Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі Қазақстан: ғылым, мәдениет, білім және халық шаруашылығының дамуы

Соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және білім.

Ғылым институттарының ашылуы және қызметі.

Соғыс жылдарындағы ұлттық шаруашылық және қорғаныс саласында жасалған зерттеулер.

Қазақстандық жазушылардың халықтың рухани-саяси бірлігін қалыптастырудағы рөлі.

Білім саласындағы өзгерісттер мен жаңартулар.

Орындаған; Аязбай Құрбангүл

ХХ ғасырдың 40 жылдары қазақ жерінде Қазақ ССР Ғылым академиясының құрылуы республикамыздың ғылыми тұрғыда дәлелді шешімдерін тұжырымдауға, ел экономикасының, ғылымы мен мәдениетінің өркендеуіне үлкен мүмкіндіктер ашты. Академияның басты міндеті жаратылыстану және қоғамдық ғылымдар саласындағы теориялық қолданыс табатын зерттеулердің дамуына және өндіруші күштер мен халық мәдениетінің көркейуі мен ғылым жетістіктерінің жоспарлы пайдаланылуын жан-жақты ұйымдастыру болды.

1961 жылы Қазақ ССР Ғылым академиясының Тіл және әдебиет институты негізінде Тіл білімі институты құрылған болатын. Институттың негізгі қызметінің бағыттары: грамматикалық жүйе, қазақ тілінің фонетикалық жүйесі, қазақ тілінің қалыптасу тарихы, халық ауыз әдебиетінің тарихы, сөйлеу мәдениеті, көркем әдеби тілдің қалыптасу және оның тілі мен стилі және тағы басқалары.

Қазақ ССР Ғылым академиясының жаңа ғылыми-зерттеу мекемелерінің ашылуы 1950 жылдан бастап көптеп етек ала бастады. Жаңа институттардың ашылып, дамып, өз тұжырымдарымен еліміздің қоғамдық өмірінде ерекше нәтижелерге ие бола білді. Десек те, республикамыздың мұндай жетістіктерімен қатар Ғылым академиясының жанындағы қоғамдық институттардың зерттеу жұмыстары сынға ұшырап, басына қара бұлт үйірілді. Соған қарамастан Қазақ ССР Ғылым академиясының қоғамдық ғылымдар бөлімі өз жұмысын жалғастырып, әр түрлі салада зерттеу жұмыстары жүргізіліп, көптеген тақырыптарда еңбектер жазылып, елеулі табыстарға жетті.

Ұлы отан соғысы жылдарындағы қазақ кср халық шаруашылығының дамуы

Соғыс жылдары Қазақстанның халық шаруашылығы майдан арсеналдарының бірі ретінде соғыс қажетіне қызмет етті, мұнда 356 млн. пұт нан дайындалған. Сонымен қатар Қазақстан мал шаруашылығы өнімдерін негізгі тасымалдаушылардың бірі болды.

Республиканың жеңіл өнеркəсібі Қызыл Əскердің жүздеген дивизияларын əскери киім-кешекпен, қару-жарақ қажетті заттармен қамтамасыз етті. Қазақстандық зерттеушілердің еңбектерінде əскери экономиканың дамуы мен жағдайының мəселелері, соның ішінде ауыл шаруашылығы көптеп кездеседі.

Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі Қазақстан тарихының жалпы мəселелерін жасауда белгілі отандық тарихшы М. Қ. Қозыбаев елеулі үлес қосты. Автор өз еңбектерінде кең деректік негізде республика еңбекшілерінің жаумен күреске жұмылдырылуы, соғыс кезеңіндегі экономиканы əскери жағдайға бейімдеп дамытудағы Қазақстан Компартиясының қызметін кешенді қарастырды.

Соғыс жылдары салынған құрылыстар:

Ауыл шаруашылығындағы жағдай төмендеді.

Ауылшаруашылық еңбеккерлерінің саны 1939 жылмен салыстырғанда 1942 жылы 600 мыңға кеміді. Колхоз өндірісінде әйелдер еңбегінің үлесі артып, 1940 жылғы 48%-ң орнына 1942 жылы 75% -ға жетті. 76 мың механизаторлардың 55 мыңнан астамы әйелдер болды. Бүкілодақтық социалистік жарысқа 10 мыңнан астам тракторшы қыз - келіншек қатысты.

1942 жылы егіс көлемі 1941 жылмен салыстырғанда 842 мың гектарға көбейді. 1943 жылы 775 мың га жаңа жер алқаптары егістікке арналды.

Сөйтіп, республика экономикасын соғыс жағдайына көшіру жүзеге асырылды. Соғыстың алғашқы күндерінен Қазақстан майдан арсеналына айналып, майдан мен тылды қару - жарақпен, оқ - дәрімен, азық - түлікпен қамтамасыз етуші аймақ болды.

Ұқсас жұмыстар

Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі Қазақстан: ғылым мен мәдениет

Ұлы Отан соғысы алдындағы Қазақстан: экономикалық мобилизация мен майдандағы үлес

Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі Қазақстан: Төлеген Тоқтаров, Боран Нысанбаев, Сұлтан Баймағамбетов, Қарсыбай Сыпатаевтың ерліктері мен республикадағы мобилизация

1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі Қазақстанның майдандық, тылдық және экономикалық рөлі

Ұлы Отан соғысы: Қазақстанның үлесі мен батырлары

Ұлы Отан соғысы: Қазақстанның үлесі мен қаһармандары

Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақстандық Кеңес Одағының Батырлары

Ұлы Отан соғысы кезіндегі қазақ батырларының ерліктері мен үлесі

Ұлы Отан соғысы (1941-1945) және Қазақстанның майданға қосқан үлесі

Ұлы Отан соғысы дәуіріндегі қазақ майдангер ақын-жазушылар: өмірбаяндық шолу

Пәндер