса iрi к әсiпорын –
Қарағандыда ғы “ИспатКармет” металлургия комбинаты, ол шойын мен дайын қара металдар
қақтамасыны ң 100%-ын ж әне болатты ң 90%-дан астамын өндiредi. Б ұл комбинат өнiмi ТМД
елдерi мен алыс шет елдерге экспорт қа шы ғарылады. Сондай-а қ, “Ж әйрем кен-байыту
комбинаты” А Қ тоты ққан марганец ж әне темiр-марганец кентастарынан жо ғары сапалы
марганец концентраттарын өндiредi. Қаза қстанда хромды кентастарды ң мол қоры бар,
ферроқорытпа зауыттары ж ұмыс iстейдi. 1994 жылдан кен-металлургия кешенi
кәсiпорындарыны ң к өбi шетелдiк ж әне отанды қ компанияларды ң бас қаруына берiлдi. 1996 —
97 ж. кен байыту ж әне металлургия к әсiпорындарын бiры ңғай технологиялы қ тiзбекпен
байланыстырған iрi бiрлестiктер құрылды, олар: “ Қазмырыш”, “ Қаза қмыс” корпорациясы,
“Қазақстан алюминийi”, “Испат- Қармет” АА Қ-дары, “ Қазхром” Ұлтты қ акционерлік
компаниясы.Лондонда ғы Уран институтыны ң есебiне қара ғанда, әлемде барлан ған уран
қорыны ң 25%-ы Қаза қстанда
8.4 СТРАТЕГИЯЛЫ Қ МА ҢЫЗЫ БАР ЖА ҢА ТЕМІР ЖОЛ МАГИСТРАЛІН САЛУ. ҚАЗА ҚСТАНДЫ Қ
ЭКОНОМИКАНЫ ДАМЫТУ ҒА ШЕТЕЛДІК ИНВЕСТИЦИЯНЫ ТАРТУ.

• Тәуелсіздік ал ған Қаза қстанны ң к өлік қатынасында темір жол ды ң
маңызы ерекше зор. Қазіргі кезде Қаза қстан темір жолыны ң үлесіне к өлік
қатынасыны ң барлы қ түрлері бойынша тасылатын ж үкті ң т өрттен үш
бөлігі, жол жүретін адамдарды ң те ң жарымы тиеді. Темір жолдарды
техникалық жағынан қамтамасыз ету жэне ж үк тасу ж өнінде Қаза қстан ТМД
елдері арасында Ресей мен Украинадан кейінгі үшінші орынды алады. Осымен
байланысты темір жол к өлігіне талаптар жыл сайын өсіп отырды жэне оны ң
басты міндеттері Президент Н. Ә.Назарбаевты ң " Қаза қстан — 2030"
стратегиялық бағдарламасында к өрініс тап қан. 1997 жыл ғы 31 қа ңтарда
Үкімет қаулысымен Алматы, жэне Батыс Қаза қстан темір жол б өлімдері
біріктіріліп, республикалы қ мемлекеттік " Қаза қстан темір жолы" к әсіпорны
құрылды. Ал 2002 жылы б үл к әсіпорын Үкіметті ң қаулысымен " Қаза қстан
темір жолы үлтты қ компаниясы" жабы қ акционерлік қо ғамына
айналдырылды.
• 2002 жылы Қаза қстанда ғы темір жолды ң ұзынды ғы 13,6 мы ң ша қырым ға жетті,
оның бойындағы темір жол станцияларыны ң саны 720 болды. Т әуелсіздік ал ған
алғашқы жылдардан бастап жа ңа темір жолдар салу ж әне темір жол станциялары
мен желілерді қайтадан жа ңарту ға ерекше назар аударылуда. Соны ң ішінде
халықаралық темір жол желілерін құру ға барынша к өңіл б өлінуде. Халы қаралы қ
темір жол қатынасын дамытуда Досты қ станциясы ма ңызды р өл ат қарады.
Өйткені ол Европа ж әне Азия елдеріні ң арасында ғы экономикалы қ байланыстарды
жүзеге асыруда үлкен орын алады. 1991 жылы қырк үйекте Досты қ станциясы
арқылы Қазақстан мен Қытай арасында ж үк тасу, ал 1992 жылы маусымда
жолаушылар тасу ж үзеге асырылды. 1994 жылдан бастап Досты қ-Алашанкоу
станциялары ар қылы халы қаралы қ ж үк тасу ж үргізіле бастады. Н әтижесінде
Қазақстан мен Қытай, Өзбекстан ж әне О ңт үстік Корея сауда байланыстары
Достық станциясы ар қылы ед әуір өсті. Тек 2002 жылды ң өзінде ж үк тасу 1994
жылмен салыстыр ғанда 10 есеге артып, 6 млн. тонна ға жетті
• Шетелдік инвестицияларын тарту саясаты 1991 жылдан басталып, б үгінде Қаза қстан
Республикасы шетел инвестицияларын тарту бойынша алды ңғы қатарда.
Инвестицияны ң құйылуы өндірісті ң ке ңеюіне ж әне сонымен қатар экономиканы ң
әлеуметтік экономикалы қ дамуыны ң сапалы, жа ңа де ңгейге шы ғуын қамтамасыз етеді.
Қазір шетел инвестицияларын тартуды ң басты ба ғыттарына тіршілікті қамтамасыз ету
салалары мен экспорт ба ғдарында ғы өндірістер – м ұнай-газ ж әне м ұнай – химия
салалары, электр энергетикасы, металлургия, коммуникация ж әне де Қаза қстан д әнді
дақылдар, жүн, ма қта т.б. ірі өндіруші болу себепті, агро өнерк әсіп кешені жатады.
Еліміздің экономикасыны ң дамуы отанды қ ж әне шетелдік инвестициялауды ң
тартылуымен ты ғыз байланысты болып келеді.
8.5. ИНДУСТРИАЛДЫ Қ-ИННОВАЦИЯЛЫ Қ ДАМУДЫ Ң МЕМЛЕКЕТТІК БА ҒДАРЛАМАСЫ, ОНЫ
Ж ҮЗЕГЕ АСЫРУДЫ Ң АЛ ҒАШ ҚЫ ТАБЫСТАРЫ.

• Жаңа үдемелі индустриялы қ-инновациялы қ дамытуды ң ба ғдарламасы 2010-2014
жылдарға арналған ж әне өнерк әсіп дамуында ғы жа ңа де ңгейді қамтиды.
• «Қазақстан - 2030» стратегиясын ж үзеге асыруды ң со ңғы жылдары, экономиканы ң сатылы
дамуы адам басына орташа табысты екі есе ұл ғайту ға м үмкіндік берді. Стратегияны ң
көптеген санды қ параметрлері мезгілінен б ұрын орындалып болды. Осы ған байланысты,
сонымен қатар қауіпсіздікті ң сапалы жа ңа сипатына байланысты, ел басы « Қаза қстан -
2050» стратегиясын дамуды ң жа ңа векторы т үрінде аны қтады.
• «Мен Үкіметке үдемелі индустриалды-инновациялы қ дамуды ң 2015-2019 жылдар ға екінші
бесжылдық жобасын өңдеуге бірнеше тапсырыстарымды бердім», - деді президент.
• Осы жолы, мәлімделінген экономика де ңгейіне жету үшін, Қаза қстан талай жігер салу керек.
Ол үшін құрылымды қ өзгресітерді ж үзеге асыру қажет: жа ңа ж ұмыс орындарын құрып,
өндіретін өнеркәсіп даму де ңгейін жо ғарылатып, шикізат т әуелділігінен арылу қажет.
• Үдемелі индустриялы қ-инновациялы қ дамытуды ң 2010-2014 жылдар ға арнал ған
мемлекеттік ба ғдарламасын табысты ж үзеге асыру ар қасында, мемлекетте т ұра қты
өнеркәсіп орны қты, біра қ оны ң кейбір т үрлі салалары, 2015-2019 жылдар ға арнал ған
бағдарламадан кейінгі дамуды талап етеді. Қазіргі өнерк әсіптік саясатты ң негіздері
салынып, өнеркәсіптік дамуды қолдауды ң құралдары мен т ұра шетелдік инвестициялады
баурау тәжірибе ж үзінде сыналды. Алайда ол да жеткіліксіз
• Өнеркәсіптік индустрияны дамытуды ң 2015-2019 жылдар ға арнаулы ба ғдарламасы оны ң
мықты және әлсіз жа қтары, м үмкіндіктері мен қауіп- қатерлерін талдауды ң ар қасында
өңделіп жасалды. Зерттеу барысында әлі де жеткіліксіз инвестициялы қ белсенділік,
квалификациялан ған мамандар жетіспеушілігі, кіші мен орта бизнесті ң аз үлесі т әрізді
тосқауылдар аны қталды. Оларды ң б әрін ба ғдарлама ресурсты қ секторларда өндіруді ң
сапасын жақсарту, Кедендік Ода қ, Қытай, Орта Азия елдері мен Каспий ма ңы елдері
нарығына қол жеткізу т әрізді м үмкіндіктерді пайдаланып шешпек.
• Үдемелі индустриялы қ-инновациялы қ дамытуды ң 2015-2019 жылдар ға арнал ған
мемлекеттік ба ғдарламасыны ң т ұжырымдамасы « Қаза қстан - 2050» стратегиясыны ң
қағидаттары мен ма қсаттарымен с әйкес ж әне республикамызды ң е ң дамы ған елдер
қатарына жату т ұжырымдамасымен с әйкес жасалды.
• Бағдарлама өзіне т әріздес табысты ж үзеге асырыл ған осыдан б ұрын өткен
бесжылдықты ң логикалы қ жал ғасы болып табылады. Жа ңа ба ғдарламаны ң басты
мақсаты – әртараптандыру мен өндіру саласында ғы мемлекет б әсекелестігін арттыру.
• Индустриялы саясатты ж үргізгенде әрбір мы қты ж әне әлсіз жа қтарды ж әне олардан
таралатын м үмкіндіктер мен қатерлерді ескеру қажет.
8.6. 2011 ЖЫЛ Ғ Ы 28 А ҚПАНДА ҒЫ ҚР ПРЕЗИДЕНТІНІ Ң ҚАЗА ҚСТАН ХАЛ ҚЫНА ЖОЛДАУЫ «ЖЕДЕЛДЕТІЛГЕН
ЭКОНОМИКАЛЫ Қ ЖА Ң АРУ - ҮДЕМЕЛІ ИННОВАЦИЯЛЫ Қ ИНДУСТРИЯЛАНДЫРУ БА ҒДАРЛАМАСЫНЫ Ң
ЖАЛ Ғ АСЫ».

• 2011 жылы 28 а қпанда ҚР Президенті мемлекетті ң ілгері даму жетістіктерін к ӛрсеткен
«Жеделдетілген экономикалы қ модернизация - жедел инновациялы қ индустрияландыру
Бағдараламасыны ң жал ғасы» атты жолдауын Қаза қстан хал қына арналды. Б ұл
бағдарлама бойынша: «1994 жылы жан басына ша ққанда ғы ішкі жалпы өнім жеті ж үз
доллардан сәл ғана асатын. 2011 жылды ң 1 қарашасына қарай б ұл к өрсеткіш 12 еседен
артық өсіп, 9 мы ң А ҚШ долларынан асып т үсті. Біз б ұл де ңгейге тек 2015 жылы ғана
жетеміз деп есептеп едік. Әлемдік т әжірибе т әуелсіздікті ң алғашқы 20 жылында м ұндай
нәтижеге ешқандай ел қол жеткізе алма ғанын к өрсетеді. Мысалы, егемен дамуды ң
алғашқы жиырма жылында жан басына ша ққандағы ішкі жалпы өнім О ңт үстік Кореяда 3
есе, Малайзияда – 2 есе, Сингапурда – 4 есе, Венгрияда – 5 есе, Польшада 4 есе өскен.
2010 жылды ң қаңтарында ел халқына Жолдауымда мен Индустриялы қ-инновациялы қ
даму бағдарламасын жария еттім. Қазірді ң өзінде оны ж үзеге асырудың алғашқы
жылыны ң нақты қорытындылары бар. Біз 152 к әсіпорынды іске қосты қ, 24 мы ңға жуы қ
қазақстандықты тұрақты жұмыспен қамтамасыз еттік. Б үкіл ел бойынша барлы ғы сегіз
жүзге жуы қ әртүрлі өндіріс орны құрылды. Біз химия ж әне же ңіл өнерк әсіпті белсенді
түрде қалпына келтіру мен дамыту үдерісін бастады қ, ауылшаруашылы қ өнімдерін
өңдеуде серпіліс жасады қ. 2014 жыл ға дейін жалпы құны 8,1 триллион те ңгені құрайтын
294 инвестициялы қ жобаны ж үзеге асыру жоспарланып отыр. 161 мы ң т ұра қты ж ұмыс
орны және 207 мы ң құрылыс уа қытына есептелген ж ұмыс орны құрылады.
• Алғашқы индустриялы қ бесжылды қты ң ал ғаш қы жылыны ң басты қорытындысы –
экономиканы ң на қтылы секторыны ң есебінен экономикалы қ өсуде елеулі құрылымды қ
өзгерістердің басталуы.
• 2020 жылға қарай біз мынандай к өрсеткіштерге қол жеткізуге тиіспіз.
• Ішкі жалпы өнім өсуі кемінде 30 пайыз болады.
• Өңдеуші салаларда ғы өсім игеруші салалар де ңгейінен асып т үседі немесе со ған жетеді.
• Ұлттық қорды ң активтері ІЖ Ө-ні ң кемінде 30 пайызын құрайды.
• Экономиканы ң шикізатты қ емес секторына салынатын отанды қ ж әне шетелдік инвестиция
кемінде 30 пайыз ға артады.
• Ішкі жалпы өнімдегі ша ғын ж әне орта бизнесті ң үлесі 40 пайызды құрайды.
• Халықтың саны 18 миллион адам ға жа қындайды.
• Білікті мамандарды ң үлесі 40 пайызды құрайды.
• Жұмыссыздық деңгейі 5 пайыз ға дейін т өмендейді.
8.7. « ҚАЗА ҚСТАН - 2020» СТРАТЕГИЯЛЫ Қ ЖОСПАРЫНЫ Ң БАСЫМДЫ ҚТАРЫ. ҚАЗА ҚСТАННЫ Ң
ЭКОНОМИКАЛЫ Қ ӨСУІНІ Ң КЕЛЕШЕГІ. ҚАЗА ҚСТАННЫ Ң Т ҰРА ҚТЫ ЭКОНОМИКАЛЫ Қ
ДАМУЫНЫ Ң ТРАЕКТОРИЯСЫ. ХХІ ҒАСЫРДА ҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ Ң ҚАЗА ҚСТАНДЫ Қ ҮЛГІСІ.

• Қазақстан – 2030» Стратегиясыны ң келесі кезе ңі – 2020 жыл ға дейінгі Стратегиялы қ даму
бағдарламасы қабылданды. Ол да ғдарыс кезе ңінде б әсекелесуге қабілетті экономиканы
қалпына келтіруді ң негізін салу ға ба ғыттал ған. ХХІ ғасырды ң екінші онжылды ғында
мемлекеттік қызметте бес басты ба ғыт болады
• .Бірінші бағыт
• Келешектегі сапалы дамуды ң негізін салу ға м үмкіндік жасайтын іскерлік жа ғдайды жа қсарту,
қаржы секторын ны ғайту ж әне за ң ж үйесін жетілдіру ма қсатында кешенді шаралар жасау
қарастырылып жатыр. 2020 – Стратегиялы қ ба ғдарламасын ж үзеге асыра баста ған ал ғаш қы
жылдар, әкімшілік шараларды же ңілдету
• Екінші бағыт
• Экономикалы қ диверсификация м ұнай өңдеу мен м ұнай-газ секторы инфра құрылымдары;
металлургия мен дайын металл б ұйымдарын шы ғару; химия, фармацевтика ж әне қор ғаныс
өндірісі; ауыл шаруашылы ғы өнімдерін қайта өңдеу; құрылыс индустриясы мен құрылыс
материалдарын шы ғару, сонымен бірге энергетика, к өлік ж әне коммуникацияларды ң озы қ
дамуы сияқты басым ба ғыттар есебінен қамтамасыз етіледі.
• Үшінші бағыт
• Кез келген мемлекетті ң т ұра қты ж әне ж үйелі дамуында ғы басты факторлар адамдар
ресурсыны ң саны мен сапасы. Адам – прогрессті ң, инновация мен өндірісті ң дамуыны ң
негізгі қозғаушы к үші. Осылайша, болаша қ он жылды ң ішінде адамдар капиталына
салынған инвестициялар к үн т әртібіні ң өзекті м әселесіне айналды.
• Төртінші ба ғыт
• Мұндағы басты ма қсат, т ұр ғындарды әлеуметтік қор ғау м әселелерін к үшейту ж әне
тиімді тұрғын үй мен коммуналды қ қызмет к өрсету. Онда ған жылдар бойы тиімділікке
негізделген атаулы әлеуметтік к өмек ж үйесі қалыптаса береді. Негізгі әлеуметтік ж әне
зейнетақы төлемдері өсіп, т ұр ғындарды әлеуметтік са қтандыруды ң к өлемі ке ңейтіліп,
әлеуметтік қолдау ға з әрулерді ң жа ғдайлары лайы қты қамтамасыз етіледі.
• Бесінші бағыт
• Ғасырды ң екінші онжылды ғында негізгі к үш мемлекетімізді ң ал ға қарай ны ғайып
дамуына, қауіпті сейілту мен о ған қарсылы қ к өрсету, сырт қы ортаны ң
қолайлылы ғыны ң қалыптастыру ға шо ғырландырылады. 2020 жыл ға дейінгі кезе ңдегі
ішкі саяси салада ғы басты ма қсат Қаза қстан қо ғамыны ң дамуында ғы бейбітшілік пен
келісімді, т ұра қтылы қпен пен орны қтылы қты са қтау.
8.8. ЭСПО-2017 ӨТКІЗУДІ Ң ҚАЗА ҚСТАН ҮШІН МА ҢЫЗЫ. «Н ҰРЛЫ ЖОЛ - БОЛАША ҚҚА ЖОЛ» ЖА ҢА
ЭКОНОМИКАЛЫ Қ САЯСАТЫ - ҚАЗА ҚСТАННЫ Ң ЖА ҺАНДАНУ ҒА БЕРГЕН ЖАУАБЫ. «Н ҰРЛЫ ЖОЛ»
ЭКОНОМИКАЛЫ Қ ДАМУ ЖОСПАРЫ.

• «Экспо-2017» халы қаралы қ к өрмесін өткізетін ел м әртебесі Қаза қстанны ң елордасы
Астана қаласына б ұйыр ғанды ғы 2012 жылды ң 22 қарашасында Францияны ң
астанасы Париж қаласында өткен ХКБ-ні ң EXPO халы қаралы қ бюросы Бас
ассамблеясыны ң 152-ші сессиясы барысында белгілі болды. Жасырын дауыс беру
қорытындысы бойынша ХКБ-ны ң 103 м үше-мемлекеті Астана қаласына дауыс берсе,
біздің бәсекелесіміз бельгиялы қ Льеж қаласы 44 дауыс жина ған. Бізді ң елді ң
ұйымдастырушыларыны ң тарапынан ұсыныл ған Future Energy, я ғни Болаша қ қуаты
тақырыбы сарапшыларды ң к өпшілігіні ң к өңілінен шы ғып, «Экспо- 2017»
халықаралы қ көрмесіні ң та қырыбы ретінде қолдау тапты . Қаза қстан тарапынан
барған ұйымдастырушылар Астанада өткізілетін «ЭКСПО-2017» к өрмесініні ң басты
тақырыбы ретінде «Болаша қты ң энергиясы» атты та қырыпты ұсыну себебі, ол е ң
алдымен, баламалы энергия к өздерін дамытуды қоса ал ғанда, энергетикада ғы
сапалы өзгерістер жолы мен оны тасымалдау т әсілдерін іздестіруге
бағытталғанды ғы болып табылады.Екіншіден, орны қты энергиямен жабды қтау осы
күнде жаһанды қ көлемдегі негізгі м әселе болып саналады ж әне оны шешу
экономикалық өсімді қамтамасыз ету ж әне қорша ған орта ға келер зиянды
төмендетуге септігін тигізеді. Үшіншіден, Қаза қстанны ң б ұл та қырыпты
таңдауының басты негізі - елімізді ң д әст үрлі энергиялы қ ресурстарды ң елеулі
қорына ие бола отырып, баламалы энергия к өздерін пайдалану ж өніндегі шараларды
дәйекті түрде қабылдауда ж әне «жасыл» экономика құру ба ғытын ұстан ғанды ғы.
• Қазақстан Республикасыны ң т ұңғыш Президенті Н ұрс ұлтан Әбіш ұлы
Назарбаевты ң Қаза қстан хал қына арнал ған «Н ұрлы жол – болаша ққа бастар жол»
атты биылғы Жолдауыны ң ерекшелігі оны ң экономикалы қ ба ғыт қа басымды қ
беріле отырып жасал ғанды ғында. Ендігі кезекте Н.Назарбаев жария еткен
Қазақстанның «Нұрлы жол» атты жа ңа экономикалы қ саясаты ж үзеге асырылады.
Елбасы атап өткендей, жа ңа саясат елімізді ң құрылымды қ реформаларын одан әрі
жүзеге асыру ға ба ғытталатын болады. Д әст үрлі жолдауды ң биыл ғы жылы не себепті
ерте жарияланып отыр ғанды ғы туралы “Мен өзімні ң үлкен т әжірибеме қарап, алда ғы
жылдары әлемде ж әне біз үшін де жа һанды қ сына қтар болатынын к үні б ұрын
сеземін. Әлемнің архитектурасы өзгеретін болады. Б ұл к үрделі кезе ңнен
мемлекеттердің б әрі бірдей лайы қты т үрде өте алмайды,б ұл шептен тек мы қты,
біріккен халы қтар мен елдер ғана өте алады”, – деді Президент.Жа ңа экономикалы қ
саясатты іске асыру үшін дайынды қ ж ұмыстарына баса м ән берген ж өн: ол үшін 3
жылдық бюджетке өзгеріс енгізіп, оларды Парламент ар қылы өткізіп, арнайы
бағдарлама дайындап, Үкіметті ң тиісті қаулыларын шы ғару қажет. Мінеки, сол үшін
де «Мен дайынды қ ж ұмысына 50 к үн уа қыт беремін. 2015 жылды ң 1 қа ңтарынан
бастап ж ұмыс басталып кету керек»,– деп Елбасы өзіні ң т үсініктемесін берді. Б ұл
әрине, халықтан шы ққан, шынайы халы қ к өсемі, ірі саяси т ұл ғаны ң халы қты ң
кемел болаша ғы үшін жаса ған батыл қадамдарыны ң бірі екендігі ай қын.

Ұқсас жұмыстар

АМЕРИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫНДАҒЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУДАРМА НАРЫҒЫН ЗЕРТТЕУ

ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚ БАНКІ

Ассамблеяның негізгі міндеттері

Аудит

Тағамның санитариялық қауіпсіздігіндегі ветеринариялық қызметтің маңызы

Ұжымдастыру қарса ңында

Қазақстанның ұлттық валютасы, пайда болуы және дамуы туралы ақпарат

Қабылда ған

Несие теориясы. Несие жүйесі және оның қазіргі жағдайы

Кедендік және валюталық бақылау

Пәндер