Ежелгі Египет: географиясы, қоғамы және мәдениеті

Таких және Құқық институты

6В01606-"Тарих-География" 1 курс

Ежелгі Египет

Орындаған:Истелеева Асел

Кахар Өмірзақ

Көбейсін Ислам

Құдыпбек Али

Орал Самал

Панаев Азамат

Мажиева Жанель

Мейрамбай Диас

Египет-Солтүстік Африкада орналасқан ежелгі мемлекет. Оны «қара жер» деп атаган. Бұл аймақта әлемдегі ең ұзын өзен жүйесі - Ніл(5589) орналасқан. Б. з. д 4 мыңжылдықта адам тыңыз қоныстанған аймаққа айналды. Олар Ніл аңғары бойынша, екіге бөлінді. Біріншісі, Солтүстік Египет, ал екіншісі - Оңтүстік Египет

Алғашқы мемлекеттер б. з. д IV мыңжылдықта пайда болып, оларды номдар деп атаған. Сол кезде 40 шақты шағын мемлекет болып, кейін бір-бірімен соғысып, тек екі патшалық ғана қалды, яғни Ніл аңғарында Оңтүстік және Солтүстік Египет қана. Оңтүтік Египет патшасы -ақ тәж, ал Солтүстік Египет-қызыл тәж киген, арасында жеке билік үшін күресетін еді. Нәтиженсінде, б. з. б 3000 жылы оңтүстік патшалық жеңеді.

Ең алғашқы біріктірге патшасы - Менес, ал Египет мемелекеттінің алғашқы астанасы-Мемфис

Ежелгі Египетте дамыған қолөнердің түрлері: -мыс қорыту;

-тері илеу;

-балташылық; -тоқымашылық;

-кеме жасаушылар; -құмырашылар;

-зергерлер;

Егіншілер мен бақташылар суаруға арналған құрал - шадуфтар (құдық) пайдаланды. Негізінен өсіретін дәнді-дақыл:арпа мен бидай болды. Тазартылған дәнді-дақылдарды қамбаларда сақтады. Ежелгі заманда елде өсімдіктерден құрма мен папирус көп өсетін болды. Египетте тас өңдеу ісі дамыды. Мүсіндер жасау, бағалы ыдыстар, зергерлік бұйымдар әшекейлеуге пайдаланған шикізатар : гранит, диорит, қиыршық, әктас, малахит, бирюза

Ежелгі Египетте тұтқындарды құлға айналдырып, оларды "тірі өліктер" деп атады. Құлдар ең ауыр жұмыстарды атқарған. Елде құлдарды сатупен айналысты. Олардың құқықтары мүлдем болмады. Ең ауыр міндеттердің бірі - перғауын әскеріне қызмет ету болды.

Египеттегі үстем тап өкілдері

-Перғауын(фараон) -ең жоғарғы лауазым.

-Перғауыннан кейінге беделді лауазым - әкімдер, олар ел билеу ісімен айналысты.

-Абыздар-Құдай қызметшілері.

-Қазылар-құл иленушілердің мүлкін қорғады.

-Жазғыштар-елден жиналатын салықты есептеп, тіркеп отырды.

-Сақшылар мен шабармандар -шонжарлардың мал-мүлкін қорғап, яғни күзеттіп отырды.

Ежелгі Египетте шонжарлардың тобына сарай қызметшілері, қазылар, әкімдер, жазғыштар, сақшылар мен шабармандар жатты.

Ең төменгі топта -құлдар тұрды.

Перғауынды жақсы қаруланған әскермен қамтыды:

1. Әскерінің негізгі бөлігі жаяу жауынгерлерден тұрды;

2. Екі дөңгелекпен жүретіндерді арбалы әскер деп атап, арбалы әскерлер ақсүйектерден тұрды

3. Қару -жарақтары қоладан жасалды, арбалы әскер найза мен садақ қолданды.

Ежелгі Египет перғауындары:

-Тутмос

-Хатшепсут

-II Рамзес

-IV Аменхотеп

-Тутанхамон

*IIТутмостың әйелі Хатшепсут елде храмдар салғызып, Африканың шығысына жорықтар ұйымдастырды.

*IVАменхотеп б. з. б 1368-1351 жылдары Египетте билік жүргізген. Есімі "Атонға ұнаған" деген мағынаны білдіреді. Эль-Амарна деген қаланы тұрғызды.

*III Тутмос пен II Рамзес перғауындар жаулап алға аймақтар :Сирия, Нубия, Хетт патшалығы

*III Тутмос Сирияға 17 рет жорық жасады.

Хатшепсут

II Рамзес

Эхнатон

Тутанхамон

Тутмос III

Египет мәдениеті

Б. з. д. IV-III мыңжылдықта қамыстан жасалған папируска таңбалы жазу иероглифпен жазды. Оның жалпы саны 750-дей болады. Ең алғаш осы иероглифтерді оқыған Жан Франсуа Шампальон болды

Әртүрлі еңбектерінің нәтижесінде Арифметика ғылымы пайда болды. Ең жоғарғы дәрежеде дамыған ғылым -геометрия болған. Күнтізбені-аспан әлемі жөніндегі білім бойынша жасады. Өте кең тарраған ғылымның бірі-медицина.

Арнайы мектептер болып, бұл жерде тек шонжар балалары ғана оқи алады. Білімді тек абыздар берді.

Ежелгі Египетте әдеби шығармалар-"Осирис пен Исида туралы миф", "Синухет әңгімесі", "Астық тасушының әні "

Египеттіктер көп құдайға сеніп, перғауындыда құдай қылып сиынған.

Осирис пен Исида

Синухет әңгімесі