Психологияның зерттеу әдістері

Жалпы психология

Тақырыптар:

1. Психология туралы түсінік;

2. Сана және бейсана туралы;

3. Психологияның зерттеу әдістері;

4. Түйсік;

5. Қабылдау;

6. Ес.

Орындаған: Жумагамбетова Гулназ, Психология 120-топ

Тексерген: Ғұмырзақ Ақмарал

Қазақ ұлттық Қыздар Педагогикалық Университеті

Педагогика және психология факультеті

Психология мамандығы

Психология туралы түсінік

«Психология» сөзі гректің екі сөзінен пайда болған:

«псюхе»-жан, «логос»-ғылым, ілім мағыналарын береді.

Олай болатын болса, «психология» - адамның жан дүниесін зерттейтін ғылым деп қарастыруға болады.

Ғылыми анықтамасы:

Психология-психиканың пайда болу, қалыптасу және даму заңдылықтары туралы ғылым.

Негізгі міндеттері:

Психикалық құбылыстарды сапалық тұрғыдан зерттеу;

Психологиялық құбылыстардың физиологиялық тетіктерін зерттеу;

Психикалық құылыстардың қалыптасуы мен даму барысын талдау;

Психологиялық білімдерді адам өмірі мен іс-әрекетіне жоспарлы ендіруге жәрдем ету.

Қысқаша тарихы:

Жалпы психология өзіндік тарихи дамуында екіге бөлінеді.

Олар: қысқа және ұзақ.

Қысқа деп отырғанымыздың себебі:

Психология өз алдына ғылым ретінде ХІХғ/дың 60ж. бөлініп шықты.

Және «психология» терминін неміс философы Христиан Вольф енгізді.

Ұзақ болуының себебі:

Ежелгі дүниеде (Үндістан, Египет, Қытай), философия қойнауында пайда бола бастады.

Антика дәуіріндегі психологияның ұшар шыңы Аристотельдің ілімі болған еді.

Дерек:

1879ж. Лейпцигте Вундт алғаш рет дүние жүзінде эксперименталды психологиядан лаборатория ашты.

Психология:

Мінез-құлық туралы;

Сана туралы;

Жан туралы;

Психикалық құбылыстардың заңдылықтары мен механизмдерін зерттейтін ауқымды ғылым!

Психикалық құбылыстар

Психикалық процестер

Психикалық күйлер

Психикалық қасиеттер

Біздің психикамыз қандай болмасын, оның қызметінің кез-келген көрінісі психикалық құбылыс деп аталады.

Адам психикасының бастапқы қалыптасуы - бұл психикалық процесс.

Бұған жатады: түйсік, қабылдау, ес, зейін, ойлау, сөйлеу.

Бейсаналық психикалық құбылыстар. Егер біз есте қалатын болсақ,

біз ақпаратқа көңіл бөлеміз, сонда көңіл-күйіміз «өзі» секілді туындайды.

Бұған жатады:

мотивациялық; эмоционалдық;

ерік-тілек; сананы ұйымдастыру.

Адамның мінез-құлқына тән. Осы психикалық құбылыстардың сипаттамасында, бәрі тұрақты және қайталанады.

Бұл жеке тұлғаның құрылымы .

Өз ойым: кейде бір адам бірнәрсені түсінбей жатырса, «санасына берсін» деп жатамыз ғой. Сол сияқты адамның

кез-келген нәрсені саналы түрде ойлай алуы өте маңызды. Яғни әлдебір нәрсені өз санасына салып ойланып, түсініп, өз қалауымен сол нәрсені жасауы.

3. Психологияның зерттеу әдістері

Психологиялық зерттеу әдістері - психиканы тану, психикалық құбылыстарды зерттеу.

ӘДІСТЕРІ:

НЕГІЗГІ ҚОСАЛҚЫ

Бақылау

Эксперимент

Тест

Социометрия

Анкета

Әңгіме т. б

Зерттеу әдістерін Б. Г. Ананьев 4 топқа бөледі:

1-топ: Ұйымдастыру әдістер

Салыстырмалы әдіс, лонгитюдті әдіс;

Кешенді әдіс.

2-топ: Импирикалық әдістер

Бақылау және өзін-өзі бақылау әдістері;

Эксперименттік;

Психодиагностикалық әдіс;

Іс әрекет өнімдерін талдау және өнімдік әдіс.

3-топ: Мәліметтерді өңдеу әдістері

Сандық және сапалық;

Сандық-статистикалық.

4-топ: Интерпритациялық әдістер

Генетикалық және құрылымдық.

Енгізген ғалым А. Ф. Лазурский.

4. Түйсік

Түйсік - сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерінің сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен мида болған мидағы ғана бейнелер.

Түйсіктің физиологиялық негіздерін И. В. Павлов анализаторлардың(талдағыш, тітіркендіргіш) көмегімен түсіндіреді:

Перифериялық бөлім, яғни рецептор(сезім мүшелері) ;

Өткізгіш бөлімдер(афферентті және эфферентті) ;

Мидағы орталықтар.

Түйсіктің пайда болуы:

Физикалық Физиологиялық Психологиялық

процесс процесс процесс

Тітіркендіргіш Сезім мүшелері Қозу Бас миы қыртысындағы орталықтар Өткізгіш жолдар

Түйсіктің жүзеге асыру процесстері:

(Бейімделу)

(Қосарланған түйсік)

(Сезгіштіктің артуын ғана көрсетеді)

(Аз ғана тітіркендіргіш болса да түйсіктің өз күшінде қалуы.

Оң және теріс болып бөлінеді)

5. Қабылдау

Қабылдау-заттар мен құбылыстардың миымызда тұтастай бейнеленуі. Заттар мен құбылыстардың түсі, дыбысы, дәмі, иіс формасы, т. б қасиеттері тұтас күйінде бейнеленуі.

Мысалы: алманы қабылдау - түсі, иісі, тәтті дәмі бір мезгілде әсер етеді де, тұтас зат бейнесі пайда болады.

Бұл қабылдау процессінде адамның өткендегі тәжірибесі ерекше орын алады.

Иллюзия- қосымша қабылдаудағы уақытша түрдің бірі.

Алдану мағынасын білдіреді. Заттарды қабылдаудағы қателік. Көруге тән.

6. Ес

Адамның бұрын қабылдаған нәрселері мен құбылыс бейнелерінің көңіл күйлернің ойда сақталып, қажет кезінде қайта жаңғыруы ЕС процесі деп аталады.

Естің физиологиялық сипатын орыс физиологы И. П. Павлов зерттеді.

Ол шартты рефлекс теориясымен түсіндіріп, ми қабығындағы екі қозу процесінің қабаттасып келуінен пайда болып, сан рет қайталау нәтижесінде бекіп отыратын

уақытша байланыстар деп атады.