Стресстің белгілері

Презентация қосу

Әл – Фараби атындағы Қазақ
Ұлттық университеті

Тақырыбы: СТРЕСС ЖӘНЕ
ГОМЕОСТАЗ
СТРЕСС
Стресс – адамның күшті әсерлерге
байланысты пайда болатын күйзелісті
күйі.
Қоршаған ортаның қолайсыз
өзгерістеріне деген ағзаның
бейспецификалық қорғаныс реакциясы.
Мазасыз күй, стресс (ағылш. stress) –
қатты күйзелу, абыржу, мөлшерден тыс
ширақтылық деген сияқты бірнеше
мағынаны қамтитын жалпылама сөзбен
айтылған адамның ерекше күйі.
Ғылымға ең алғаш осы ұғымды енгізген Ганс Селье
канадалық физиолог Ганс Селье.
Кәсіби стресс (жұмыстағы стресс) Эмоциональды стресс

Физикалық Психологиялық стресс

Стресті тудыратын әсерлерге қарай физиологиялық және психологиялық
стресс деп екігестресс
Операционды бөледі. Психологиялық стресті
(ағзаның мәліметтікоперацияға
Хирургиялық және әсері)
эмоциялық стресс деп атайды.
Стресс үш кезеңнен тұрады:
үрейлену - жағымсыз тітіркендіргіш
әсер еткен сәтте туатын
жауаптың алғашқы кезеңі. Таңырқау
іспетті сезім пайда
болады;

төзімділік – жағымсыз тітіркендіргіш
әсеріне беріліп кетпей,
оған төзу реакциясы туады. Бұл кезде
гипоталамус-гипофиз
жүйесінің ықпалымен бүйрек үсті
безінің гормондарының
мөлшері қанда тез мөлшерде көбейіп
кетеді. Симпатикалық
жүйке жүйесінің әсерімен жүректің
соғу ырғағы
жылдамданады, тыныс алу ырғағы да
жиілене түседі. Бұлшық
еттердің жиырылу қабілеті күшейеді;

әлсіреу – бейімделу қорының
Стресстің белгілері

Бас ауруы;
әлсіреу;
Әрекет етуден бас тарту;
Болашақта жақсы нәрсенің болатынына күмәнмен қарау;
Қозған қалып, тәуекелге бейімділік;
Жиі ұмытып қалу, сіресіп қалудың салдарынан;
Жағдайды ойланып алудан еріну, стресстік қалыпқа алып келуі;
тұрақсыз көңіл-күй.;
Шаршау.

СТРЕСС КЕЗІНДЕ ҚАНДА ГЛЮКОКОРТИКОИДТАР МЕН
КАТЕХОЛАМИНДЕРДІҢ, СЕРОТОНИННІҢ МӨЛШЕРІ ОҚЫС
КӨБЕЙЕДІ. ҒЫЛЫМНЫҢ ЖАҢА ДЕРЕКТЕРІ БОЙЫНША ОҒАН
ҚОСЫМША САМОТОТРОПИН ЖӘНЕ САМОТОМЕДИНДЕР ДЕ
СТРЕСТІҢ, ӘСІРЕСЕ ОНЫҢ ҮРЕЙЛЕНУ КЕЗЕҢІНІҢ ӨРЛЕУІНЕ СЕБЕП
БОЛАДЫ. САМОТОТРОПИН ИММУНДЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ҚЫЗМЕТІН
БЕЛСЕНДІРІП, ОРГАНИЗМНІҢ СТРЕСКЕ ҚАРСЫ ТҰРУ ТӨЗІМДІЛІГІН
АРТТЫРАДЫ
Ағзада кез келген әсерден пайда болатын және бейарнамалы
қорғаныстық-адаптациялық реакциялардың стереотипті кешенінен
тұратын бейарнамалы өзгерістердің барлық қосындысы стресс немесе
жалпы адаптациялық синдром (ЖАС) деп аталады (Г. Селье, 1936-
1952). ЖАС кезеңдерінің басталуы кезінде 1 шілік шок (сілейме)
байқалады.

І кезең – дабыл кезеңі – гомеостаз бұзылуына
байланысты адаптациялық үрдістердің
белсендірілуі;
ІІ кезең – резистенттік кезең – жалпы,
бейарнамалы сипатқа ие, стрессорға жоғары
қарсылық көрсетеді;
ІІІ кезең – әлсіздену кезеңі – резистенттік
төмендейді (стрессор өте күшті не ұзақ болған
жағдайда орын алады). 2-шілік шок дамып, өлім не
патологияға әкеледі.
К. Бернардың айтуынша сыртқы орта факторларының әсерлері салдарынан әр
түрлі ағзалар және тіршіліктің түрліше формалары қалыптасады. Ол тіршілікті 3
түрге бөлген: тіршіліктің жасырын (латентті), тәуелді және тұрақты не еркін
формалары.

Тіршіліктің жасырын формасында тіршілік процестері байқалмайды, зат алмасу
толық тежеледі. Бұған мысал ретінде өсімдіктердің тұқымдарын алуға болады.
Жануарлар дүниесінде тіршіліктің жасырын түрі қарапайымдыларда циста күйінде
байқалады. Қолайлы жағдайларда циста қалыпты ағзаға айналады.

Тіршіліктің тәуелді формасы сыртқы орта факторларына тәуелді болып
келеді.Оларға салқын қанды — пойкилотермді жануарлардың бәрі, яғни
омыртқасыздар жөне кейбір омыртқалылар жатады.

Тіршіліктің тұрақты не еркін формасы жоғары сатылы жануарларға тән. Бұл
жануарлардың тіршілігі сыртқы орта факторлары күрт өзгерген күнде де тоқтамай
жалғаса береді, себебі оның мүшелері мен ұлпаларының қызмет активтілігі
айтарлықтай өзгермейді. Оның басты себебі мүшелерді, ұлпаларды қоршаған
ағзаның ішкі ортасы өзгермейді. Нәтижесінде ағза жылыжайда тіршілік еткен
сияқты болып, тұрақты, еркін өмір сүреді.

Ұқсас жұмыстар

Стресске тұрақтылық түсінігі

Стресстен туатын аурулар

Стресс түрлері

Стресстің түрлері

Стресстен арылу жолдары

Стресстің кезеңдері

Стресс түсінігі

Стресстің адам денсаулығына әсерін бағалау критерийлері

Эмоционалды күю синдромы

Стресстің даму кезеңдері

Пәндер