Мелатонин гормоны

Презентация қосу

әл- Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті
Биология және биотехнология факультеті

Мелатонин гормоны.
Биологиялық ырғақтылықты
реттеудегі мелатониннің маңызы.
Жоспар
• І.Кіріспе
• ІІ.Негізгі бөлім
1. Мелатонин гормоны
2. Организмдегі мелатонинді анықтау және тәуліктік
нормасы
3. Мелатонин синтезі
4. Ағзаға гормонды алуға көмектесетін қарапайым
ережелер
5. Мелатониннің темпераменттік әсері
• ІІІ. Қорытынды
• ІV. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Эпифиз
(epiphysis, грек, ері — үстінде, рһуо — өскін, бүр)

• Эпифиз — пішіні домалақша без, салмағы 0,2 г. Ол
ортаңғы ми мен аралық мидың ортасында орналасқан.
аралық ми эпиталамусы құрамына кіретін ішкі секреция
бездерінің орталық мүшесі.
• Эпифиз сыртынан дәнекер ұлпалық қапшықпен қап-
талған. Одан без ішіне қарай дәнекер ұлпалық перде-
ліктер таралып, оның паренхимасын бөлікшелерге бөледі.
• Без паренхимасын екі түрлі жасушалар: ұсақ глиоцит-тер
және ірі пинеалоциттер түзеді.
• Пинеалоциттер боялу сипатына қарай ашық және күң-гірт
түсті эндокриноциттерге бөлінеді.
• Пинеалоциттер жыныс мүшелерінің дамуын бә-сендетіп,
жыныстық жетілуді тежейтін, қанда-ғы калийдің деңгейін
жоғарылататын серотонин және
мелатонин гормондарын бөліп шығарады.
Мелатонин

Бұл гормон 1958 жылы
А.Б.Лернермен табыл-
ған болатын. барлық жандыларда
болатын ішкі сағат, Бұл циркадалық ритмді
яғни ағзадағы биоло- сақтау генетикалық үр-
гиялық үрдістердің діс, тіпті соқыр жануар-
циклдік ауысуын рет- лар да жарықтың өзге-
теп отыратын тәулік рісін терідегі фоторе-
ішінде 24 сағаттық цепторлардың
ұзақтықтағы ритм көмегімен біліп
болады. отырады.

Қорыта айтқанда бұл гормон бөлінгенде ұйқыға тартады. Кей жағдайда C13H16N2O2
ұйқыны реттеу үшін дәрі түрінде де пайдаланады.
Организмдегі мелатонинді анықтау
Бұл зерттеу мақсаттары үшін қан үлгілерін мелатонин өндіру кезеңін
анықтауда қысқа мерзімде жинау керек дегенді білдіреді.

Мелатониннің биологиялық жартылай ыдырау уақыты - 45 минут.

Мелатонин метаболиттерінің деңгейін анықтап алған кезде бұл
проблемалардан аулақ болуға болады: мелатонин сульфаты (6-
сульфатоксимелотонин) және 6-гидроксигликуронид.
Сонымен қатар, түнгі уақытта үлгілерді жинау үшін пациенттің
ұйқысының бұзылуы да қандағы мелатониннің деңгейіне әсер етуі
мүмкін.

Мелатониннің 80-90% несепті мелатонин сульфаты түрінде шығарады.

Зәрдегі мелатонин сульфатының концентрациясы іріктеу кезеңінде
қандағы мелатониннің жалпы деңгейімен жақсы байланысады.
Мелатонин – тәуліктік ритмді стимулдаушы

• Мелатонин адамның сұлулығы мен
ерте қартаю үдерісін баяулатуға әсер Кештің ортасы: гормонның
ететіні дәлелденді. Осы гормонның бөлінуінің шарықтау шегі
жетіспеушілігі ашушаңдыққа, ұйқы-
сыздыққа, уақыт белдеуі ауысқан кезде Кешке:
Таңда:
дұрыс бейімделе алмауға алып келеді. эпифиздің
секрецияның
гормонды
• Мелатониннің мөлшері сағат 21-ге түзіп бастауы
күрт
қарай артады, ал сағат 2-ге қарай ол төмендеуі
өзінің шегіне жетеді де, таңертең сағат
9-ға қарай мөлшері төмендей-ді.
• Терең ұйқы кезінде мелатониннің
есебінен ағзаның барлық ресурстары
клеткалық деңгейдк жаңарады.
Жаз
Ұзақ күн
Қысқа период
Мелатонин синтезі

Қыс
Қысқа күн
Ұзақ период
Мелатонин секреция-
сы
Мелатонин мүмкіндік береді:
ағзаның қорғаныс ресурстарын іске кірістіру;
созылмалы (соның ішінде онкологиялық)
аурулардың асқынуының алдын алу;
иммунды жүйені күшейтеді;
қан қысымын реттейді.
қартаюды баяулатады. Қартаю үдерісі көптеген
аурулардың көрініс табуымен қатар жүріп, 25
жастан кейін басталады. Оның басты себебі –
мелатониннің жетіспеушілігі. Мелатонин тура осы
25 жастан бестап азая бастайды.
Ғалымдардың қорытындылау бойынша: 25 жастан
кейін бұл гормонды үнемі қабылдай отырып, өмірі
15-20 жылға ұзартуға болады. Онымен қоса
созылмалы аурулар мен шаршап-шалдығу деген
болмайды.
Мелатонин синтезі

Адамдарда мелатонин нейротрансмиттердің
(нейротрансмиттердің) серотонин синтезіне
қатысатын аминқышқыл триптофаннан
синтезделеді және бұл, өз кезегінде, N-
ацетилтрансфераза ферменті әсерімен
мелатонинге айналады.

Мелатонин - серотониннің индол туындысы және
түнде N-ацетилтрансфераз энзимдерімен және
гидроксидол-O-метилтрансферазымен
синтезделетіндігі көрсетілген.

Түнгі уақытта адам күнделікті мелатониннің 70% -
ын құрайды.
0 МЕЛАТОНИННІҢ АДАМ ОРГАНИЗМІНДЕГІ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТТЕРІ

Маусымдық биоырғақтылықты реттейді;
Иммундық жүйе қызметін күшейтеді;
Иммуниттетің төмендеген жағдайында оның айқын белсенуі және оны аз дозда қайталап
енгізгенде антидене өндірілуі өзгеріп, вирусқа қарсы тұрақтылықты жоғарылатады;
Антиоксидантты қызметі қартаюға қарсы әсер көрсетеді (оттегінің бос радикалдарын
байланыстыра отырып, сонымен бір мезгілде супероксиддисмутаза мен каталазаны белсендіру
арқылы организмнің антиоксидантьы қорғаныс жүйесін қосады;
Сағаттық белдеулер бойынша орын ауыстырғанда бейімделу үрдістерін күшейтеді;
Қартаю үрдісіндегі зат алмасу өзгерістерінде көмірсу және май алмасуына
жақсы әсер көрсете отырып, қандағы холестерин мөлшерін
төмендетеді;
Липидтердің тотығу үрдісін реттей отырып,
атеросклероздың даму қаупін төмендетіп, жасты ұзартады;
АКТГ, норадреналин, вазопрессин және ренин бөлінуін
төмендете отырып, артериалдық қан қысымын
гормональды реттелуіне қатысады.
Ісікке қарсы әсер көрсетеді.
Ағзаға гормонды алуға көмектесетін қарапайым
ережелер:
Бір жарық көзінен гөрі жарықтың әртүрлі бірнеше түрін қолдану;
Сағат 22-ге дейін ұйықтау;
Дұрыс тамақтану;
Ұйқтар алдында қою шай немесе кофе ішпеу (олар бұл гормонның
түзілуін тежейді);

Кез келген дәріні қабылдамас бұрын оның
нұсқаулығын оқып алу. Егер де мелатониннің
мөлшерін төмендететін болса, онда басқа
дәріге айырбастаған жөн.
Мелатониннің темпераменттік әсері
Мелатонин (N-ацетил-5- метокситриптамин) . Мелатонин-
ми безі- эпифиздің (томпақ дене) секреторлы жасушалары-
пинеалоциттермен синтезделетін және жануарлар мен
адам организміне бірегей әсер көрсететін нейропептид .
Мелатонин гормонын 1958 жылы А. Б. Лернер ашты.
Супрахиазматикалық ядролар мен шеткі мүшелер
арасында ″делдал″ бола отырып, эпифиз мелатониннің
көмегімен тәуліктік кезеңді үрдістердің реттелуіне
қатысады. Эпифиз гипоталамустың супрахиазматикалық
ядроларымен бірге «ішкі уақыт есебі» мен қартаю
механизмінде маңызды рөл атақаратын орагнизмнің
биологиялық сағат жүйесіне кіреді. Эпифиздің
организмдегі негізгі қызметтері: циркадианды және
маусымдық ырғақтарды реттеу, репродуктивті жүйе
қызметін реттеу, антиоксидантты және ісікке қарсы
қорғаныс көрсетеді .
Мелатонин 3 мг/тәул, 4 апта. Сангвиник (10 адам)

Белгілер Емге дейін,% Емнен кейін, % Емдеу курсынан
кейін жақсару, %

шыдамсыздық 100 40 60

ашушаңдық 100 50 50

ренжігіштік 90 40 50

агрессивтілік 80 30 50

тез қозғалушылық 100 30 70

көңіл күйдің тез ауысуы 90 30 60
Мелатонин 3 мг/тәул, 4 апта. Холерик (10 адам).
Белгілер Емге дейін, Емнен Емдеу
% кейін, % курсынан кейін
жақсару, %
асығыстық 100 50 50

тұрақсыздық 100 50 50

қызығушылық 100 40 60

Бастаған істі соңына 90 40 50
дейін жеткізбеушілік

өзін асыра 80 30 50
бағалаушылық
Тез оянушылық 90 40 50
Мелатонин 3 мг/тәул, 4 апта. Флегматик (10 адам).
Белгілер Емге дейін,% Емнен Емдеу
кейін, % курсынан
кейін жақсару,
%
салғырттық 70 70 0
тұйықтылық 100 100 0
тәртіпті қатты 90 90 0
ұстанушылық
жайлық 100 100 0
Бір істен екінші іске 80 90 —
ауысу қиындығы

Жаңа жағдайларға 90 90 0
бейімделудің төмендігі
Мелатонин 3 мг/тәул, 4 апта. Меланхолик (10 адам)
Белгілер Емге дейін, Емнен Емдеу
% кейін, % курсынан
кейін
жақсару, %
ұялшақтық 100 100 0

өзіне өзі сенімсіздік 100 60 40

Күмәншілдік 100 70 30

пассивтілік 100 100 0

тез ренжігіштік 90 90 0

уайымдаушылық 100 70 30
Жоғарыдағы зерттеудің қорытындысы бойынша:

Мелатонин 3 мг/тәул, 4 апта бойы қабылдау сангвиник пен холерикте жақсы нәтиже берді.
Сангвиникте өмір сүру барысында қолайсыздықтар тудыратын қасиеттер: шыдамсыздық- 60%,
ашушаңдық- 50%, ренжігіштік- 50%, агрессивтілік- 50%, тез қозғалушылық- 70%, көңіл күйдің тез
ауысуы- 60% төмендеді.
Холерикте: асығыстық- 50%, тұрақсыздық- 50%, қызығушылық- 60%, бастаған істі соңына дейін
жеткізбеушілік-50%, өзін асыра бағалаушылық- 50%, тез оянушылық- 50% төмендеді.
Флегматикте: салғырттық, тұйықтылық, тәртіпті қатты ұстанушылық, жайлық, бір істен екінші іске ауысу
қиындығы, жаңа жағдайларға бейімделу төмендігі көрсеткіштері өзгеріссіз қалды.
Меланхоликте: ұялшақтық- өзгеріссіз, өзіне өзі сенімсіздік- 40%, күмәншілдік- 30%, пассивтілік- өзгеріссіз,
тез ренжігіштік- өзгеріссіз, уайымдаушылық- 30% төмендеді.
Осыдан шығатын қорытынды:
сангвиник пен холериктерге Мелатонин препаратын 3 мг/тәул мөлшерде беру жоғарыда айтылған
қасиеттердің төмендеуіне әкеліп, жалпы өмір сүру барысында мінезбен байланысты туындайтын
қиыншылықтарды жеңуде жақсы әсер көрсетеді.
флегматикте Мелатонин әсерінен өзгеріс болмады, яғни, флегматик темпераментті адамдарға препараттың
әсері жоқ.
меланхоликтерде Мелатонин екі көрсеткіш бойынша (өзіне өзі сенімсіздік пен уайымдаушылық) тиімді әсер
етті. Меланхолик типті адамдар депрессивті жағдайлар мен күйзелістерге түсуге басқа типтермен
салыстырғанда жақын болғандықтан, Мелатонин препараты өзінің антидепрессивті және күйзеліске қарсы
әсерін тағы бір рет дәлелдеді.
Қорытынды

Мелатонин гормоны тәуліктік ритмді, ұйқы ритмін реттейді.
Мелатонин дененің температурасын төмендетеді, ұйқыны шақырады және
ұйықтау-ояну циклін реттейді.
Жыныстық жетілу кезінде байқалатын өзгерістер мелатонин өндірілуін тоқтатады.
Тәуліктік цикл жасөспірім кезінде қайта құрылады, сондықтан жасөспірімдер
денелерін сергек сезінеді.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Анисимов В.Н. Молекулярные и физиологические механизмы старения. СПб: Наука, 2003. —
467 с.
2. В.Н. Анисимов, И.А. Виноградова Старение женской репродуктивной системы и мелатонин.
Издательство «Система», 2008. — 44 с.
3. Анисимов В.Н., Рейтер Р.Д. Функции эпифиза при раке и старении //Вопросы онкологии. – 1990.
– Т.36. – C.259–268.
4. Сəбет Балтаұлы Бап-Баба (Бабаев). Алматы: Заң əдебиеті, 2006.-275 б.
5. Арушанян Э.Б. Хронобиологические особенности невротических расстройств и
анксиолитического эффекта психотропных средств//Рос. психиатр. журн. – 2000. – №1. – C.26–
6. С.Т.Тулеуханов. Тірі жүйелердің уақыт аралық құрылымы. – Алматы, 1999.
7. С.Т. Тулеуханов. Қалыпты физиология. – Алматы, 2002
8. С.С.Тимофеева. Медико-биологические основы БЖД. –Иркутск: ИРГТК,2004.-130с.
9. Биологические ритмы: В 2т.:Пер. с анг. /Под ред.Ю.Ашоффа. – М.:Мир,1984. Т1-412с.; Т.2.-262с.
10. https://kazmedic.org/archives/5265
11. https://kaznmu.kz/press

Ұқсас жұмыстар

Иммундыэауаптың - нейроэндокриндіреттелуі

Екінші жыныстық белгілер

ІШКІ СЕКРЕЦИЯ БЕЗДЕРІНІҢ ЖАСҚА САЙ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қалқанша безі гормондарының физиологиялық әсері

Бүйрекүсті безі

Аурудың белгісі

Ішкі секрециялық бездер, олардың қызметтік ерекшеліктері

Ұйқы безі бездері

Қалқанша маңы безі

ІШКІ СӨЛ БЕЗДЕРІ ФИЗИОЛОГИЯСЫ

Пәндер