ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИАЛДАРЫ

Презентация қосу

“ҚҰРЫЛЫС
МАТЕРИАЛДАРЫ”

мамандық
«Құрылыс» және «Құрылыс
материалдары, бұйымдары және
конструкцияларының өндірісі »

Күндізгі бөлім

2013 жыл
© Автор Уркинбаева Ж.И.
ТАҚЫРЫП 1. ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҚАСИЕТТЕРІ

1.1. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙ

Құрылыс материалдары жіктеледі:
1. Шығу тегі бойынша:
- табиғи (ағашталшықты, саз-топырақ, құм және т.б..)
- жасанды (минералдық байланыстырғыштар, бетондар, шыны, керамика, полимерлер)
2. Шикізат түрі бойынша (химиялық құрамы бойынша):
- минералдық (табиғи тасты, минералдық байланыстырғыштар, бетондар, шыны, керамика ,
металдар, минералдық байланыстырғыштар негіздегі бетондар.)
- органикалық (полимерлер, битумдар, ағашталшықты материалдар, және т.б)
3. Қолданылуы мен жұмыс жағдайына байланысты:
- конструкциялық,көтеруші конструкцияларға жатады,фундамент құруға қатысады, ғимарат
қанқасын жасауда,(бетон, темірбетон, керамикалық материалдар, шыны, металлдар, ағаш
материалдары және т.б.) қолданылады.
- арнайы мақсатта қолданылатын, құрылымды сыртқы ортаның агресивті факторларынан қорғу
үшін, эксплуатациялық қасиеттетін жоғарылату және адамның өмір сүруі мен жұмыс істеу жағдайын
жақсарту мақсатында : а) жылуизоляциялық; б) акустикалық; в) гидроизоляциялық, жабын және
оқшаушы; г) өңдейтін; д) антикоррозиялық; е)отқатөзімді; ж)радиациядан қорғайтын материалдар
4. Физика-химиялық қасиеттері бойынша( негізгі қасеттері нің көрсеткіштері бойынша) маркалар мен
класстарға бөлінеді:
- сығуға беріктігі бойынша R (МПа): 0,4; 0,7; 1,0; 1,5; 2,5; 3,5; … 100 ( көтеруші конструкцияларды
жасауда қолданылатын материалдар үшін);
- тығыздығы бойынша 0 (кг/м3): 10; 15; 25; . . . 600 (жылуоқшаушы материалдар үші);
- аязғатөзімділік: F10; F25 және т.б. (бірқатар материалдар үшін) материалда жолбберілмейтін
зақымдану пайда болғанша дейінгі цикл санымен есептелінеді;
- сыртқы дефекттері мен қоспасының мөлшеріне байланысты ағаш, әрлеуші материалдар, ауалық әк
т.б. бойынша сұрыптарға жіктеледі.
5. Өңдіру технологиясы бойынша ( белгіленген қасиеттерге ие материалдарды жасап шығару үшін
қоланылатын шикізат, технологиялық амалдар): а) табиғ тас мат. б) байланыстырғыштар(минералды,
органикалық) в)бетон г.) металл д) шыны ,балқымалар е)керамика ж) ағаш з) битум және дегти
- Құрылыс материалдары әртүрлі қасиеттердің жиынына ие.
Олар материалдың тиімді қолдануға болатын орынды
анықтайды.

- Материалдың қасиеті оның құрамы, құрылымы мен күйіне
байланысты.

- Кез-келген құрылыс материалы химиялық, минералды және
фазалық қасиетпен сипатталады.

- Материалдың химиялық құрамы оның беріктігі, отқатөзімділігі
мен биотөзімділігін анықтауға мүмкіндік береді.

- минералды құрам материалдың құрамында қандай минерал
қандай мөлшерде екенін көрсетеді
- Фазалық құрам мен судағы фазалық өткелдер материалдың
барлық қасиеттеріне әсер етеді.

Құрылыс материалдарының құрылымы 3 деңгейде зерттеледі:

Макроқұрылым – материалдың жай көзбен көрінетін;

Микроқұрылым – материалдың микроскоппен көрінетін;
Молекулярлы деңгейдегі ішкі құрылым–материалдың молекулярлы-ионды деңгейде
зерттелетін (физико-химиялық зерттеулер, термография, рентгенді-құрылымдық талдау) ішкі
құрылымы.

Бөлшектерінің формасы мен өлшемдеріне қарай қатты құрылыс материалдарының дәнді,
ұялы, талшықты және қабатты болады.

Жұмсақ дәнді материалдар бір-бірімен байланыспаған оңаша толтырғыштардан тұратын
материал ( құм, тас, мастикалық жылуизоляциялық арналған ұнтақтәріздес материал).

Конгломератты құрылым толтырғыштардың бір-бірімен қатты байланысқан материалға тән.
Оған негізінен әр-түрлі бетон түрлері, кейбір табиғи және кермикалық материалдар жатады

Ұялы құрылымға макро- және микроқұрылымы бар материалды жатқызуға болады. Оған
негізінен газды- және көбікті материалдар, ұялы пластмассалар, кейбір кеуектелген
керамикалық материалдар жатады.

Талшықты және қабатты материалдарда талшықтар бір-біріне параллель орналасқан және
олардың көлденең және ұзындығы бойына қасиеттері әртүрлі болады. Мұндай құбылыс
анизотропия, ал ондай қасиетке ие материалдар анизотропты материалдар дп аталады. Бұл
ағаш, минералды мақта негізінде материалдар, текстолит бұйымдарына тән қасиет.

Атомдар мен молекулалардың өзара орналасуна байланысты материалдар
кристалды және аморфты түрде болады. Кристалды және аморфты заттардың
бірдей емес құрылымы қасиеттерінің әр-түрлі болуына себеп.

Дәл осындай кристалды құраы бар материалдарға қарағанда (мысалы, аморфты
формалы кремнизем- пемза, туф трепел, диатомит және кристалды кварц),
аморфты заттар ішкі кристалдану энергиясының толы жұмсалуына байланысты
химиялық жағынан өте белсенді.

Аморфты заттардың беріктігі кристалды материалдарға қарағанда
төмен.сондықтан жоғары беріктілікті материал алу үшін, оны әдейі кристалдану
процесін жүргізеді. Мысалы, ситалл мен шлакситаллдардан әйнек алу осы
процесс негізінде жүргізіледі.

Қасиет- материалдың оны өңдеу, қодану немесе пайдалану кезіндегі
характеристикасы.

Жай қасиет- бұл материалдың басқа қасиеттерге жіктеуге болмайтын
қасиеттері. Мысалы, материалдың массасы, иатериалдың тығыздығы.

Күрделі қасиет- бұл материалдың бір немесе бірнеше жай қасиетке жіктеуге
болатын қасиеті. Мысалы, материалдың соққы тұтқырлығы мен үйкеліс
қасеттерін біріктіртін материалдың «износ материала»,

Материалдың сапасы- бұл материалдың механикалық, физико-химиялық
қасиеттерін біріктіретін, оның қолдану шарттарын есепке ала отырып белгілі бір
талаптарды қаншалықты қанағаттандыратынын көрсететін күрделі қасиеті
1.2. НЕГІЗГІ ҚАСИЕТТЕРІНІҢ ЖІКТЕЛУІ

Физикалық қасиеті оның салмақтық сипаттамалары нағыз және орташа

тығыздықтары және судың, аяздың, т.б. Факторлардың әсерінен болатын

түрлі физикалық процесстерге қатынасы жатады.

Механикалық қасиеттер материалдың механикалық күшке, жылуға шөгу және

басқа да ішкі кернеулерге өзінің құрылымын қиратпай қарсы тұру қабілеттілігін

көрсетеді.

Жіктеледі:
- деформациялық қасиеттер(серпімділік, серпімділік модульі,пластикалық

деформация)

- беріктік қасиеттері( морттылық, беріктік, соққы тұтқырлығы, қаттылық, үйкеліс)

Материалдың химиялық қасиеті материалдың сыртқы ортаның заттарымен

химиялық әрекеттесуге немесе қоршаған ортаның инертті жағдайында өзінің

құрылымын және құрамын сақтап қалу қабілетін білдіреді(дисперстілік, адгезия,

құрылымдық беріктілік, тиксотропия, химиялық төзімділік)
Технологиялық қасиеттер материалдыңжағдайын оның бетінің құрылымын , қажетті

форма мен өлшемдерді беретін кейбір технологиялық операцияларды қабылдауын

сипаттайтын қабілеттерін аййтады. Майдалану, ұсақтану, кесілу, жылтырлау ,

шегелену сияқты технологиялық қасиеттердің практикалық маңызы зор.

Құрылыстық-техникалық қасиеті ғимараттарда, құрылыс нысандарында қолдану

мүмкіндігін анықтайды :
- конструкциялық қасиет берілген қасиеттермен (механикалық) құрылыс объектісін

салудың алғышарттарын жасайды;
- Изоляциялық қасиет қоршаған отраның әсерін шектеу арқылы адамның жұмыс

істеуне, өмір сүруіне, машиналар мен жабдықтарды қолдануына отималды жағдай

жасайды;

Декоративтік қасиеті обеспечивают эстетические свойства зданий и сооружений.
1.3. ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІ

НАҒЫЗ ТЫҒЫЗДЫҚ 0 (r/см3) – абсолютты тығыз қалпындағы
материалдың бірлік көлеміндегі масса

m / Vа

Мұнда : m – материал массасы,г;
Vа -материалдың абсолютты күйіндегі көлемі(кеуексіз), см 3.

Va = V – Vn

V – объем материала в естественном состоянииматериалдың
жаратылыс күйіндегі көлемі, см3
Vn -материалдағы кеуектердің көлемі, см3.

ОРТАША ТЫҒЫЗДЫҚ (r/см3) –заттың табиғи күйіндегі салмағының
көлем бірлігіне қатынасы, формуласы:
m0/V

мұндағы: m0 – материал массасы, r;
V –материалдың жаратылыс күйіндегі көлемі, см 3;

ҮЙІЛМЕЛІ (салмалы)ТЫҒЫЗДЫҚ (кг/м3) –дегеніміз материалдың
үйінді жағдайындағы массасының оның көлеміне қатынасы:

н = mн/Vн

: mн –ыдыстағы материал массасы, кг;
Vн –ыдыстағы материалдың көлемі, м3;
н – үйінді тығыздық, кг/м3.

Үйінді тығыздықты материал үйіліп жатқан кезде де , нығыздалып
тұрған кезде де анықтай береді.

Материалдың кеуектілігі

П0 –материалдың кеуектену дәрежесі:

П0 = , бөлігі

мұндағы: По –кеуектілік;

П0 = (1- о ) х 100%

V –материалдың жаратылыс күйіндегі көлемі, см3;
Va –материалдың абсолютты күйіндегі тығыздығы, см3;
Vп –материалдағы кеуектердің көлемі, см3;
-материалдың нақты тығыздығы, г/см3;
о –орташа тығыздық, г/см3.

Қуыстылық Пу – материалдың үйінді күйіндегі ұсақ бөліктерінің арасындағы қуыстар мөлшері :

Пу = , бөлік

Мұндағы:Пу –қуыстылық, % ;

Vн –материалдың үйінді көлемі, см3;
V- материал көлемі, см3 ;
Vпуст – үйінді материалдың арсындағы қуыстар көлемі, см3.

Қуыстылық бетонға жұмсалатын шебень(грави) мөлшерін анықтау кезінде қолданылады.
Аязға төзімділік –материалдың сумен қанығып, содан соң
бірнеше рет мұзға айналдырып және кейннен еріту арқасында
беріктілігінің азаймауы мен қирамауын білдіретін қасиет.
Материалдың мәңгілгі негізінен аязға төзімділікке тәуелді.
Материалдың сынақтан өтуі ушін мұздату мен еріту циклде санымен
беріліп, оның беріктлікті жоғалтуы 15%-дан жоғары болмауы қажет.

Кмрз=Rмрз/Rо≥0,85

Мұндағы: Кмрз –аязғатөзімділік коэфиценті,
Rмрз, Rо –мұздатқанға дейінгі және кейінгі беріктік шегі , МПа.
Сусіңіргіштік – материалдың сумен әрекеттесу кезінде суды сіңіру мен
оны өзінде ұстау қабілетін білдіреді. Су сіңірімділік деп материал үлгісінің
суды сіңірген мөлшерінің құрғақ күйіндегі массасына қатынасын
айтамыз.Кеуектердің сумен толтыру коэффиценті- көлемі бойынша су
сіңірімділіктің көлемге қатынасы

Мұндағы Вv – көлем бойынша сусіңіргіштік; Вм – салмақ бойынша сусіңірімділік, % ;
mс, mв – құрғақ және суға қаныққан күйдегі материал массасы, г;
V –ауалық-құрғақ материал көлемі, см3;
- су тығыздығы(1 г/см3).
Көлемдік және салмақтық сусіңіргіштіктің қатынасы:

d; Bv = d х Вм

Көлем бойынша сусіңіргіштік ашық кеуектілікке сан мәні жағынан тең :
|Вv| = |Пот|

Көлем бойынша сусіңіргіштік анықтау арқылы жабық кеуектердің көлемін анықтауға
болады:
Пзак = По – Пот = По – Вv
Ашық кеуектер қоршаған ортамен және бір-бірімен байланыса

алады, сондықтан жай қанықтыру кезінде суға толады. Олар

материалдың өткізгіштік және сусіңіргіштік қабілеттерін арттырып,

аязға төзімділік пен химиялық төзімділігін төмендетеді.

Ашық кеуектердің есебінен жабық кеуектерді көбейту

материалдың қызмет ету мерзімін ұзартады. Бірақ, материалдың

дыбыс сіңіргіш қаситеін жақсарту максатында ашық кеуектер әдейі

жасалады .
Кеуектерді сумен толтыру коэффиценті- көлмі бойынша су

сіңірімділіктің көлемге қатынасы.

Бұл мән арқылы материалдың құрылымын бағалауға болады. Ол 0-
ден (барлық кеуектер жабық) 1-ге дейін ( барлық кеуектер ашық)
болады. Км мәнәнің төмендеуі ашық кеуектердің азаюы мен аязға
төзімділік жоғары екенін көрсетеді.
Жұмсару коэффициенті (Кр) – материалдың суға

қаныққан күйіндегі сығуға беріктігінің Rв оның құрғақ

күйіндегі сығуға беріктік қасиетіне Rсқатынасы
отношение прочности при сжатии материала,
насыщенного водой к прочности при сжатии сухого
материала

Мұндағы Rв және Rc - сәйкесінше суға қаныққан және
құрғақ күйіндегі маетиалдың сығуға беріктігің
көрсеткіштері, МПа
Суөткізгіштік –материалдың қысымның әсерінен суды өткізу қабілеті.

К – сынақтан өтетін материалдың тұрқты1м2 -қа1Н күш әсер
ф

етужағдайында 1сағатта 1м2 аудан бөлігінен өткен м3 есебіндегі су

мөлшерімен анықталады

мұндағы, Кф = VВ – материалдан өткен су көлемі, м3;

F –аудан= 1м2;
а –қалындық= 1м;

t – уақыт = 1 сағ; (р1-р2) – жиектеріндегі гидростатикалық қысымның

әртүрлігі = 1м вод. Ст = 1 Н

Суөткізбеушілік –.матеиалдың су өткізбеу қасиеті
Ылғал әсерінен болатын деформациялар – ылғалдың өзгеруі нәтижесінде

кейбір материалдардың өз көлемі мен қалыптарын өзгерту қасиеті
1.4. Материалдардың
жылуфизикалық қасиеті

Жылуөткізгіштік – материалдың өз қабаты арқылы бір бетінен екінші
бетіне жылу өткізу қасиеті, әр қабатта температураның әртүрлі болуы шарт

Жылуөткізгіштік қасиеті жылуөткізу коэффицентімен анықталдаы λ, Вт/
(м0С).

мұндағы Q – жылу мөлшері, Дж;
F –жылу ағынына перпендикуляр аудан бөлігі, м 2;
-жылу өту ұзақтығы, сек;
(t1 – t2) – температура айырмасы, 0С; -материал қалыңдығы, м.

Жылу өткізгіштік қасиеті жоғарылаған сайын материалдың оқшашы материал
ретінде қолданылу аясы азайады.
Жылусыйымдылық– материалдың

қызу кезінде жылуды сіңіру қабілеті

Жылусыйымдылық артқан сайын

ғимараттың жылуғатөзімділігі артады да,

бұл өз кезегінде сыртқы ортаның өзгерісіне

қарамастан ғимараттың ішінде тұрқты

температураны ұстап тұруды жақсартады.
Отқаберік – материалдың өрт жағдайында көтеруші қасиетінің негізгі
бөлігін жоғалтпай отқа төтеп беру қасиеті.
Отқаберіктігі бойынша материалдар 3 жіктеледі:

1.Жанбайтын материалдар – жоғарғы температуралық жағдайда
жанбайды, түлемейді, ісіп кетпейді.Кейбір материалдар мұндай жағдайды
деформацияға ұшырамайды (кірпіш, черепица), ал кейбіреулері қатты
түрөзгеріске ұшырайды(болат) немесе жарылып кетеді(гранит). Сол себепті
негізгі конструкцияларды басқа отқатөзімді материалдармен қаптаған дұрыс.
2. Қиын жанатын материалдар жоғары температура әсерінен қиын жанады
және түлейді, от болған жағдайда ғана. Отты алып тастаған кезде жану,
түлеу процесстері тоқтайды. Мұндай материалдарға асвальттік бетон,
фибролит және т.б. жатады.

3. Жанатын материалдар жоғарғы температура жағдайында өртеніп, оттың
көзін алып тастасада жанады және түлейді(смола, ағаш т.б.).
Отқатөзімділік – материалдың ұзақ уақыт әсер ететін
жоғарғы температураға төтеп беріп деформацияға ұшырамай,
жарылмай, жанбай өз күйін сақтау қабілеті.

1580оС төтеп беретін материалдар отқатөзімді деп
аталады(хромомагнезиалды материалдар, шамотты кірпіш).

1350 мен 1580оС аралығындағы температураға төтеп
беретін материалдар балқитын деп аталады( кжельский кірпіш,
фарфор)
1350оС дейінгі температураға шыдамдылары оңай балқитын
материалдар деп аталдаы( кәдімгі кірпішш, керамзит және т.б.)
Радиациялық беріктік– материалдың индаушы сәулелердің
әсерінен кейін өзінің физико-химиялық қасиетерін сақтау қабілеті.
Акустикалық қасиет– бұл қасиет материлдың дыбыспен
қатынасын қарастырады.
дыбыс(дыбыс толқындары) – бұл қатты, газ және сұйық ортада
таралатын механикалық тербелістер
Дыбыс өткізгіштік–материалдың өз қабатынан дыбысты өткізу қабілеті.
Дыбыссіңіргіштік- материалдың өзіне келген дыбысты жұту және
шағылыстыру қабілеті.
Дыбыс өткізгіштік материалдың салмағы мен құрылымына
байланысты. Егер материалдың салмағы үлкен болса дыбыс толқындары
энергиясының аздығынан ол материалдан өте алмайды, себебі өту үшін
дыбыс материалды тербеліске әкелу керек.Сол себепті, массасы үлкен
болған сайын материалдың дыбыс өткізгіштігі азаяды
Дыбыс сіңіргіштік материалдың түрі мен оның кеуектілігіне
байланысты.
1.5. Материалдардың механикалық қасиеті

Беріктік – материалдың сыртқы күштің әсерінен туындаған ішкі
кернеуге құрылымын бұзбай төтеп беру қаситеті.

Предел прочности при сжатии Rсж
N Rсж = N/F
где: N – разрушающая нагрузка, Н;
F – рабочая площадь образца, перпендикулярная
Действию нагрузки, м2

Предел прочности при изгибе.
для образцов призм прямоугольного сечения, при
одном сосредоточенном грузе относительно опор
N
N l Nl
Rиз = Миз/W Миз = *
2 2 4
ℓ W = bh2/6
где: Миз – изгибающий момент
3 * Nl
Rиз = W – момент сопротивления балки прямоугольного
2 * в * h2
сечения
при двух равных грузах, расположенных
N/2 N/2 симметрично относительно опор
N l Nl
Ммз = * , W = bh2/6
2 3 6
Nl * 6 Nl
ℓ/3 ℓ/3 Rиз = Миз/W= 2 2 ,
6bh bh
L где: N – разрушающая нагрузка, Н;
l – расстояние между опорами, мм
b и h – соответственно ширина и высота
балочки /призмы/
N N Предел прочности при растяжении Rр.
а) для образца стержня Rр = N/F0 F0 = ПД2/4
где: N – разрушающая нагрузка, Н;
F – площадь поперечного сечения, м2
/начальная до испытания/
б) для призмы Rр = N/а2
N N где а – сторона сечения призмы, м
Коэффициент конструктивного качества.

(К.К.К.) – условный коэффициент эффективности материла, равный отношению показателей
прочности Rсж (Мпа) к относительной плотности материала (безразмерная величина)
К.К.К. = R/d
Где d – относительная плотность равная ρо (кг/м )
Чем выше К.К.К. материала, тем эффективнее материал, так имеет высокую прочность при малой
средней плотности.
Повышения К.К.К. можно добиться снижением плотности материала и увеличением его
прочности.
Қаттылық– Материалға басқа қатты материалдың енуіне
кедергі жасау қасиеті.

СОҚҚЫ ТҰТҚЫРЛЫҒЫ– МАТЕРИАЛДЫҢ СОҚҚЫ КҮШТЕРІНЕ ҚАРСЫ
ТҰРУ ҚАСИЕТІ

Үйкеліс – материалдыңүйкелу әсерлеріне кедергі жасау
қабілеті..

Механикалық тозу– материалдың соғу және үйкеліс
әсерлерінен массасы тұрғысынан кішірейуі.
1.6. Деформациялық қасиеттері.

Сыртқы күштердің әсерінен материалдар
өздерінің пішіні мен өлшемдерін өзгерте алады.
Мұны деформация деп атайды.

Деформация түрлері:
I. серпімділік – жүктемені түсіргенне кейін
материал қалпына келеді.
2. Иілімділік – жүктемені түсіргеннен кейін түр
өзгерістер сақталып қалады.
.
Деформациялар диаграммасы

А
В

Е Е Е Е
стекло сталь бетон эластомер

Серпімділік – материалдың жүктемені түсіргеннен кейін өзінің формасы мен өлшемдерін бастапқы
қалыпқа келтіру қасиеті.
Серпімділік модульі–матералдың қатаңдығын сипаттайды, яғни оған түскен сыртқы күштерге форма мен
өлшемдердің серпімді өзгеруіне төтеп беру қабілеттілігін білдіреді.
Морттылық- жүктеменің арқасында материалдың пластикалық деформацияланбай-ақ қираын
білдіретін қасиет.
Иілімділік – материалдың үлкен жүктемелер арқасында формасы мен өлшемдерін жарықсыз өзгерту
және жүктемені түсіргеннен кейін сол формасын сақтауды сипаттайды.
Аққыштық–материалдың ұзақ уақыт бойы сыртқы күштердің әсерінен деформацияға ұшырау қабілеті.
РЕЛАКСАЦИЯ – материалдың өздігінен бастапқы кернеудің әсерін ішкі атомдар мен молекулалық
құрылымның өзгеріске ұшырау нәттиижесінде азайту қабілеті.
Шектік созымталдық – центрлік созу әсерінен болған бұзылу кезіндегі материлдың деформациялануы.
1.7. Материалдардың
физико-химиялық қасиеттері

ДИСПЕРСТЛІК – қатты бөлшектер мен сұықтық тамшыларының
өлшемдік сипаттамасы.

ТИКСОТРОПИЯ – пластикалық тұтқыр қоспалардың кейін өзінің
құрылымын қайтымды қайта келтіру қабілеттілігін білдіреді.

КОГЕЗИЯ – материалдың ішкі байланыс күші есебінен берік болу қасиеті

АДГЕЗИЯ – бір материалдың басқа материалдың бетіне жабысу қасиеті.

КРИСТАЛДАНУ – материалдың бір күйден екінші күйге өткенде кристал
түзу қабілеті.

ЕРІГІШТІК– материалдың сумен немесе басқа сұйқтармен араласу
нәтижесінде біртекті масса түзу қабілеті.

ЭКЗО және ЭНДОтермиялық қасиет – материалдың химиялық реакция
түсу нәтижесінде жылу сіңіру және жылубөлу қасиеті
ГИДРАТАЦИЯ және ДЕГИДРАТАЦИЯ – химиялық түрөзгерістер
нәтижесінже материалдың суды қосып алу және беріп жіберу.

ҰЛҒАЙУ ЖӘНЕ КІШІРЕЙУ /КОНТРАКЦИЯ/ - реакция нәтижесінде
түзілген заттың көлемінің реакция қатысқан заттардың көлеміне
қатынасы

Таксичность – материалдың онымен жұмыс істеу кезінде адамның
денсаулығына теріс әсер ету дәрежесі көрсететін қасиет.

Қату Жылдамдығы– материалдың температураның өзгерісі мен
қатуыруға арналған заттарды қосу нәтижесінде пластикалық
күйден қатты күйге өту қасиеті.

Жаңғыштық- жылу және жарық бөле жүретін, жылдам химиялық
реакцияларға қатысуын айқындайтын қасиет

Химиялық қасиет–материалдың агресивті ортаның(қышқылдар,
тұздар, сілтілер) әсеріне кедергі жасау қабілетін білдіреді.
1.8. Технологиялық қасиеттері

Технологиялық қасиеттер материалдың жағдайын оның бетінің құрылымын,
қажетті форма мен өлшемдерді беретін кейбір технолгиялықоперацияларды
қабылдауын сипаттайтын қабілеттерді білдіреді.

ФОРМУЕМОСТЬ – материалдың және қоспалардың белгіленген қалыпқа
келтіруге кететін минималды күш пен энергия мөлшерін сипаттайтын
қасиет.

УДОБОУКЛАДЫВАЕМОСТЬ – бетонды қоспалардың жайылымдылық
қасиетін сипаттайтын қабілет.

СЛЕЖИВАЕМОСТЬ – Өзіне су буларын сіңіруден кейін әртүрлі көлемдегі
флокулдар түзу қабілетін сипаттайтын болбыр материалдардың қасиеті.

СВАРИВАЕМОСТЬ – кейбір материалдардың балқу температурасына
жеткеннен кейін , суыған соң өзі сияқты материалдармен ұстасу беріктігін
сипаттайтын қабілеті.
ҚОРЫҒЫШТЫҚ – материалдың қызып тұрған күйінде соққылар әсерінен
деформациялану қабілеті.

ҰСАТЫЛҒЫШТЫҚ – Табиғи және жасанды материалдардың соққы нәтижесінде
әртүрлі көлемдегі, қалыптағы бөліктерге бөліну қасиеті

ГВОЗДИМОСТЬ – способность древесины и некоторых других материалов
удерживать введеные в них различными способами металлические изделия
/гвозди, шурупы, скобы/ Ағаш және басқа да материалдардың өзіне
кіргізілген металлдан жасалған заттарды ұстап тұру қабілеті (шеге, бұранда
т.с.с.)

Күйдірілу– глинадан дасалған кейбір материалдардың белгілі бір
температурада біртіндеп жұмсарып, тығыздалып, суыған соң жоғары
беріктікке ие болу қасиеті.
1.9. Эксплуатациялық қасиет

Қызмет ету ұзақтылығы –материалдың немесе бұымның қажетті жөңдеу жұмыстарын есепке ала

отырып өзінің қызмет ету қабілеттілігін жлғалтпау мерзімінің ұзақтығы

Материалдың шектік күйі оның бұзылу дәрежесі мен қауіпсіздік шараларын есепке ала отырып

анықталады. Материалдың қызмет ету ұзақтығы оның өзінің эксплуатациялық қасиеттерін

жлғалтпай белгілі бір климматтық жағдайларда қызмет ету уақытымен анықталады. Қызмет ету

ұзақтығы жылдармен және физикалық, химиялық , механикалық қасеттердің жиынымен бағаланады

Сенімділік – материалды пайдалану кезінде барлық басқа қасиеттерді сипаттайтын қасиет;

Сенімділік ұзаққа шыдамдылық, сақталу, тоқтаусыздық және жөнделу қабілеттерін біріктіреді.

Бұл қасиеттер бір-бірімен тығыз байланыста.

Тоқтаусыздық – материалдың түрлі жағдайларда жөңдеу жұмыстарына мәжбүрлі тоқтаусыз жұмыс

істеу қабілеті.

Бас тарту - бұйымның жұмыс істеу қабілеттілігінен айырылуы.

Жөңдеуге жарамдылық – материалдың жөңдеу жұмыстары нәтижесінде жұмысқа қабілеттілігін

қалпына келтіру қабілеті.

Сақталу– сақтау және тасымалдаудан кейін , техникалық құжатта көрсетілген уақыт аралығында

материалдың немесе бұйымның эксплуатациялық қабілеттілігін жоғалтпауы

Ұқсас жұмыстар

ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИАЛДАРЫ ДҮКЕНІ

Саланы дамыту үшін мемлекеттік қолдаудың әдістері мен нысандары

Дірілді изоляциялау Динамикалық дірілді өшіргіш

Пемзаны алу технологиясы

Маңғыстау облысына аймақтық шолу

Құрылыс материалдарының қазіргі технологиялары

ЖОШЫ ХАН КЕСЕНЕСІ

Керамикалық бұйымдар

Архитектура және құрылыс факультеті

Шыны және шыны өндірісінің технологиясы

Пәндер