Қара топырақ

Қазақстанның топырағы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Топырақты механикалық құрылымына қарай жіктелу ерекшеліктерін, топыраққа әсер етуші факторларды түсіндіру.

Дамытушылық: Оқушыларды өз шығармашылық жұмыстарының нәтижесін көріп, өз бетімен жұмыс жасап, талдай білуге, қорытынды айта білуге үйрету.

Тәрбиелік: Патриоттық, отан сүйгіштік тәрбиеге баулу, экологиялық тәрбие беруге түрткі жасау, топырақ ресурстарын ұтымды пайдалануға шақыру.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың әдісі: сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, ой шақыру, мағынаны тану,

тест тапсырмалары, топтық, картамен жұмыс, деңгейлік тапсырмалар. Сабақтың көрнекілігі: Мультимедия, карта, атлас, кескін карта, әртүрлі суреттер.

Пән аралық байланыс: биология, әдебиет.

1. Көңіл күйім жақсы

2. Ойланулымын

3. Қобалжулымын

Сабақ алдындағы көңіл күйім.

І. Ұйымдастыру.

А) Оқушыларды түгелдеу.

Ә) Оқушыларды топтарға бөлу

І - топ

Сұр топырақ

ІІ - топ

Қара топырақ

ІІІ - топ

Қоңыр топырақ

І - топ

Сұр топырақ

ІІ - топ

Қара топырақ

ІІІ - топ

Қоңыр топырақ

«Тест тапырмалары».

1. Қазақстан астанасы орналасқан өзен:

а) Жайық б ) Есіл

ә ) Ертіс

2. Рахманов бұлағы қайда орналасқан?

а) Алтайда б ) Қаратауда

ә) Іле Алатауында

3. Есіл өзеніндегі судың ең төмен кезі

А) жазда б) күзде

ә) қыста

4. Солтүстік Мұзды мұхитының алабына жататын өзен.

а) Ертіс б) Іле

ә ) Жайық

5. Қазақстандағы жер асты суының мол қоры:

А) Каспий маңы ойпаты

ә) Мойынқұм

б ) Шығыс Қазақстан

Өзіңді тексер

Жауаптары

1 б

2 а

3 ә

4 а

5 ә

1. Қазақстанның ең ұзын өзені.

2. Арал теңізі алабының өзені.

3. Іле өзеніндегі бөген.

4. Жер асты суы мол жер.

5. Тұран Тақтасында орналасқан теңіз.

6. Шипалы әсері бар

минералды су.

7. Іле өзені құятын көл.

Сөзжұмбақ шешу.

Жоспар:

1. Топырақтың пайда болуы.

2. Топырақ құрушы факторлар

3. Топырақтың механикалық құрылымы.

4. Өлкеміздің топырағы

Топырақтың пайда болуы.

Топырақ - табиғат компоненттерінің бірі. Жердің геологиялық тарихында алдымен пайда болған топырақ. Алғашқы жұқа топырақ қабаты осыдан 500 млн жыл бұрын кембрий дәуірінде пайда болған

Топырақтану - топырақ жамылғысын зерттейтін ғылым - жас ғылым. Оның негізін салған XIX ғасырдың 80-жылдары орыс ғалымы В. В. Докучаев - топырақтың табиғи және тарихи дене екенін анықтады.

Топырақ та қатты, сұйық, газ тәріздес және тірі ағзалардан тұрады.

Қатты бөлігі - минералды және органикалық заттар.

Сұйық бөлігі - минералды және органикалық ерітінділерден тұратын су. Газ тәріздес бөлігі - ауа. Тірі бөлігі - бактериялар, саңырауқұлақтар және т. б.

О- Органикалық қабат (өсімдіктердің қураған қалдықтарынан қалдықтарынан түзілген

төсеніш қабат)

А- Органикалық заттардың ыдырауынан түзілген қарашірік (гумус) қабаты

В- Шайылу қабаты. Бұл қабат құрамында органикалық заттары бар майда түйіршікті

минералды бөлшектерден құралған.

С- Үгілген тау жыныстарынан түзілген Аналық жыныстар қабаты

R- Жер қырытысын құрайтын үгілмеген негізгі жыныстар

Құрылымы

Құрылымды

Құрылымсыз

құрылымсыз топырақ

құрылымды топырақ

Қазақстандағы топырақ жамылғысының типтері

Қазақстан территориясы үлкен болғандықтан, оның топырақ жамылғысы күрделі және әр түрлі. Топырақ жамылғысының зоналар бойынша таралғаны айқын байқалады.

Негізінен үш топырақ зоналарына бөлінеді:

қара топырақты зона (52° с. е. солтүстігінде)

Қара-қоңыр топырақты зона (52°-48° с. е. аралығында)

қоңыр, сұр-қоңыр топырақты зона (48°с. е. оңтүстігінде)

Қара қоңыр топырақ

Қара қоңыр топырақ зонасы қара топырақтың оңтүстігінде орналасқан. Бұл Орталық Қазақстанның көп жерін, Каспий маңы ойпатының солтүстігін, Шығыс Қазақстан облысының жазықтарын алып жатыр.

Бұл - республиканың оңтүстік дала (тым құрғақ далалы) және шөлейтті алқаптарын алып жатқан зона. Оның жусаны мол, жайылымы жұтаң жерлер.

Ауданы: 120 млн гектар жерін (44%)