ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ӘДЕБИЕТ ПЕН ӨНЕР ТҮРЛЕРІНІҢ ШЫҒУ ТЕГІ

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«ӘДЕБИЕТ ПЕН ӨНЕР ТҮРЛЕРІНІҢ ШЫҒУ ТЕГІ.
ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ЭСТЕТИКАЛЫҚ
КАТЕГОРИЯЛАР.

Орындаған: Амангелдиева Жансая
Тексерсен: Жанұзақова Құралай
Әдебиет ғылымының туу, қалыптасу, даму тарихы тым әріде жатыр. Бүкіл
әлем шеңберінде алып қарасақ, сөз өнері, оның сыры мен сипаты туралы
топшылаулар, көркемдік таным мен талғамның алғашқы белгілері грек
өркениетінен ондаған ғасыр бұрын тәрізді адам баласының жер бетінде
тұңғыш туғызған әдеби ескерткіштерінде б.з.б. 3 — 2 мыңыншы жылдарда
пайда болып, келе-келе тұрлаулы эстетик. ұғымға көше берген.

көне үнді
Қытай Мысыр Вавилон
халқы

• “Ән • “Ағалы- • “Көрмегені • “Ригведа”,
жоқ кісі “Махабхарата
кітабы”, інілі екеу ”, “Рамаяна”
“Құбылу туралы туралы”
жырлары
кітабы” ертегі”
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНІҢ ЕЖЕЛГІ БАСТАУЛАРЫ Б.З.Б. 3 – 1 Ғ-ЛАР
АРАЛЫҒЫНДА ПАЙДА БОЛҒАН “АЛЫП ЕР ТОҢҒА”, “ШУ
БАТЫР” ДАСТАНДАРЫНДА ЖАТЫР. ОСЫНАУ ЖАЗБАЛАРДАҒЫ
ОҚИҒАЛАРДЫҢ ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ АРҒЫ ТАРИХЫМЕН
ТЫҒЫЗ БАЙЛАНЫСТА ӨРБІГЕНДІГІ СОҢҒЫ УАҚЫТТАРДАҒЫ
ҒЫЛ. ІЗДЕНІСТЕР БАРЫСЫНДА ТОЛЫҚ ДӘЛЕЛДЕНДІ.
Орхон-Енисей жазба ескерткіштері ұлттық әдебиетке тікелей қатысты үш
түрлі мәселенің басын ашып берді.

• Біріншіден, қазақ жазба әдебиетінің түп-тамыры Түрік
қағандығы тұсынан басталатыны белгілі болды.

• Екіншіден, өз дәуірінің кескін-келбетіне сай дамыған мәдениеті
мен өнерінің болғанын айғақтады.
• Үшіншіден, жазба жәдігерлер поэтик. қуатымен, тарихи
шежірелік сипатымен және ой тереңдігі, мазмұн байлығы,
көркемдік қасиеті жағынан түркі тайпаларында сөз өнерінің
3 жоғары дәрежеге жеткенін көрсетті.
Жазба ескерткіштерінде
ауыз әдебиеті үлгілерінің
мол орын алуы, кейін
сопылық поэзияда
фольклорлық түрдің
қолданылуы –
фольклорлық мұра қашан
да жазба әдебиеттің қайнар
көзі, өркен жаюына ықпал
жасайтын үлкен арна Халықты тарихи және
болғанын аңғартады. рухани тіршілігімен бірге
жасасып келе жатқан
қоғамдық құбылыс ретінде
фольклор ұлттың көркемдік
ой-көзқарасын, эстет. талап-
талғамын, танымдық
түсінігін қалыптастырумен
Халықты тарихи және қатар, түркі әдебиетіне ғана
рухани тіршілігімен бірге тән әдеби дәстүр туғызды.
жасасып келе жатқан
қоғамдық құбылыс ретінде
фольклор ұлттың көркемдік
ой-көзқарасын, эстет. талап-
талғамын, танымдық
түсінігін қалыптастырумен
қатар, түркі әдебиетіне ғана
тән әдеби дәстүр туғызды.
Эстетикалық
категорияларБарлық
құқықтар қорғалған.
Қандай да болмасын эстетикалық теория белгілі бір
эстетикалық категориялар жүйесінің болуының өзі
әлгі теорияның ғылыми дәйектілігін танытады, іс
жүзінде теория етеді.

Эстетикалық категориялардың қалыптасу тарихы
философия тарихымен тығыз байланысты.
Эстетиканың негізгі категорияларының бірі
әсемдік. Оны, ең кең түсініктемесінде, кемел
үйлесімділік деп қарастыруға болады.

Әсемдікті түсіндірудегі үйлесімдік (гармониялық)
деп отырғанымыз, белгілі бір тұтастықты
құрастырып отырған бөлшектердің элементтерінің
сыртқы қарама қайшылық өлшеміне сай бірлігі.
Әсемдік – материалдық және рухани дүниенің
адамды ләззатқа бөлейтін сипаты.
Өнер адамның іс-әрекеті мен қоғамдық сананың
ерекше түрі. Болмысты нақты деректер арқылы
танып-білуді мақсат ететін ғылымнан өнердің баста
ерекшелігі, ол өнердегі шындықты көркем образдар
арқылы қабылдап, бейнелейді.
• Ерте заманғы адамдардың өмір туралы ұғым, түсінігі, көзқарасы,
жаратылыс жұмбағын түйсіну ерекшелігі, сәбилік сана, сезім,
әсіресе, ауызша тарап, жеткен аңыз-әңгімелерден, мифологиялық
үлгілерден тарайды.

Мифология табиғатты үрейлі құбыжық, алыптар,
жын-перілер түрінде тәңірдей табынар сұрапыл күш,
құдіретте ғана саятын алғашқы қауымдық қатынас
кезіндегі дүниетаным болып табылады
Әдебиет теориясы -
әдебиеттанудың бір бөлігі.
Оның мақсаты қоғамдық сананың бір көрінісі ретіндегі
көркем шығармашылықтың табиғатын ашу, оның болмысты
бейнелеудегі, адамның идеялық - эстетикалық тәрбиесін
қалыптастырудағы рөлін айқындау. Әдебиет теориясы
алдымен әдіснамалық ғылым.

Ол көркемдік ойлаудың тарихи тұрғыда қалыптасқан
түрлерін (романтикалық, реалистік), олардың ішінде
орныққан әр түрлі көркемдік әдіс-бағыттарды, тәсілдерді
зерттейді.

Осы өзіне байланысты негізгі мәселелерді зерттеуде әдебиет
теориясы эстетикамен үндеседі. Мұнымен қоса, әдебиет
теориясының өзіне тән ерекше міндеті де бар. Ол сөз өнерін,
оның тегі мен түрлерін, мазмұн мен пішіннің бірлігін, сюжет
пен композицияны да зерттейді.
• Өнер • Эстетикалық • Эстетикалық
шығармалары талғам әр түрлі талғамның
эстетикалық эстетикалық жетілуі оның
сезімді көркем қасиеттерді өмір мен
образдар көңіл-күй өнердің
арқылы сезімімен эстетикалық
көрсетіп, бағалау, ең игіліктерді
идеялық ғана алдымен, қаншалықты
емес, сондай-ақ сұлулықты, терең және
көңіл-күй әсемдікті жан-жақты
тәрбиесін ұсқынсыздықт танып білумен
берудің ан ажырата сипатталады.
пәрменді білу жөнінде Дамыған
құралы болып қоғамда эстетикалық
табылады, олар практика тәрбиенің аса
адамдар үшін қалыптастырат маңызды
қуаныш пен ын адам міндеттерінің
шабыт көзі қабілеті. бірі.Барлық
болуға тиіс. құқықтар
қорғалған. /
Эстетикалық тәрбиенің өзіндік ерекшелігі оның тұлғаға тікелей
емес, жанама түрде әсер етуінде. Мысалы, егер адамгершілік
тәрбиесінде тікелей тәлімдік басым ғой, ал эстетикалық
тәрбиеде тұлға көркемөнер туындыларынан ой түйіп, солардан
алған эстетикалық әсер нәтижесінде таза өзінің қалауымен жол
таңдайды. Эстетикалық тәрбие жастардың эстетикалық
талғамын, эстетикалық мұратын, эстетикалық ұстанымдарын
қалыптастыру нәтижесінде эстетикалық сананы сомдайды.
Эстетикалық сананың сомдалуы қоғам үшін болсын, тұлғанын
өзі үшін болсын үйлесімді дамыған белсенді тұлғаны қоғамдық
өмірге даярлауымен бағалы. Эстетикалық тәрбие алған адам
өзінің адамсүйгіштігмен, бекзаттылығымен, сыртқы кейпінің,
мәнерлерінің, өзін-өзі ортада ұстай білуінің жоғары әсемдік
талғамға сай келуімен танылады
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Жанр поэтикасы

Ашамай кесте

Ұлы Отан соғыс жылдарында Қазақстандағы ғылым мен мәдениет

Назипа Құлжанова 1887 - 1934 жыл

Колледж оқушыларын ұлттық қолөнер бұйымдары арқылы шығармашылық қабілетін қалыптастыру

Психодиагностика әдістерінің топтастырылуы

Қазақ халқының өнер философиясы

Ілияс Жансүгіровтің шығармашылығы

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҰЛТТЫҚ МӘДЕНИЕТІ

Әдебиет тегі

Пәндер