Микробтардың микроорганизмге енуі

Презентация қосу

Әл – Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
Университеті
Биология және биотехнология факультеті

СӨЖ
Тақырыбы: « Инфекция туралы жалпы ұғым. Инфекциялық
аурулардың классификациясы »

Орындаған: Бисенгалиева Г.
Калияс Д
Кәрімова Г.
Топ: БТ-1911
Тексерген: Абдиева Г. Ж.
Жоспар
• Кіріспе
• 1.Инфекция туралы жалпы түсінік.
• 2. Инфекциялық процесс.
Негізгі бөлім:
• 3. Инфекциялық ауру.
• 4. Инфекциялық процестің сатылары мен даму жағдайлары.
• 5.Инфекциялық аурулардың ерекшеліктері.
• 6.Инфекциялық аурулардың классификациясы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
• Инфекция (іnfectio-жұғу, жұқтыру) сыртқы және әлеуметтік ортаның тиісті
жағдайында патологиялық, қорғаныс, бейімделу және компенсаторлық
реакциялардың дамуын қамтитын қоздырғыш пен макроорганизм арасындағы
күрделі кешенді комплекс.
• Инфекциялык процесс- организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын және
физиологиялық қызметін бұзатын патогенді микробтар макроорганизмге
енгенде пайда болатын және дамитын физиологиялық және патологиялық,
адаптациялық және репарациялық реакциялардың жиынтық көрінісі.
• Инфекциялық процесс – эволюция процесі барысында қалыптасқан
микробтар мен макроорганизм арасындағы өзара әсерінің ең өзгермелі
түрлерінің бірі. Процесс өзара қатынастың себеп – салдарының тұрақты
түрде ауысып отыруымен жүреді. Шартты түрде оны бірнеше сатыға бөлуге
болады.
Инфекциялық ауру
• Инфекциялық ауру - бұл зертханалық немесе
клиникалық әдістермен анықталатын
инфекциялық процестің құбылысы.
Инфекциялық ауру клиникасы айқын
инфекциялық процестің формасы.

• Инфекциялық аурулар- бір топ патогенді
қоздырғыштармен шақырылатын, жоғары
жұғуымен, цикл түрінде өтуімен сипатталатын,
арнайы иммунитет құратын, кең таралған аурулар.
Инфекция пайда болуы үшін
орындалатын жағдайлар

Патогенді Қоздырғыштың ену
қақпасы, ену жолы
микроорганизм.

Инфекциялаушы Қоздырғыштың көбею
доза. жылдамдығы

• .
Патогенді микроорганизмдер

• Патогенділік - микроорганизмнің ауру тудыру қабілеті. Патогенділік
түрге тән белгі. Қоздырғыштың бір түрінің өзінде патогенділіктің
түрішілік нұсқасы болуы мүмкін, демек әр штамның патогенділігі әр
түрлі болады. Патогенділік белгілі бір қоздырғыш тудыратын
патологиялық процестің сипатын анықтайды. Патогеннің генотипі
вируленттілігі мен токсигенділік қасиетінің арқасында фенотиптік
көрініс береді.
• Патогендік микроорганизмдердің ерекше қасиеттері:
1.Өзінділігі - ие организмге енгеннен соң белгілі бір инфекциялық
ауруды тудыру.
2.Органотроптылық - кейбір мүшелер мен ұлпаларда таралуы
және зақымдануы.Патогенділігі мен вируленттілігін көрсететін
инфекциялық қоздырғыштарға бактериялар, саңырау,
қарапайымдылар, вирустар мен приондар жатады.
Қоздырғыштың
инфекциялық дозасы

• Қоздырғыштың инфекциялаушы дозасы -
микроорганизмнің инфекциялық процесті тудыруға
қабілетті минималды саны немесе мөлшері.
Инфекциялық доза белгілі бір дәрежеде
қоздырғыштың түріне, оның вируленттілігі мен
макроорганизмнің қорғаныс қасиеттеріне, иммундық
жүйеге және белгілі бір дәрежеде жұқпалы аурулардың
дамуына байланысты. Қоздырғыштың инфекциялық
дозасы инфекциялық аурулардың дамуы үшін жоғары.
Қоздырғыштың көбею
жылдамдығы

Қоздырғыштың көбею жылдамдығы
инфекциялық процестің дамуына және
ауырлығына әсер етеді. Қоздырғыштың көбею
жылдамдығы инфекциялық аурулардың дамуын
жеделдетеді. Мысалы, оба таяқшалары ағзада
тез көбейетіндіктен, ағзаның иммундық жүйесі
оған қарсы қорғаныс реакциясын жасауға
үлгермейді, сондықтан ауа ағзаға өте ауыр тиеді.
Қоздырғыштың ену қақпасы, ену жолы
Инфекцияның ені қақпасы белгілі бір микроорганизмнің түріне қарсы
физиологиялық қорғанышы жоқ ұлпалар қоздырғыштың микроорганизмге ену
жолы болып табылады.

Микроорганизмге
енуіне қарай
Тропизм (грекше Trope - Пантропизм - қоздырғыштардың
бағытталған), көптеген ену жолына қарамастан әр түрлі
қоздырғыштарға тропизм, яғни полиморфты зақымданулар
белгілі бір ұлпаларға бағытталу тудыруы мүмкін. Пантропизмге
құбылысы тән. Мысалы, гонококк қабілетті микроорганизмдер
жыныс мүшелерінің немесе көздің енген ұлпасы мен мүшелеріне әр
шырышты қабығына түскенде ғана түрлі зақым келтіреді және
гонорея ауруын тудырады. жұқпалы аурулар тудырады.
Микроорганизмдердің тек өздеріне Мысалы, туберкулез (өкпенің,
сай шырышты қабаттар мен бүйректің, жатырдың, сүйектің
ұлпаларда ауру тудыру қабілеті туберкулезі) немесе оба
олардың тропизмімен түсіндіріледі. таяқшалары бірдей қабілетке ие.
Инфекциялық процесстің сатылары

Инфекциялық
процестің
аяқталуы

Макроорганизмнің қорғаныс
факторларын жұмылдыру

Диссеминациялану

Колонизациялау

Микробтардың микроорганизмге
енуі
I сатысы:
Микробтардың микроорганизмге енуі. Микроб енуі және инфекцияның
кіру есігінің аумағында адаптациялануы (лат. Adaptatio - бейімделу) яғни
инфецирленуі және де микробтардың макроорганизмнің жасушасына
адгезиялануы инфекциялық процестің басталу сәті болып табылады.

II сатысы:
Колонизациялау(лат.kolonia – қоныстану) – кіру есігі аумағындағы
тері жабындылары мен шырышты қабықтарда горизонтальды бағытта
микробтардың жайылып қоныстануы.. Микробтардың макроорганизм
жасушасының ішіне енуі қабілеттілігі – пенентрация. Бұл кезде
микробтар көбейіп, қоздырғыштың жаңа буындары пайда болады.
ІІІ сатысы
Диссеминациялану (лат. Disseminaze – шашылу, таралу) микробтардың
бірінші енген жерінен айналасына таралуы және лимфо-гематогенді,
бранхогенді, периневралды (жүйке бағаналары бойымен) жолмен жаңа
жерге қоныстану.

ІV сатысы
Макроорганизмнің қорғаныс факторларын жұмылдыру. Микробтардың
енгеніне және олардың ауру қоздырушылық әсеріне қарсы жауап ретінде
микроорганизм алғашқыда өзінің бейспецификалық, кейіннен спецификалық
қорғаныс факторларының барлығын жұмылдырады. Бұл факторлардың әсері
микробтардың өзімен қатар олардың токсиндерін бейтараптауға және
микроорганизмнің бұзылған гомеостазын қалпына келтіруге бағытталған.
Инфекциялық процестің V сатысы
• Инфекциялық процестің аяқталуы және ақыры. Көбінесе
макроорганизмнің санациялануы (sanative-емдік, сауықтырушы) яғни
организм микробтардан толық босанады және жаңа сапаға ие болып,
иммунитет қалыптасады. Кей жағдайларда инфекциялық процесс өліммен
аяқталады. Микроб пен макроорганизм арасында тепе-теңдік жағдай
орнықса, микроб тасымалдаушылық қалыптасады.
Инфекциялық процестің нәтижесі
Микробтың макрооорганизммен өзара әсерінің нәтижесінде бірінші
кезекте жасуша зардаптанады6 сол жерде микроб тесік тауып, ол кейіннен
микроорганизмге енеді. Өзара әсерлесу процесі микробтың
микромолекулаларының комплементарлық құрылымы мен
макроорганизмнің эукариоттық жасушасының деңгейінде жүреді.
Молекулалық және жасушалық деңгейлерде жүретін процестер, дәлірек
айтқанда микробтардың патогенділік факторлары мен макроорганизмнің
жасушалық және гуморальдық қорғаныс факторлары өзара әсерлесуі тіндік-
ағзалық деңгейде білінеді.
Сонымен, инфекциялық процесс әрбір жүйе деңгейінің және де осы
деңгейлердің өзара әсерінің көп жақтылығымен жәні күрделілігімен
сипатталады.
Инфекциялық процестің
даму кезеңдері
• 1.Инкубациялық кезең
• 2.Продромальды кезең
• 3.Аурудың даму кезеңі
• 4. Аяқталу кезеңі

Сауығу Организмнің
өлуі

Толық Толық емес
• Инкубациялық кезең - инфекция сәтінен бастап алғашқы клиникалық белгілердің пайда
болуына дейінгі кезең (бірнеше сағат және тәуліктен бірнеше жылға дейін).
• Продромальды кезең немесе"прекурсорлар кезеңі". Әдетте, бастапқы клиникалық
көріністерде белгілі бір инфекция үшін патогномоникалық белгілер болмайды. Әлсіздік, бас
ауруы жиі кездеседі, ұзақтығы 24-48 сағаттан аспайды.
• Аурудың даму кезеңі - аурудың жеке ерекшеліктері көрінеді. Клиникалық айқын фазада
симптомдардың өсу кезеңдерін (stadium incrementum), аурудың (stadium acme) және
көріністердің жойылу кезеңдерін (stadium decrementum) ажыратуға болады.
• Реконвалесценция - сауығу кезеңі тез (дағдарыс) немесе баяу (лизис) болуы мүмкін, сондай-
ақ созылмалы күйге ауысумен сипатталады. Қалпына келтіру толық немесе асқынулардың
дамуымен бірге жүруі мүмкін (мысалы, орталық жүйке жүйесі, тірек-қимыл аппараты немесе
жүрек-тамыр жүйесі).
Инфекциялық аурулардың ерекшеліктері
Инфекциялық аурулардың өзінділігі әрбір инфекциялық ауру
қоздырғыштың белгілі бір түрімен қоздырылады, бірақ әр түрлі
1 микроорганизмдер (іріңді қабыну) тудыратын инфекциялар немесе түрлі
жарақат тудыратын қоздырғыштар да белгілі.

Инфекциялық аурулардың контагиоздылығы, қоздырғыштың бір
организмнен екінші организмге беру қабілетімен және қабылдаушы
2 популяциялар арасында олардың таралу жылдамдығымен анықталады.
Контагиоздылық индексі - белгілі бір халықтың популяциясындағы
аурудың пайыздық көрсеткіші.

Инфекциялық аурулардың айналымдылығы. Белгілі бір
3 инфекциялық аурудың дамуы уақыт бойынша шектеулі және процестің
жүрісі мен клиникалық кезеңдердің ауысуымен өтеді
Инфекциялық аурулардың
классификациясы
Қоздырғыштардың берілу механизміне байланысты Л.В. Громашевский
инфекциялық ауруларды 4 топқа бөлуді ұсынды:

1.Фекальді-оральді арқылы 2. Ауа-тамшы жолымен
немесе аэрогенді берілетін
таралу механизмді инфекциялық аурулар
инфекциялық аурулар (ішек (респираторлық инфекциялар,
инфекциялары). тұмау, қызылша).

3. Байланыс жолымен берілу
3.Трансмиссивті берілу механизмінің инфекциялық
механизмінің аурулары (тері
инфекциялық аурулары инфекциялары,
(кен энцефалиті, безгек). венерологиялық аурулар).
Қоздырғыштың шығу тегіне байланысты
жіктелуі:
1. Экзогенді инфекция – адам организміне
патогенді микроорганизмдердің сыртқы ортадан
келіп түсуі. Олар адамға тамақ, су, ауа, топырақ,
ауру адамнан бөлінген сұйықтар (реконвалесценция
кезеңіндегі және бактерия тасушы науқастардан)
арқылы жұғады.

2.Эндогенді инфекция макроорганизмдерде
кездесетін қалыпты микрофлораның шартты-
патогенді микроорганизмдердің
стерилденбеген ортадан организмнің ішкі
ортасына енуінің салдарынан пайда болады.
Қоздырғыштың макроорганизмде
орналасуына байланысты жіктелуі:

1. Ошақты инфекциялық ауру –
инфекциялық процестің шектелген
2. Генерализацияланған
жергілікті бір ошақта жалпы инфекция қоздырғыштың
организмге таралмай өтуі. Мысалы, алғашқы ошақтан лимфа немесе
сыздауықта стафилококтар лимфалық қан айналу жүйесі арқылы бүкіл
бездердің түйінінде, баспа ауруында организмге таралған жағдайда
стрептококтар көмекей бездерде, дамиды. Қан бұл жағдайда
коньюнктивитте қоздырғыш көз механикалық тасымалдағыш
коньюнктивитінде болады. Бірақ
болып табылады, себебі онда
макро- және микроорганизм
арасындағы теңдік ауытқыған қоздырғыш көбейе алмайды.
жағдайда ошақты инфекция
генерализацияланған инфекцияға
айналып кетеді.
Қоздырғыштың санына байланысты
жіктелуі:
1.Моноинфекция – микроорганизмнің бір түрімен
қозған инфекциялық ауру. Мысалы, шешек
инфекциялық ауруы шешек вирусымен қозған ауру
болып табылады.

2. Аралас инфекция – немесе миксталар адам
организмінің қоздырғыштың бірнеше түрімен бір
уақытта зақымданғанда пайда болатын инфекциялар
түрі. Аралас инфекция моноинфекцияға қарағанда
ауырлау өтеді. Оларға: бактериялар, вирустар,
микоплазмалар бірігіп қоздыратын көптеген аурулар
жатады. Мысалы, тұмау вирусы мен стафилококтар
тудырған өкпе қабынуы – пневмония.
Инфекциялық аурудың қайталануына
байланысты жіктелуі:
1. Суперинфекция немесе екіншілік инфекция – организмде
жүріп жатқан аурудың үстіне басқа қоздырғышпен қосарланған
зақымдану салдарынан пайда болатын инфекция. Бұл
инфекцияның түрінен аралас инфекцияны айыра білу керек.
Мысалы, суперинфекцияда іш сүзегі кезінде өкпе қабынуы –
пневмония пайда болуы мүмкін.
2. Реинфекция – ауру өтіп кеткен инфекцияның қоздырғышын
қайта жұқтыру салдарынан пайда болатын инфекция.
3. Рецидивтер – организмде айналымда қалып қойған
инфекциялық агент популяциясының әсерінен пайда болатын
инфекция. Рецидив кезінде инфекциялық аурудың клиникалық
белгілерінің қоздырғыштарды жаңадан жұқтырмай қайталануы
байқалады.
Қорытынды
• Қорыта келе, инфекциялық аурулар адам ағзасына патогендік микробтардың енуі
нәтижесінде пайда болады.
• Инфекциялық ауру ешқашан инфекциядан кейін бірден басталмайды. Ауру
патогендік микробтардың сау адамның денесіне енуінен кейін біраз уақыттан кейін
көрінеді. Инфекциялық аурулардың ерекшелігі - аурудан кейін қайта жұқтыруға
иммунитетті (табиғи иммунитет) алу. Инфекциялық аурулардың (эпидемиялық
процестің) пайда болуы және таралуы үшін эпидемиялық тізбектің үш буыны болуы
қажет: инфекция көзі, адамдардың ауруына бейім берілу жолдары, инфекциялық
аурулардың алдын алу жөніндегі іс-шаралар үш бағыт бойынша жоспарлануы және
жүргізілуі тиіс:
1. Жұқпалы ауруларды уақтылы анықтау, оларды ерте оқшаулау және ауруханаға
жатқызу.
2. Дезинфекцияны, дезинсекцияны, дератизацияны жүйелі жүргізу.
3. Жұқпалы ауруларға (жасанды иммунитет) иммунитетті арттыру үшін вакцинацияны
уақтылы жүргізу.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
1. Абдиева Г. Ж. Медициналық микробиология,Оқу
құралы, Алматы «Қазақ университеті» 2016ж
2. Б. Т. Толысбаева Микробиология және Иммунология
3. https://meduniver.com/Medical/Microbiology/154.html
4. Интернет желілері

Ұқсас жұмыстар

Инфекциялық ауру

Патогенділігі бойынша микроорганизмдердің жалпы сипаттамасы жайлы

Микроорганизмдерге физикалық факторлардың әсері

Махаматиллаева Умида

Жалпы індеттану

ТІРІ ВАКЦИНА АЛУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Микробқа қарсы препараттар

Санитарлы микробиологиялық зертеу жүргізудің принциптері

Химиялық заттарды енгізу арқылы стерилизациялау

Ауыз қуысы – инфекциялардың кіру есігі

Пәндер