Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттары ұғымы бойынша азаматтық процестік құқық саласының ғалымдарының пікірлері

Презентация қосу

Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттары ұғымы бойынша
азаматтық процестік құқық саласының ғалымдарының пікірлері

Евгений Владимирович Васьковский (1866-1942), орыс және поляк цивилист және
процессуалист, адвокат және судья.
«Постулаттар бар - негізгі талаптар, олардан кейбір принциптер алынады, ал
басқалары - талап қою ісін жүргізу мәніне байланысты ұтымды сот ісін жүргізу
принциптері».

Марк Аркадьевич Гурвич (1896-1978), кеңес заңгері, заң ғылымдарының докторы,
профессор, азаматтық процестік құқығы бойынша өзінің еңбектерімен атағы шыққан
(«Талап қою құқығы", «Талап қою туралы ілім", «Сот шешімі: теориялық мәселелер").
Өзінің анықтамасында принциптерді сипаттайтын тағы бір маңызды аспектке назар
аударады: «олар осы құқық нормаларын түсіндірудің, олардың мағынасы мен мәнің
түсінудің бастапқы ережелері мен бастапқы негізі ретінде қызмет етеді».
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттары ұғымы бойынша
азаматтық процестік құқық саласының ғалымдарының пікірлері

Карл Сергеевич Юдельсон (1904-1991), кеңес ғалымы-заңгер, заң ғылымдарының докторы,
профессор, азаматтық процесс ғылымының негізін қалаушылардың бірі.
«Қоғамдық дамудың объективті заңдылықтарына байланысты мемлекеттің қоғамдық
қатынастарды құқықтық реттеудің белгілі бір әдістері мен нысандарының қажеттілігін
білдіретін теориялық ұстанымдарды құқық принциптері».

Викут Маргарита Андреевна (1922-2011), кеңестік және ресейлік ғалым-заңгер, заң
ғылымдарының докторы, профессор, Азаматтық процестік құқығы жөніндегі үлкен маман.
«Азаматтық процестік қағидаттар - бұл ... қоғамының азаматтық істер бойынша сот
төрелігін жүзеге асыру туралы көзқарастарын көрсететін нормативтік тұрғыдан
құрылған негізгі ережелер».
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттары ұғымы бойынша
азаматтық процестік құқық саласының ғалымдарының пікірлері

Михаил Константинович Треушников (1938-2021), кеңестік және ресейлік ғалым-
құқықтанушы, азаматтық сот ісін жүргізу саласындағы маман. Заң
ғылымдарының докторы, профессор, Ресей Федерациясының еңбек сіңірген
ғылым қайраткері, М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті
Заң факультетінің Азаматтық процесс кафедрасының меңгерушісі.
«Азаматтық процестік құқығының (процестің) принциптері оның негізгі
ережелерін, жалпы сипаттағы құқық нормаларында бекітілген негізгі
құқықтық идеяларды білдіреді" деп санайды. Олар барлық азаматтық
процестік институттарына еніп, заңды және негізделген шешімдер шығаруды
және олардың орындалуын қамтамасыз ететін азаматтық процестің
құрылысын анықтайды. Принциптер - бұл азаматтық процестік құқығының
нормалары жүйесінің негізі, орталық ұғымдар, процестік заңдарының бүкіл
жүйесінің негізгі принциптері».

Владимир Данилович Кайгородов, ресейлік ғалым-процессуалист, заң ғылымдарының кандидаты.
«Азаматтық процестік құқығының принциптері - бұл процестің құрылысын, оның табиғатын, процестің
мақсаттарына қол жеткізу әдістерін анықтайтын және барлық нормалар мен процестік құқықтың
институттарын қамтитын азаматтық процестік құқығының нормаларында көрсетілген идеологиялық
және саяси көшбасшылық ережелер, принциптер».
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттары ұғымы бойынша
азаматтық процестік құқық саласының ғалымдарының пікірлері

Зауреш Хамитқызы Баймолдина, заң ғылымдарының кандидаты
«Азаматтық процестік құқығының принциптері оның негізгі ережелері, азаматтық істер
бойынша сот төрелігі туралы негізгі идеялар».

Фатима Айдаровна Тлегенова, заң ғылымдарының кандидаты, Каспий қоғамдық
университетінің Жеке құқық пәндері кафедрасының қауымдастырылған профессоры
«1) Азаматтық процестік заңнаманың жалпы бастаулары мен мәні бола отырып,
азаматтық процестік құқық қағидаттары да сол уақытта азаматтық сот ісін жүргізу
қағидаттары болып табылады; 2) қағидаттар азаматтық процестік нормаларды
дұрыс қолдануда пәрменді басшылық және құқықтағы олқылықтарды еңсеруде
бағдар болып табылады; 3) азаматтық және азаматтық процестік заңнама
қағидаттарын іске асыру саласы азаматтық сот ісін жүргізу болып табылатындықтан,
қағидаттарды тиісінше іске асыру азаматтық заңнама нормаларын дұрыс қолдануға
ғана емес, сондай-ақ азаматтық заңнама нормаларын жетілдіруге де әсер етеді.».
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттарының мәні, маңызы туралы

Азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттарының мәні азаматтық сот ісін жүргізудің мақсаттары мен
міндеттерімен айқындалуы мүмкін (ҚР АПК 4-бабы).

Азаматтық процестік заңнамасында принциптердің маңызы заңды түрде анықталады. ҚР АПК-нің
2015 жылғы новелласы ҚР АПК-нің 2-бабымен алғаш рет танылды: азаматтық сот ісін жүргізу
қағидаттарға негізделген, содан кейін олардың мәні түсінікті болды. Азаматтық сот ісін жүргізу
қағидаттарын бұзу олардың сипаты мен елеулілігіне қарай шығарылған сот актілерінің күшін
жоюға әкеп соғады (ҚР АПК-нің 5-бабының 2-бөлігі).
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттарының мәні, маңызы туралы

Заң шығару қызметіндегі принциптердің маңызы туралы мәселені аша отырып, олардың көмегімен:
-заңдағы олқылықтарды жою;
-бәсекелес нормалар арасындағы қақтығыстарды жою;
-оларға сүйене отырып, қолданыстағы заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу үшін жаңа
нормалар мен институттар әзірленуде.

Құқық қолдану қызметіндегі принциптердің маңызы туралы мәселені аша отырып, олардың
көмегімен:
- принциптерді басшылыққа ала отырып, қолданыстағы нормалар мен жаңа нормаларды үйлестіру
мақсатында жаңа нормалар мен институттарды түсіндіреді;
- принциптерді басшылыққа ала отырып, заң ұқсастығын қолданады;
- принциптерді басшылыққа ала отырып, құқық ұқсастығын қолданады. Басқаша айтқанда," даулы
құқықтық қатынастарды реттейтін құқық нормалары болмаған жағдайда, сот ұқсас қатынастарды
реттейтін құқық нормаларын қолданады, ал мұндай нормалар болмаған кезде, дауды заңнаманың
жалпы негіздері мен мағынасын негізге ала отырып шешеді " (ҚР АПК-нің 6-бабының 4-бөлігі).
Азаматтық сот ісін жүргізудің қағидаттарының мәні, маңызы туралы

Надежда Александровна Чечина (1921-2006), кеңестік және ресейлік құқықтанушы,
Азаматтық құқық жөніндегі маман, заң ғылымдарының докторы (1966); профессор
және ЛГУ/Спбму азаматтық процесс кафедрасының меңгерушісі; Ресей Федерациясы
жоғары мектебінің еңбек сіңірген қызметкері (1999).

«Принциптердің мәні-олар осы құқық саласындағы субъектілер қызметінің
сипаты мен мазмұнын алдын-ала анықтайды».

Александр Тимофеевич Боннер (1937-2020), кеңестік және ресейлік құқықтанушы,
заң ғылымдарының докторы, ММУ профессоры, Ресей Федерациясының еңбек
сіңірген ғылым қайраткері.

«Принциптердің мәні-олар осы құқық саласындағы субъектілер қызметінің
сипаты мен мазмұнын алдын-ала анықтайды».
Азаматтық процестік құқығының қағидаттары - азаматтық істер бойынша əділеттілікті
атқаруды реттейтін жəне процестік нормалардың мазмұнын анықтайтын негізгі құқықтық
идеялар

Азаматтық процестік құқығының қағидаттарын топтау

Бекітілген нормативтік қайнар көзі бойынша

Конституциялық қағидаттар
КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚАҒИДАТТАР

Сот төрелігін тек соттың жүзеге Əркімнің жеке өміріне қол
асыруы сұғылмаушылық

судьялардың тəуелсіздігі меншікке қол сұғылмаушылық

сот актілерінің міндеттілігі заң мен сот алдындағы теңдік

əркімнің құқықтарын, бостандықтары жеке адамның ар-намысымен, қадір-
мен заңды мүдделерін сотта қорғау қасиетін құрметтеу
САЛАЛЫҚ ЗАҢДАРМЕН БЕКІТІЛГЕН
ҚАҒИДАТТАРЫ

Заңдылық сотта істі қараудың жариялылығы

сотта іс қараудың ауызшалылығы жəне
диспозитивтік тікелейлігі

тараптардың жарыспалылығы жəне білікті заң көмегін алуға құқықты
процестік теңдігі қамтамасыз ету

дəлелдемелерді ішкі сенім бойынша сотта қарау барысында қауіпсіздікті
бағалау қамтамасыз ету
Жалпы құқықтық заңдылық қағидатының азаматтық процесте жүзеге
асырылуы - сот істерді азаматтық сот ісін жүргізу тəртібімен шешу кезінде ҚР Конституциясының, ҚР
АПК-нің, басқа да нормативтік құқықтық актілердің талаптарын дəлме-дəл сақтауға міндетті.

Материалдық құқық Процестік құқық нормаларының
нормаларының бұзылуы немесе бұзылуы жəне дұрыс
дұрыс қолданылмауы қолданылмауы
Материалдық құқық Процестік құқық нормаларының
нормаларының бұзылуы немесе бұзылуы жəне дұрыс
дұрыс қолданылмауы қолданылмауы

істі соттың заңсыз құрамы немесе соттылық
сот қолданылуға жататын заңды қолданбаса; туралы қағидаларды бұзып қараған болса;
сот істі сот отырысының уақыты мен орны
туралы тиісті түрде хабарландырылмаған
іске қатысатын адамдардың қайсыбіреуі
сот қолданылуға жатпайтын заңды
болмағанда қараған болса;
қолданса;
істі қарау кезінде сот ісін жүргізу тілі
туралы қағида бұзылса;
сот заңды дұрыс түсіндірмесе;
сот іске қатысуға тартылмаған адамдардың
құқықтары мен міндеттері туралы мәселені
шешкен болса.
сот заң ұқсастығын немесе құқық судья шешімге қол қоймаған немесе істі
ұқсастығын дұрыс қолданылмаса қарап, шешкен судьядан басқа судья қол
қойған кез келген жағдайда.

Ұқсас жұмыстар

Істі сотта қарауға әзірлеу сатысы

Азаматтық іс жүргізудің міндеттері мен принциптері

ПРОЦЕСТІК КЕЛІСІМ

Прокуратура органдары қызметінің мазмұны және негізгі бағыттары

Азаматтық істерді сотта қарау

Сот билігі

Соттың үкімі

СЫНЫП ҚҰҚЫҚ НЕГІЗДЕРІ

АДВОКАТ ЭТИКАСЫ

Келісімді жүргізу бойынша қылмыстық істерді сотта қарау

Пәндер