Ихтиология ғылымының салалары балықтар физиологиясы

Презентация қосу

Әл – Фараби атындағы Қазақ
Ұлттық университеті

Тақырыбы: Балықтарды зерттеудің
стандартты бағдарламасын
дайындау
Орындаған: Әлімқұлова З.
Рысбекова А.
Тастанбекова А.
Хабитқанова Н.
Қабылдаған: Есжанов Б
Жоспар:
І.Кіріспе
Ихтиология ғылымы жайлы жалпы түсінік
ІІ.Негізгі бөлім
Балықтарғп алғаш зерттеу жұмыстарын жүргізген
ғалымдар
Балықтарға жүргізілген зерттеу жұмысының
стандарттары
ІІІ.Қорытынды
VI.Пайдаланылған әдебиеттер
Ихтиология
Ихтиология
Ихтиология (лат. ichthys - балық және логия) - балықтар мен дөңгелекауыз-
дыларды, (миксиндер мен тілтістер) зерттейтін омыртқалылар зоология-сының
бөлімі болып табылады.

балықтардың сыртқы белгілері мен ішкі құрылысын
(морфологиясы мен анатомиясын),

балықтардың сыртқы ортаға бейімделуін, бейорганикалық
және органикалық қарым-қатынасын (экологиясын
Ихтиология
жеке организмнің эмбриологиясын және түрлердің,
ғылымы
туыстардың, тұқымдастардың, отрядтардың, т.б.
эволюциясын немесе филогениясын,

сондай-ақ, балықтардың географиялық таралуын
(зоогеографиясын) және балықтар үйірінің санын, оның
ауытқу заңдылықтарын зерттейді
Ихтиология ғылымының салалары

балықтар физиологиясы;

балық өндірісінің шикізат қоры;

балық тағамдарының технологиясы,
балықтар аурулары;

балықтар эмбриологиясы;

балық өсіру, өндірістік балық аулау;
Балықтарды
Балықтардызерттеу
зерттеутарихы
тарихы
Балықты өңдеу туралы ал-
ғашқы деректер Ежелгі Мы-
сырдың (б.з.б. 3700 – 3600
жылы) папирустары мен жар-
тастарындағы суреттерде кез-
деседі

Балықтарды ғылым тұрғыдан П.Белона
зерттеу жұмыстары 16 ғасыр-
дың ортасынан, француз ға-
лымдары П.Белона мен
Г.Ронделе және италияндық
биолог И.Сальвиани еңбекте-
рінен басталады.

Г.Ронделе
18 ғасырдың басында швед ихтиологы П.Артеди балықтар жіктелімін
жасады. 18 ғасырда Ресейде балықтарды зерттеу С.И. Крашенников,
И.Лепе-хин, П.Паллас есімдерімен ты-ғыз байланысты.

19 ғасырда К.Бэр мен Н.Данилев-скийдің Каспий, Азов, Қара
теңізде-ріндегі жүргізген зерттеулері ерекше орын алды, соның
нәтижесінде ба-лықтарды қорғаудың ғылым негіздел-ген шаралары мен
балық аулауды ұтымды ұйымдастыру жолдары ұсынылды.

И.Лепе-хин П.Паллас

К.Бэр
П.Артеди
Қазақстан ихтиологиясы
Қазақстан ихтиологиясы
1959 жылы Қазақстан Ғалымдар Академиясы-ның Зоология
институтын-да әуелі сектор, кейіннен ихтиология және гидро-биология
бөлімшесі Арал, Балқаш, Алтай бөлімшеле-рін қамтитын Қазақ балық ш.
ғылым-зерт. ин-тына (КазНИИРХ) айналды.

1961 жылы ҚазМУ-де (қазіргі Қазақ ұлттық ун-ті) ихтиология және
гидробиология кафедрасы ашылды.

Республикамыздағы Ихти-ологиялық зерттеулердің нәтижелері
республикалық ғылым-зерттеу институтта-рының, Қазақстан Ұлттық
Ғалымдар Академиясы-ның, ҚазҰУдің ғылым ең-бектерінде, ТМД
және көптеген шет ел журнал-дарында басылды
Қазақстан
Қазақстанихтиофаунасын
ихтиофаунасыніргелі
іргелізерттеу
зерттеу
Қазақстан суларының балықтарын іргелі зерттеу 18 ғасырда
Палластың еңбекте-рінен басталады. Ол 1768 – 73 жылы Санкт-
Петербургтен Байкал бойына жасаған саяхаты кезінде Каспий теңізі
мен Еділ, Жайық, Ертіс өзендерінің ихтиофаунасын зерттеді

Қазақстанның ихтиофаунасын тануда 19 ғасырдың 2-ші
жартысында ғалым-сая-хатшылар Н.А. Северцов пен А.П.
Федченконың, К.Ф. Кесслердің, А.И. Шренктің, Н.М.
Пржевальскийдің, т.б. жинаған мәліметтері мен ғылым-зерт-теулерінің
маңызы ерекше болды
Қазақстан ихтиофаунасын зерттеудің жаңа кезеңі КСРО Ғалымдар
Академиясының 1932 жылы Қазақстанда ұйымдастырылған
базасымен бай-ланысты. Осы кезеңде Қазақстанның ихтиофау-насын
зерттеуде Г.В. Никольский (Арал су ала-бы), П.Ф. Домрачев (Балқаш
су алабы) және т.б. ғалымдар елеулі үлес қосты.
Арал теңізінің балықтары туралы алғашқы деректерді Г.Мейендорф берді (1820).
Балықтарға
Балықтарғажүргізілген
жүргізілгензерттеу
зерттеужұмысының
жұмысының
стандарттары.
стандарттары.

Табылған жері Балық ауланған су қоймасының – арық,
тоған,өзен,көл,теңіз немесе теңіз бөлі-гінің атауын жазу керек.Белгісіз су
қой-маларын осы су қоймасы қарайтын бас-сейн атымен атайды.Мысалы
Мыргань өзені – Амур бассейні
Балық ауланған уақыты
тіркеледі. Айы,күні,жылы.
Аулан-ған адамның толық аты
жөні туралы мәліметтер жазыла-
ды.Аулаған балық туралы
ғылыми және жергілікті атауы
толық жазылады.Жергілікті
атаудың құндылығы атауында
балықтың биологиялық және
морфологиялық ерекшелік-
терінің болуында.Мысалы мөңке
балық жергілікті атауы табан
балық. Атауынан балық
морфологиясының табанға
ұқсастығын аңғаруға болады.
Сонымен қатар жас ерекше-
лігіне байланысты да атауын
тіркеу керек.Мысалы – кіші-леу
аққайраң;жас-сазан,көксерке
Балықтың салмағы
Зерттеу объектісінде алыңған балық-
тың салмағы маңызды.Гр мен немесе
кг үлесімен көрсетіледі.Сонымен қа-
тар балықтың салмағы оның қорек-
тену көлемін көрсетеді.

Балықтың ұзындығы
Балықтардың ұзындығы негізгі
зерттеу стан-дарты және
салыстырмалы құрал ретінде қол-
данылмайды.Зерттеу барысында
жеке бөлік-терінің ұзындығы
маңызды.
Тері
Теріжамылғысының
жамылғысыныңжай-күйін
жай-күйінанықтайды
анықтайды
Бекіре балықтарында тері
жамылғысының зақымдану дәрежесі
жарақаттар саны (терінің жарылуы,
бұлшық ет тінінің жыртылуы) және ең
көп жырылу көлемі (сантиметрмен)
бойынша анықталуы тиіс. Жарадағы
ірің және тіндердің патологиялық
өзгерістері болмаған кезде жарақат
жаңа (қатерсіз), ірің болған кезде —
қисық (сапасыз) ретінде жіктеледі.

Ұсақ балықтарда әрбір балықтың дене терісінің зақымдануының
сипаты мен көлемін анықтау талап етілмейді, ал денесінің зақымдануы
бар бақылау партиясындағы балықтардың саны %- бен анықталады.
Көздің
Көздіңқұрылысын
құрылысынанықтау
анықтаукерек:
керек:
Көздің жай-күйі мөлдір қабықтың дәрежесімен және көз алмасының
орбитасының деңгейіне қатысты жағдайымен сипатталады.

Балықтың барлық түрлері үшін бозғылт жабындар, күңгірт қабыршақтар,
жабысқақ шырыштың қалың қабатымен жабылған, іштің кебуі, лайланған
және құйылған көздер мен т.б. белгілер қатерсіз көрсеткіш болып
табылады.
Іштің және аналь тесігінің
жағдайын анықтау
Ішектің ішіндегі заттардың ыдырауы
нәтижесінде асқазан мен ішекті
тұндыратын газдар пайда болады. Бұл
ретте іштің көлемі артады және іш
қабырғаларының жарылуы мүмкін.

Гелминттердің бар-жоғын
анықтау
Балықтың кез келген органдары мен
денесінің бөліктерінде (қабыршық, тері,
асқазан-ішек жолы, бауыр, уылдырық,
бұлшықет тіні, ми, жүрек және т.б.)
қандай да бір паразиттің (гельминт)
мекендейтін орны бола алады.
Желбезек
Желбезеккүйіне
күйінесипаттама
сипаттамаберу
беру
Желбезектерде қан мен шырыштың көптігі микроорганизмдердің
тіршілік әрекеті үшін жақсы жағдай жасайды, сондықтан басқа органнан
немесе балықтың денесінің бөлігінен бұрын оның бұзылу белгілері пайда
болады. Желбезек тіндерінің және ондағы шырыштың бұзулы процесі тез
өтеді. Бұл ретте желбезек жапырақтарының түсі (ашық қызылдан ашық
қызғылт және лас-сұрға дейін) және олардың иісі өзгереді.

Желбезек Желбезек
қатпаршалары саңылаулары
Желбезек
кілтелері
Желбезек
доғалары

Балық желбезегі және оның құрылысы
Қабыршақты жамылғының жағдайын анықтау
Қабыршақты жамылғының
жағдайы қабыршықтың санымен,
оның тығыздығымен және теріде
ұстаудың беріктігімен сипатталады.
Қабыршық зақымдалмаған немесе
айналып тұратын жерлерде соғылған
болуы мүмкін (бірақ балықтың
қабыршақты жамылғысының жалпы
ауданының 10% - нан аспайтын).
Балықтың қабыршықтылығы
балықтың қабыршықтанған
жамылғысының жалпы алаңының
пайызымен көрінеді. Балықтардың
кейбір түрлерінің (майшабақ, айран
және т.б.) сапасын бағалау кезінде
қабыршықтың жақындығын
ескермейді.
БАЛЫҚТЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МҮШЕЛЕРІН
БАЛЫҚТЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МҮШЕЛЕРІН
ӨЛШЕУ
ӨЛШЕУ
Өлшеуіш лента – балықтың
көлемі, мүшелері және т.б
ұзындығын білу мақсатнда
практикада қолданылады. Бірақ
оның штанциркульге қарағанда
қате нәтиже көрсету мүмкіндігі көп.

Штангенциркуль —
сыртқы және ішкі өлшемдерді,
сондай-ақ тесіктердің тереңдігін
жоғары дәлдікпен өлшеуге
арналған әмбебап құрал.Бұл
құралды қолданған кезде қате
өлшем алу мүмкіншілігі азаяды.
Қорытынды
Қорытынды
Қорыта келе, ихтилогия ғылымының күрделі сала екеніне көз
жеткізіп, балықтарды зерттеу әдістері және балықтарға
жүргізілген зерттеу жұмысының стандарттарымен таныстым.
Балықтың жасы мен өсуін сипаттайтын материалдарды шолу
үшін орташа сынама әдісімен және іріктеме әдісімен
пайдаланылады. Жалпы қабылданған әдіс бірінші әдіс болып
табылады, бірақ зерттелетін объектінің жұмыс жағдайлары мен
ерекшелігіне байланысты барлық әдісті қолдану керек.
Пайдаланған
Пайдаланғанәдебиеттер
әдебиеттер
Берг Л. С. Система рыбообразных и рыб, ныне живущих и
ископаемых. — 2-е изд. — М. — Л., 1955.
Никольский Г. В. Экология рыб. — М., 1963.
Никольский Г. В. Частная ихтиология. — 3-е изд. — М.: Советская
наука, 1971.
Павлов Д. С., Савваитова К. А., Соколов Л. И., Алексеев С. С. Редкие и
исчезающие животные. Рыбы. — М.: Высшая школа, 1994. — 334 с.
Суворов Е. К. Основы ихтиологии. — 2 изд. — М., 1948.
Солдатов В. К. Промысловая ихтиология, ч. 1—2. — М. — Л., 1934
—38.
Юдкин И. Ихтиология. — 5 изд. — М., 1970.
Усачева В. В.
Славянская ихтиологическая терминология. Принципы и способы н
оминации. Обратный словарь
. — М., 2003.

Ұқсас жұмыстар

БАЛЫҚ ОМЫРТҚАСЫНЫҢ САНЫ

БАЛЫҚТАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ

Омыртқалы жануарларға сипаттама

Сергіту сәті

Қосмекенділер - алғаш құрлыққа шыққан жануарлар

Кәсіптік маңызы бар балықтар

Жасуша физиологиясы

Қалқымалық - балық денесінің тығыздығының судың тығыздығы арасындағы қатынасы

Балық консервілері жоғары құнды өнімдер

Сөз таптарына талдау

Пәндер