Қазақстандағы шипалы дәрілік өсімдіктер

Дайындаған: 3 «Б» сынып оқушысы Алибек Алтынай

Ғылыми жетекшісі: Тургинбаева Мөлдір

Ғылыми жоба тақырыбы

«Қазақстандағы шипалы дәрілік өсімдіктер»

Аңдатпа

Автордың ғылыми жұмысының тақырыбы

«Қазақстандағы шипалы дәрілік өсімдіктер»деп аталады.

Жұмыстың мақсаты -дәрілік өсімдіктердің түрлерін, олардың

биологиялық ерекшеліктерін,

сонымен бірге өсімдіктердің шипалығын кеңінен насихаттау.

Жұмыстың тәрбиелік мәні бүгінгі күнгі бала тәрбиесіне тигізер пайдасы мол.

Өсімдіктердің емдік қасиеттері бар екенін толығырақ жан- жақты зерттелінуде.

Оқушы ғылыми жұмысты газет, журнал, кітап,

интернет желісі, көмекші әдебиеттер арқылы жинақтаған.

Алдағы уақытта оқушының бұл тақырыптағы зерттеуі жалғастырылып,

оның түрлері суреттермен, материалдармен толыға түсеріне сенімім мол.

КІРІСПЕ 1. 1. Өсімдік әлемінің қасиеті

Мындаған жылдар бойы адамзат адамның әртүрлі ауруларымен күресуге дәрілік өсімдіктерді пайдаланды. Әрине ол әртүрлі елдерде әрқалай, әртүрлі дәрежеде пайдаланылады. Өркениетті елдерде дәрілік өсімдіктерді пайдаланудың өте бай тәжірибесі жинакталды. ХХ ғасырда ғылым мен техниканың дамуы нәтижесінде фармакологияда синтетикалық химияның дамуы көптеген ауруларды емдеуге пайдалануға болатын жасанды препараттарды өмірге әкелді. Соның нәтижесінде көптеген елдерде сол синтетикалық препараттарды пайдаланудың нәтижесінде дәрілік өсімдіктерге деген көзқарас өзгере бастады, яғни қызығушылық төмендеді. Бірақ та соңғы жылдары дәрілік өсімдіктерге деген көзқарасы өзгеріп, оларды кеңінен пайдалана бастады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы өсімдіктерден алынған дәрілерге өте үлкен мән береді. Өйткені көптеген кедей мемлекеттер халықтарының дәріханалардан дәрілер сатып алуға шамалары жоқ. Сондықтан олар бұрынғыша емдеудің дәстүрлі әдістерін қолданады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) бағасы бойынша дүние жүзі халқының 80%-ы осындай жағдайда. Кейбір Азия мемлекеттерінде, мысалы Қытай, Жапония, Индия бұрынғыша қазіргі заманғы медицина жетістіктерімен қатар халық емшелерінің емдерін кеңінен қабылдауда.

Соңғы жылдары дамыған елдерде ауырған адамдардың көбісі табиғи жолмен алынған дәрілерді арттық көре бастады. Мысалы, Жапонияда фармацевтикалық жолмен алынған препараттарды сатып алу 2, 6 есе өссе, табиғи жолмен алынған дәрілер 15 есе өсті. Қытайда 1993 жылы өсімдіктерден алынған дәрілер сатудың жалпы бағасы 2, 5 млрд. доллар болды.

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазақстанда кедесетін өсімдіктерді соның ішінде емдік қасиеттері бар шөптерді зерттей отырып, оның емдік қасиетін, халық шаруашылығындағы маңызын біле отырып, өсімдіктерді қорғау және мақтан тұту.

Зерттеу жұмысының мақсаты: Бүгінгі жас ұрпақ өз елінің, жерінде қандай өсімдіктер өсетіндігін, олардың қандай пайдасы бар екендігін зерттеу арқылы емдік қасиеттерін біліп, одан сабақ алуы тиіс.

Бұл мақсатқа жету үшін келесідей бірнеше міндеттерді алдымызға қойдық:

оқушыларды дәрілік өсімдіктердің шипалық қасиеттері мен таныстыру;

дәрілік өсімдіктерді пайдалану ережелерін сақтау ;

дәрілік өсімдіктерді танып білуге және оларды емдеу үшін пайдалануға үйрету;

дәрілік өсімдіктерді үй жағдайында бау - бақшаларда, жүйекте өсіруге баулу.

Гипотезасы: Дәрілік өсімдіктерді қолдана білу біліктіліктері, кейбір ауруларды материалдық шығынсыз емделуіне, жазылуына көмектеседі.

Зерттеу жұмыстың жаңалығы Қазақстандағы өсімдіктердің пайдасы, маңызы туралы біле отырып олдардың көптеген емдік қасиеттерінің барын ұғындым. Табиғаттың алуан түрлі өсімдікке бай екендігіне көз жеткіздім.

Зерттеу жұмыстың объектісі шипалы дәрілік өсімдіктер.

Зерттеу ақпарат көздері: ғылыми әдебиет, мұрағат материалдары, интернет, баспасөз материалдары.

Зерттеудің кезеңдері:

Дайындық кезеңі: Тақырып және оның мақсаты белгіленіп, керекті әдебиеттер, мақалалар жинақталды.

Жоспар құрылып, мақсаттар қойылды.

Зерттеу жұмыстары жүргізілді.

Қорытынды шығарылды.

Оқушылар арасында ағарту жұмыстары жүргізілді (сауалнама жүргізу) .

НЕГІЗГІ БӨЛІМ 2. 1. What do we know about the plant?

The plant is the source of life. The existence of a living being cannot be imagined without the plant world.

The human race, from ancient times to the present day, has developed plants for its own needs and benefits. Therefore, the people regarded plants as another refuge, a refuge for the soul. On the territory of the Republic of Kazakhstan there are more than 6000 species of plants, from which it is possible to produce the necessary medicines. So far, only 500 species of them are used as raw materials for the production of medicines.

Without plants, people could not live. We eat plants. We breathe the oxygen that plants produce. And we need plants for another, very different reason: we need them for their beauty.

Imagine a world with no plants. Imagine no flowers with their sweet smells, their beautiful colours and their lovely shapes. Imagine, when the wind blows, not being able to hear the leaves in thetrees or watch the branches swing from side to side. Imagine not being able to see the buds on the trees open and turn to colourful blossom.

Everywhere people need the beauty of plants. That is why even in big modern cities, we have parks full of trees, bushes and flowers. That is why architects always try to design houses with room for somegrass and a garden. That is why in every city apartment you are sure to find some green houseplants growing in pots, or freshly cut flowers in a vase of water.

Do you talk to your plants? Do you give them love and attention? According to Peter Tompkins and Christopher Bird, authors of a book called "The Secret Life of Plants", you should talk to them and give them love.

Tompkins and Bird describe an experiment in which two seeds were planted in different places. While the plants were growing, one plant was given love and positive ideas. The other plant was given only negative ideas. After six months, the loved plant was bigger. Under the earth, it had more and longer roots; above the earth, it had a thicker stem and more leaves.

So be careful when you are talking in front of your plants. They may be listening to you!

2. 2. Туған өлкемізде кездесетін пайдалы дәрілік өсімдіктер

The flora of Kazakhstan is very rich in useful plants, including medicinal ones, which are of particular importance. It is known that drugs made from them have become effective. As a result, рhytotherapy is developing significantly on this day. Recently, some medicinal plants have been on the verge of extinction or completely destroyed as a result of wasteful use. In this regard, we must promote not only the use of medicinal plants, but also their protection.

Medicinal plants are the main source of raw materials, which are still obtained by various medicinal products. "I don't know, " he said. In the treatment of serious, malignant diseases of the human body, preparations made from plants are widely used.

Dandelion (Taraxacum) - perennial, sometimes one or two-year-old herbaceous plants belonging to the family of complex flowers. There are 59 species in Kazakhstan, of which 23 are considered rare. The most common are: medicinal Dandelion (t. offycinale), koksagyzbak (t. koksagnuz) . They grow on Meadows, lawns, roadsides, and mountain slopes.

Емдік қасиеті

Бақбақтың жапырақтарында каротиноидтық заттар. С және В2 витаминдері бар, ал тез сіңетін кальций, фосфор, темір, магний, марганец тұздарының көптеген жапырықты көкөніс- тердегінен көбіне асып түседі. Жапырақтарынан және гүл сабақшаларынан қант ― инозит табылған. Тамырлары мен жапырақтарындағы сүтсымақта шырыш және ащы зат ― гликозид тараксацин бар. Тамырларында крахмалдың орнына, әсіресе күзде, 25% дейін инулин жиналады. Жапырақтарындағы ашқылтым дәмінен құтылу үшін жапырақтарды әбден ағарғанға дейін сабанмен бүркейді, немесе жапырақтың кесінділерін 30 мин тұзды суда ұстайды, аш- қылтым дәмі қайтқанда және қуырғанда кетеді. Тағамға, әсіресе көктем кезінде, маринадталған гүл сабақшаларын да пайдаланады, ал қуырған тамырларын кофе орнына ішеді. Емдік мақсатқа жапырақтары мен тамырларының сөлін тәбет ашатын, асқортуды жақсартатын және қан тазартатын дәрі ретінде пайдаланады. Бақбақтан істелген тағам бауырды жақсартады және зат алмасуды дұрыстайды деген ұйғарым бар. Әр түрлі халықтың медицинасында тамыр мен құрғақ шөптің қайнатпасын асқазанның әр түрлі ауруларына, өт айдайтын, іш босататын, қақырық түсіретін дәрі ретінде, сондай-ақ май толық сіңбегенде қолданады.

Rosehip is a multi-stemmed, prickly shrub, the fruit is red, the seeds are covered with prickly hairs. It is distributed in all parts of the country, including Kazakhstan. It grows in open areas of wooded areas, among shrubs. To medicine it uses fruits, flowers, and leaves. The fruit contains vitamins C, A, B, K, P, and the grain contains vitamin E. In medicine, it is mainly used for the treatment of stomach and liver diseases, its flowers can be drunk instead of tea.

Millet is a perennial herbaceous plant. It grows in Groves and meadows of Kazakhstan, among trees, along roads.

For medicinal purposes, flowers and leaves are used. Millet leaves contain alkaloids, essential oil, vitamin C, organic acids and other substances. Decoction of this herb is used to stop bleeding, treat stomach diseases, various external wounds.

Chamomile. With chamomile flowers, you can find a set of anti - inflammatory, antiseptic properties. Its first flowering is useful, and its healing properties are also strong during this period. Chamomile can be used against allergies due to its allergic components, contributing to the pumping of bile, the opening of appetite. It is effective for men if it is used for diseases of the gallbladder, Genital Diseases of women, rectum, stomach ulcers .

Menduana-the seeds and leaves of menduana are used for medicinal purposes. It contains alkaloids. It is used for asthma, eye and toothache. It is included in the composition of asthmatolla powder, which is drunk in case of asthma. Menduana has a strong toxic property, so it is advisable to consult a doctor in advance. In principle, it is better to use the oil of menduana, which is sold in pharmacies. Due to the fact that it contains alkaloids that irritate the central nervous system, it dilates the pupil and is therefore indispensable during eye surgery.

Итошаған (череда) - (Bіdens) - күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Итошаған - дәрілік өсімдік, халық медицинасында кеңінен қолданылады. Ол тәбет ашып, ас қорытуды жақсартады, тері ауруы кезінде зат алмасуды қалыпқа келтіреді. Қан кетуді тоқтатып, жүйке жүйесін тыныштандырады. Үштармақты итошағанның жапырағы мен гүлін қайнатып, балалар шірінше (золотуха) ауруымен ауырғанда ішкізеді. Мұның шөбінде каротин, аскорбин қышқылы, эфир майы, илік заттары бар. Шырының әр түрлі ауруларға - экземаға, дизентерияға, буын ауырғанда, қан азайғанда, диатезді емдеуге қолданады.

ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ 3. 1. Сауалнама

Сауалнама қорытындысы бойынша, қазіргі мектеп оқушылары өсімдіктердің пайдасы туралы естігендері бар, бірақ дәл қай өсідіктің қандай пайдасы бар екендігін айта алмайды. Қазақстандағы дәрілік өсімдітердің түрін ажыратаалса, емдік қасиетін көбісі біле бермейді, себебі барлығының ата-анасы көбіне дәріханадан алынған емдік дәрі-дәрмекпен емдейді екен. Тек, 20 пайыз оқушылар ғана емдік шөптерді қолданатынын айтты.