Инвазиялық аурулар туралы түсінік

Презентация қосу

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ
КОМЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
ВЕТЕРИНАРИЯ ЖӘНЕ АГРОМЕНЕДЖМЕНТ ФАКУЛЬТЕТІ

БӨЖ
Инвазия көздері, инвазиялық аурулардың клиникалық,
субклиникалық және жасырын түрлері

Орындаған: Қонысбекова Д.
Тексерген: Ахметжанов О. Н.
Тобы: ВМ-801
ЖОСПАР

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
2.1 Инвазиялық аурулар туралы түсінік
2.2 Классификация
2.3 Дегельминтизация шаралары
2.4 Емдік ережелер
• Қорытынды
• Пайдаланған әдебиет
Кіріспе
. Инвазия (лат.invasio — басып кіру, енгізу) — адамның, жануарлар мен өсімдіктердің паразиттермен жұғуы. Инвазия
паразит зақымдалған және бүлінбеген тері арқылы шабуыл жасағанда немесе қабылдаушы ағзаға енгенде немесе паразит
ағзаға сумен, тамақпен енгізілгенде белсенді түрде пайда болуы мүмкін.
Таспа құрттары тудыратын аурулар - Таспа құрттары тудыратын инвазиялық аурулар цестодтар деп аталады. Таспа
құрттары табиғатта екі кезеңде кездеседі. Ересектер әдетте сүтқоректілердің ішкі мүшелері мен мүшелерінде (үй
жануарлары, етқоректілер) кездеседі, ал личинкалар сүтқоректілер мен омыртқасыздарда өмір сүреді. Мысалы, қанайналым
жүйесінде (ақымақ, ценуроз) личинкалар қойдың миында өмір сүреді (құрттың басы - суға толы көпіршік), иттер, қасқырлар,
түлкілер сияқты сүтқоректілерде асқазанда ересек адам (тұншықтырылған дене) дамиды. танк кенесі) денеде сақталады және
дамиды.
Сорғыш құрттардың ықпалынан туындаған аурулар тобын трематодоздар деп атайды. Трематодоздардың барлығы дерлік
ақтық және аралық иелерінің қатысуымен дамиды. Кейбір қоздырушылардың (дикроцелийлер) екі аралық иеде дамуын атап
кеткен жөн. Басқа гельминттерден сорғыш құрттардың ерекшелігі- ауыз және құрсақ сорғышының болуында. Алғашқысы
әдетте бекіну, қоректену және зәр бөлу міндетін атқарса, құрсақсорғышы құрттың тек мүшеге бекінуін
қамтамасыздандырады.
Жұмыр құрттардың (нематода) тудырған ауруларын немотодоздар деп атайды. Бұл топқа алты туысқа жататын өкілдердің
ветеринарлық маңызы бар. Аталған туыстардың көпшілігі ас қорыту (аскаридата, стронгилята, трохицефалата, оксиурата),
тыныс алу (диктиокаулиде, цистокаулиде, т.б.) жүйелерінде мекендесе, кейбір жұмыр құрттардың түрлері көзде (телязий),
бүйректе (диоктофима), құрсақ қуысында(сетарий), сіңір мен тарамыста (онхоцерка, драшея) тоғышарлық тіршілік етеді.
Дезинвазиялау
Сыртқы орта объектілерін Дезинвазия жасау. Дезинвазия - сыртқы ортада микробтық элементтердің (Гельминттердің
жұмыртқалары мен личинкалары, осцист кокцидий, циста, балантий және т.б.) - химиялық, физикалық және биологиялық
агенттермен инвазиялық аурулардың қоздырғыштарын жою. Ағымдағы дезинвазия ерекшеленеді, ол малдың келесі партиясын
жібергеннен кейін және жануарларды союға және паразитке қарсы өңдеуден кейін жүзеге асырылады; профилактикалық
(фермаларда жануарларды көктемде лагерьлерге ауыстырғаннан кейін жүзеге асырылады) және қорытынды (фермадағы
жануарларды белгілі бір аурудан сауықтырғаннан кейін жүзеге асырылады). Үй-жайларды, жайылу алаңдарын және күту
заттарын дезинвазиялаудан бұрын оларды қи, кір мен жем қалдықтарынан механикалық тазарту жүргізілуі тиіс.

Сыртқы ортадағы инвазиялық принципті жою үшін ксилонафт (5%-пай) эмульсиясы, карботион (3%), каустикалық натрий
ерітінділері (5%), карбол қышқылы (3%), сондай-ақ техникалық ортохлорфеполдың 3% эмульсиясы (бөлме температурасы) және
басқа да препараттар қолданылады. Паразиттердің эмбриондарын жою үшін көрсетілген химиялық заттарды 1 м2 аймаққа 1 литр
эмульсия (ерітінді) мөлшерінде 3 сағат экспозиция кезінде қолданыңыз. Астаулар мен астауларды қайнаған сумен немесе ыстық
бумен, металл торларды - от шашқышпен немесе балқытып біріктіру шамының отымен, қи мен саңғырықты колхоздар мен
совхоздардың фермаларында биотермиялық жолмен зарарсыздандырады. Жайылымдар мен су қоймаларын дезинвазиялаудың
биологиялық әдісінің негізі жұмыртқалар мен личинкалардың даму мерзіміне, сондай-ақ биогельминттердің аралық иелерінің
өміріне байланысты учаскелерді ауыстыру принципіне негізделген.

Қоршаған орта объектілерін жоспарлы дезинвазия өнеркәсіптік типтегі мамандандырылған шаруашылықтарда маңызды рөл
атқарады.
Девастация туралы ілім

Академик К. П. Скрябиннің девастация туралы ілімі

Девастация-механикалық, физикалық, химиялық және биологиялық әсердің барлық қолжетімді тәсілдерімен олардың өмірлік
циклінің барлық фазаларында ауру қоздырғыштарын жоюға (жоюға) не олардың биологиялық жойылуына бағытталған іс-
шаралар кешені. Девастация-патогенді гельминттер мен жұқпалы аурулардың басқа қоздырғыштарын түбегейлі жоюдың
жаңа қағидасы. Девастациядан айырмашылығы, алдын-алу-бұл жануарлар мен адамдардың инвазиялық басталуымен
байланысын болдырмауды және олардың жұқпалы аурулармен жұқтырылуын болдырмауды қамтамасыз ететін қорғаныс
әдісі.

Жалпы және ішінара девастацияны ажыратыңыз.

Жалпы девастация-елдің кең аумағында инвазиялық және инфекциялық аурулардың қоздырғыштарын жою (жою), сонымен
бірге табиғатта олар өмір сүре алмайтын жағдайлар жасау. Кейбір паразиттік аурулардың қоздырғыштарының жалпы
девастациясының мысалдары: КСРО - да адам безгегін, Өзбекстанның Бұхара облысында қой ценурозын, Эстонияда ірі қара
малдың гиподерматозын жою.
Ішінара девастация-жекелеген географиялық аймақтар мен әкімшілік облыстарда (аймақтарда) инвазиялық аурулар
қоздырғыштарының күрт төмендеуі. Еліміздің көптеген облыстарында, аймақтарында және республикаларында
жануарлардың бірқатар паразиттік ауруларының қоздырғыштарының ішінара девастациясы жүргізілді: Литвада, Киевте және
Смоленск облыстарында ірі қара мал диктпокаулезі, Украинада қой псоронтозы және жылқы саркоптозы, Өзбекстанда
ценуроза және эхинококкоз, Украинада, Беларуссияда, Литвада және Латвияда ірі қара малдың гиподерматозы.
Девастациялық әсер алу үшін емдеу, алдын - алу және девастациядан тұратын қолдану қажет. Паразиттердің
девастациясын медициналық немесе ветеринарлық сипаттағы тар ведомстволық оқиға ретінде қарастыруға
болмайды. Бұл мемлекеттік ауқымдағы іс, сондықтан оны әзірлеуге түрлі бейіндегі мамандар тартылуы тиіс.
Девастацияның сәттілігі байланысты факторлардың жиынтығын талдай отырып, іс жүзінде бұл әдісті келесі
жағдайлар болған кезде белгілі бір ауруларға ғана қолдануға болатындығын мойындау керек:

1) қабылдаушы организмде де, сыртқы ортада да паразиттің дамуының биологиялық циклінің барлық егжей-
тегжейін білу;
2) тиісті аурулардың эпизоотологиясымен және эпидемиологиясымен егжей-тегжейлі танысу арқылы жүзеге
асырылады;
3) осы ауруды диагностикалау мен емдеудің әзірленген әдістемесі;
4) қажетті дәрігерлік және фельдшерлік персоналдың;
5) девастациялық іс-шаралардың барлық қағидаларының сақталуын қатаң қадағалау; ;
6) тиісті инвазиялық аурумен күрес бойынша егжей-тегжейлі әзірленген Нұсқаулық;
7) кең паразитологиялық насихат.
ПАРАЗИТТЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

Паразиттер паразитизация уақытына (мерзіміне), даму сатысына және локализацияға
байланысты топтарға бөлінеді.

Паразитизация кезінде паразиттер уақытша және стационарлық болады. Уақытша
паразиттер сыртқы ортада өмір сүреді және көбейеді, ал жануарларға тек тамақтану
үшін шабуыл жасалады (жылқылар, москиттер және т.б.). Стационарлық паразиттер
ұзақ уақыт бойы (кейде өмір бойы) қабылдаушы ағзаның ішінде немесе сыртында
болады. Оларға Гельминттердің көпшілігі, биттер және т.б. жатады, өз кезегінде олар
екі кіші топқа бөлінеді - тұрақты және мерзімді. Тұрақты паразиттер өмірдің барлық
кезеңдерінен өтеді - туылған сәттен бастап өлімге дейін-хостта (бит жейтіндер,
итмұрын жейтіндер, қышыма кенелері және т.б.). Мерзімді (фазалық) паразиттер
дамудың негізгі кезеңдерінде паразиттік өмір салтын жүргізеді, басқаларында - еркін
өмір сүреді (гаджеттер және т.б.).
Даму сатысында nmagpnalpa және larval паразиттері бөлінеді. Имагинальды паразиттер жыныстық жетілу
кезеңіндегі жануарларға патогендік әсер етеді (жылқылар, миджалар, москиттер және т.б.). Ларвальды паразиттер
жануарлар мен адамдарда личинкалармен (цистицерки, ценура және т.б.) ауру тудырады.

Паразиттерді оқшаулау бойынша эндопаразиттер мен эктопаразиттерге бөлінеді. Эндопаразиттер немесе ішкі
паразиттер хосттың ішкі мүшелері мен тіндерінде болады (Гельминттердің көпшілігі эндопаразиттер).
Эктопаразиттер немесе сыртқы паразиттер уақытша немесе тұрақты түрде қабылдаушы дененің сыртқы
қабаттарында (масалар, миджалар және т.б.) тұрады.

Паразиттердің иелері. Иесі-бұл паразит үнемі немесе уақытша өмір сүретін және оның есебінен қоректенетін
тіршілік иесі. Ажыратады облигатных және факультативтік иелері. Міндетті иесі паразитті өмір сүру үшін ең
қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етеді, сондықтан соңғысы жыныстық жетілу кезеңіне тез жетеді, қарқынды
көбейеді, көбінесе аурудың клиникалық көрінісін тудырады (фасциолаларға арналған қой). Факультативті хосттың
денесінде паразит жеткілікті бейімделмеген (бейімделген), сондықтан ол сирек және қысқа уақыт ішінде
паразиттенеді, ал ауру, әдетте, субклиникалық немесе байқалмайды (дрепанидотенияға арналған үйрек).
Емдеу шаралары
ГЕЛЬМИНТОЗДЫ ЖАНУАРЛАРДЫ ЕМДЕУ

(Жалпы ережелер)

2.1. Жануарларға аурудың алдын-алуды және сыртқы ортада инвазиялық принциптің таралуын қамтамасыз ететін
химиялық немесе биологиялық препараттар тағайындалады.

2.2. Гельминтозға қарсы шаралар жүйесінде жануарларды ұстаудың прогрессивті әдістерін және паразиттердің түрін
және эпизоотиялық жағдайды ескере отырып, оларды дегельминтизациялау әдістерін кеңінен қолдану қарастырылған.

2.3. Жануарлардың гельминттермен залалдануы анықталған барлық шаруашылықтарда малды қорада ұстауға
қойғанда және жайылымға шығар алдында профилактикалық дегельминтизация жүргізіледі.

2.4. Преимагинальды дегельминтизация жануарлар ағзасындағы гельминттер жыныстық жетілуге жетпеген уақытта
жүзеге асырылады.
2.5. Жануарларда аурудың клиникалық белгілері болған кезде емдік дегельминтизация жылдың кез келген
уақытында жүргізіледі. Қайталама инфекциядан немесе жұқпалы емес аурулардан туындаған асқынулар
жағдайында қайталама ауруға қарсы симптоматикалық емдеу тағайындалады, содан кейін жануарлар
дегельминтизацияланады.

2.6. Жаппай емдеу немесе профилактикалық дегельминтизациядан бұрын препараттар алдын-ала шағын топта
сыналады (15...20 бас) жануарлар. Екі-үш тәулік ішінде асқынулар болмаған кезде барлық мал басын
дегельминтизациялайды.

2.7. Антгельминтиктерді ауыз арқылы қолданумен дегельминтизация жүргізер алдында жануарларды бір
тәулікке дейін аш диетада ұстайды (қоздырғыш пен қолданылатын препараттарға байланысты).

2.8. Гельминтоздардың химиопрофилактикасы мал жаю кезеңінде азықпен, азықтық тұзбен қоспада
антгельминтиктің аз мөлшерін күнделікті азықтандыру жолымен немесе ұзақ әсер ететін дәрілік түрлерді
тағайындау жолымен жүзеге асырылады.
Қорытынды:
Паразиттік аурулардың таралуы табиғи жағдайларға (климатқа, топырақтың табиғатына, су қоймалары мен
жайылымдардың түріне, омыртқасыз жануарлар мен өсімдіктердің құрамына және т.б.), үй жануарларының жасына,
жынысына және тұқымына, жабайы жануарлардың болуына және олардың үй жануарларымен байланысына,
жануарларды ұстау, азықтандыру және өсіру жүйесіне және басқа факторларға байланысты. Кейбір инвазиялық
аурулар барлық жерде дерлік кездеседі (стропгилятоздар, кокцидиоздар және т.б.), басқалары - көптеген аудандарда
(фасциолез, гиподерматоз және т. б.), басқалары - кездейсоқ (стрептокароз). Бірқатар аурулар табиғи ошақтың
таралуымен сипатталады (трихинеллез және т.б.).

Сондай-ақ, жыл мезгілдері сияқты маңызды эпизоотологиялық фактордың көптеген паразиттік ауруларының таралуы
мен клиникалық көрінісіне әсері туралы айту керек. Мысалы, Полесье аймағында мүйізді жануарлардың
фасциолезінің маусымдық динамикасы келесі мәліметтермен сипатталады: инфекция кезеңі - шілде айының екінші
жартысынан бастап жайылым маусымының соңына дейін; аурудың өткір көрінісі - күзде, созылмалы - қыста (көбінесе
көктемде).
Инвазиялық аурулардың эпизоотологиясын (әсіресе оның аймақтық ерекшеліктерін) және олардың
қоздырғыштарының тіршілік циклын білу - тиімді емдік-профилактикалық антипаразиттік іс-шараларды жүргізу үшін
маңызды шарт.
Назарыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Жұқпалы емес аурулар

Инвазиялық аурулар

Академик К. И. Скрябин ұсынған девастация туралы және академик Е. Н. Павловский ұсынған табиғи ошақты аурулар туралы ілімдер

Инвазиялық әдіс

Инвазиялық аурулар жөніндегі ілім. Инвазиялық аурулардың номенкулатурасы

Инвазиялық аурулардың зияны

ДИАГНОСТИКА ӘДІСТЕРІ

НОЗОЛОГИЯ ТУРАЛЫ

Шалабай ЖШС

Инвазиялық аурулардан туындайтын экономикалық шығын

Пәндер