Алашорда үкіметінің құрылуы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КЕҢЕСТІК
БИЛІКТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК-
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ САЯСИ
ӨЗГЕРІСТЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Дайындаған: Ноғаев Айтжан, Жиенқұлов Дәурен
Тексерген: Жұмамұратов Наурызбек
Жоспары:
1. Қазан төңкерісі және Қазақстандағы саяси өмірі
2. Алашорда үкіметінің құрылуы. Қоқан қаласында Түркістан автономиясы үкіметінің құрылуы
3. Қазақ жері:«ақтар» мен «қызылдардың» текетірес күрестерінің аясында.
4. Қырғыз (Қазақ) АСР-ның құрылуы – ұлттық мемлекет құру идеясы таптық негіздегі мемлекет құру
идеясымен ауыстыру
5. Жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (ЖЭС)
6. Түркістан республикаларын ұлттық-мемлекеттік межелеу
1917 ж. жазының соңы мен күзінің бас кезінде бүкіл Ресейдің жер-жерінде
бұқараның Уақытша үкіметке деген қарсылығы өсе түсті
◦ Уақытша үкіметтің халық күткен аграрлық мәселені шеше алмауы, езілген халықтарға өзін-өзі билеуі
немесе автономия алу мәселесін күн тәртібіне қоюға тырыспауы, жұмысшыларға 8 сағаттық жұмыс күнін
енгізу сияқты көкейкесті мәселелерді шешпеуі халық наразылығын одан әрі күшейтті. 1917 ж. жазының
соңы мен күзінің бас кезінде бүкіл Ресейдің жер-жерінде бұқараның Уақытша үкіметке деген қарсылығы
өсе түсті. Бұл Кеңестердегі большевиктердің ықпалының артуына жағдай жасады. Ал Корнилов бүлігінің
талқандалуы большевиктер беделін біржола көтерді. Осындай жағдайда большевиктер партиясы 1917
жылғы шілде оқиғасынан кейін алынып тасталған “Барлық билік Кеңестерге берілсін” деген ұранды қайта
көтерді. Енді бұл ұран қарулы көтеріліске, Уақытша үкіметті құлатуға, пролетариат диктатурасын орнатуға
бағытталды.
◦ Ресейді мекендеген халықтардың теңдігі, олардың өздерінің
мемлекеттік құрылысын өздері шешуге құқылы екендігі
айтылып, ұлттық және этностық топтардың еркін дамуына,
бұрынғы езілген ұлттардың өздерін-өздері билейтіндігіне
кепілдік беріледі делінді. Мұның үстіне Кеңес өкіметі мен
большевиктер партиясы «Зауыттар мен фабрикаларға
жұмысшыларға!», «Жер шаруаларға!», «Теңдік бұрынғы
езілген ұлттарға!» деген ұрандарды үзбей қайталаумен болды.
Осы уәделер мен ұрандарға әуел баста бұқараның айтарлықтай
бөлігі, ең алдымен, қоғамның жаппай кедейленген мүшелері
сенді, сондықтан олардың өкілдері Кеңес өкіметін орнату үшін
күреске қатысты.

02/17/2022
◦ Қазан төңкерісінің жеңісінен кейін ұлттық, ең алдымен
ұлттық-мемлекеттік құрылыс мәселелері өткір сипат
алып, талқылана бастады. Кеңес өкіметінің ұлттық
саясатының негізгі принциптері маңызды екі құжатта -
1917 ж. 2 қарашада қабылданған “Ресей халықтары
құқықтарының Декларациясында” және 1917 ж. 20
қарашада жарияланған Кеңес өкіметінің “Барлық Ресей
және Шығыс мұсылман еңбекшілеріне” үндеуінде
көрініс тапты. 1918 ж. қаңтарда кеңестердің
Бүкілресейлік 3-съезінде В.И.Лениннің дайындаған
“Еңбекшілер мен қаналған халықтардың құқықтары
Декларациясы” қабылданды. Бұл құжатта Коммунистік
партияның кеңес республикасының мемлекеттік
құрылымы түріндегі кеңестік федерацияны ымырасыз
жақтайтыны айқын көрсетілді. Декларацияда “Кеңестік
Ресей Республикасы еркін ұлттар одағының негізіндегі
кеңестік ұлттық республикалардың федерациясы
түрінде құрылады” делінген. 02/17/2022
«Алаш» партиясы Ақпан төңкерісінен соң
ресей конституциялық демократиялық
партиясының қазақ мүше тобынан құрылған.
«Алаш» партиясының өмірге келуі
1917 жылдың 21 қараша күні «Қазақ» газетінде Алаш партиясы бағдарламасының жобасы
және съез материалдары жарияланды. «Алаш» партиясының өмірге келуі үлкен саяси
мәселе еді. Сол кездегі қазақ зияларының ғылыми жұмыстарымен де, оқу-ағарту ісімен де,
алғашқы қазақ тілінде басылымдар шығару әрекетімен де, көркем әдебиетімен де
айналысқанын көруге болады. «Алаш» партиясы бағдарламасының жобасындағы
тоғызыншы тарауда «Ғылым-білім үйрету» жөнінде
Оқу ордаларының есігі кімге де болса ашық ақысыз болуы;

Жұртқа жалпы оқу жайлы; бастауыш мектептер ана тілінде оқылады;

Қазақ өз тілінде орта мектеп, университет ашуға;

Үкімет оқу ісіне кіріспеуі;

Мұғалімдер профессорлар өзара сайлаумен қойылуы;

Ел ішінде кітапханалар ашылу туралы айтылады;

02/17/2022
Түркістан автономиясы үкіметінің
құрылуы
◦ Түркістан Автономиясы немесе Қоқан автономиясы — Түркістан
өлкесі халықтарының өзін-өзі басқаруын қамтамасыз ету мақсатында
1917 жылы 28 қарашада Ресей мемлекеті құрамында құрылған
автономиялы мемлекет. Оның өмірге келуіне кеңестік биліктің
Түркістан халықтарының өзін-өзі басқару құқығын мойындамауы
түрткі болды. 1917 жылы Қазан төңкерісі жеңген соң, 22 қараша күні
Ташкентте өз жұмысын аяқтаған 3-Түркістан өлкелік кеңестер съезі
өлкеде кеңес билігінің орнағанын, соған байланысты Түркістан
Халық Комиссарлары Кеңесінің құрылғанын, өлкедегі биліктің ендігі
уақытта соның қолына өтетіндігін мәлімдейді. 14 мүшесі бар бұл
үкіметтің құрамында жергілікті мұсылман халықтарының бірде-бір
өкілі жоқ еді. Бұл кеңестік биліктің отаршылдық сипатын танытқан
оқиға болатын. Бұған жауап ретінде қүрамында Мұстафа Шоқай,
Махмұд Бехбудий, т.б. бар "Түркістан өлкесі мұсылмандар кеңесі" 26
қараша күні Қоқан қаласында 4-Түркістан өлкелік төтенше
мұсылмандар съезін шақырды. Үш күнге созылған съезд 28 қараша
күні Түркістан өлкесін Түркістан автономиясы деп жариялады.
◦ Қазақстан азамат соғысы жылдарында — жұмысшы-шаруа Кеңестерінің орталықтағы және
жергілікті жерлердегі билікті басып алуы алғашқы күннен-ақ құлатылған таптардың қарулы
қарсылығын туғызды. Азамат соғысы билік үшін күрестің жалғасы болып шықты,
сондықтан 1917 жылғы Қазан қарулы көтерілісі мен Азамат соғысының арасында айқын
шек болмады. Ел 1917 жылғы 25 казаннан бастап Азамат соғысы жағдайында өмір сүрді
немесе бұл дата елді таптық белгісі бойынша бір-біріне жау екі лагерьге боліп тастады,
арадағы күрес бітіспес қанды қырғынға ұласты.
◦ Қазақстанда Азамат соғысы ошақтарының бірі Орынбор губерниясы мен Торғай
облысының әкімшілік орталығы Орынборда — қазақ атаманы Дутовтың 1917 жылы
қарашаның аяғында Кеңес өкіметін құлатып, Кеңестердің II Бүкілресейлік съезінің делегаты
С. Цвиллинг бастаған революциялық комитетті тұтқындауымен пайда болды. Жоғарыда
айтылғандай, 1917 жылы 5—13 желтоқсанда Орынборда «Алаш» партиясының II Бүкілқазақ
съезі болып өтті. Съезде Уақытша халықтық кеңес — «Алашорда» (Алаш автономиясы
үкіметі) құрылды. Азамат соғысы басталысымен Алашорда бастаған және Кеңестер мен
большевиктерді қолдаған екі жақ бір-біріне қарсы тұрды.
Қырғыз (Қазақ) АСР-ның құрылуы
◦ Қазақ автономиялық кеңестік социалистік республикасының құрылуы. Қазан төңкерісінен кейінгі
алғашқы уақытта ұлттың өзін-өзі билеу идеясын қабылдамаған В.И.Ленин мен большевиктер
партиясы унитарлық мемлекет құруға бет алды.
◦ Қазақ автономиялы кеңестік социалистік республикасы 1925 жылдың 15 маусымынан 1936
жылдың 5 желтоқсанына дейін өмір сүрді. Басында бұл автономия «Қырғыз» деп аталып, 1925
жылы ҚазАКСР орталық атқару комитетінің басшысы «қырғыз» сөзін «қазақ» атауымен
алмастырып, бұдан былай

02/17/2022
Несие тұтыну
кооперациясын дамыту
Жалдамалы
Сауда еркіндігі еңбекті
қолданды.

Еңбек
міндеткерлігін
жойды ЖЭС Жерді жалға беру

Ұсақ Азық-түлік
кәсіпорындарды Кәсіпорындарды салығының
жалға беру. шаруашылық есепке енгізілуі
көшіру 02/17/2022
Жаңа экономикалық саясат Әскери коммунизм
Еңбекке деген міндеткерлік және еңбек армиялары Азық-түлік салғырты (барлық артық өнімдер тартып
жойылды. алынды) енгізілді

Жеке ауыл шаруашылық қожалықтарына, жеке Өнімдей айырбас-бөлу жүйесі жүзеге асырылды
меншіктегі кішігірім кәсіпорын иелеріне жалдамалы
еңбекті пайдалануға рұқсат беріледі

Елдегі ақша жүйесін нығайту, ақысыз қызмет көрсетуді Жалпыға бірдей еңбек міндеткерлігі енгізілді
жою, еңбекке ақшалай жалақы төлеу міндеттелді.

Мемлекеттік және кооперативтік сауда да дамуы тиіс Ақшалай жалақы орнына карточкалық «паек» берілді
болды

Мемлекеттің бақылауымен жеке саудаға рұқсат беріледі. Жекеше кәсіпорындар мемлекет қарамағына алынды.
Өндірістік тауарлар мен астық саудасына мемлекеттік
монополия орнатылды

02/17/2022
Әдебиеттер тізімі:
◦ https://prezi.com/p/naj6n4eme3kc/presentation/
◦ https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/8940/
◦ https://world-nan.kz/kz/blogs/formirovanie-territorii-kazakhskoyi-assr
◦ https://el.kz/news/archive/content-4509/
◦ https://studopedia.info/7-22687.html

02/17/2022
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Қазақ автономиясы

Алаш автономиясымен мен Қоқан автономиясының құрылуы және қызметтері

Түркістан автономиясы

Алматыдағы және республиканың басқа қалаларындағы Желтоқсан көтерілісі және оның шынайы себептері

Алашорданың батыс бөлімінің тарихы- өлке тарихының құрамдас бөлігі

Алаш қозғалысы және ІІ жалпықазақ съезі

А.Байтұрсынов

Алаш партиясын құрылуы

Байтұрсынұлы пен

1920-1930 жылдардағы өнеркәсіптің дамуы

Пәндер