ҚАБЫНУ ЭТИОЛОГИЯСЫ

Қабыну. Түсінігі. Фазалары. Түрлері. Альтерация. Экссудация. Пролиферация. Орындаған:Абилахмет А. Ж 2м/с 3к Тексерген:Асқарбеков Қ. А

ҚАБЫНУ -(грекше phlogosis, лат. Inflamatio өрт алу деген мағына) -организмнің әр түрлі сыртқы немесе ішкі патогендік әсерлер нәтижесінде дамыған, қан айналымның ерекше бұзылыстарымен және жасушалар пролиферациясымен сипатталатын, стериотипті, қорғаушы, бейімделуші реакция. Ол қабыну ошағындағы зиянды әсерлерді жоюға және зақымданған ағзалардағы, тіндерлегі құрылымдық өзгерістерді қайта қалпына келтіруге бағытталған әлтерация, экссудация, пролиферациямен қабаттасатын біртектес дерттік үрдіс.

ҚАБЫНУ ЭТИОЛОГИЯСЫ

Қабыну әр түрлі закымдаушы агенттер әсерінен пайда болуы мүмкін.

Қабыну дамуына әсер етуші себептердің түрлеріне байланысты олар жұқпалы немесе жұқпалы емес деп бөлінеді.

Жергілікті зақымдаушы және қабыну дамуына себепкер болушы факторлар флогогендік факторлар деп аталады.

Флогогендік факторлар

Қабынудың екі негізгі түрі бар:

Жедел қабыну-жарақат немесе ауру өткір немесе қысқа мерзімді қабынуды қамтуы мүмкін.

Жедел қабынудың бес негізгі белгілері бар:

Ауырсыну: Бұл үздіксіз немесе адам зардап шеккен аймаққа қол тигізген кезде ғана болуы мүмкін.

Қызару: Бұл аймақтағы капиллярларға қан берудің жоғарылауына байланысты болады.

Функцияны жоғалту: Буын қозғау, тыныс алу, иісті сезу және т. с. с. қиындықтар туындауы мүмкін.

ІсінуЕгер сұйықтық жиналса, ісіну пайда болуы мүмкін.

Жылу: Қан ағымының жоғарылауы зардап шеккен аймақты жанасқанша жылы қалдыруы мүмкін.

Бұл белгілер әрдайым бола бермейді. Кейде қабыну белгілері жоқ «үнсіз» болады. Адам сондай-ақ шаршауды сезінуі мүмкін, жалпы өздерін нашар сезінеді және безгегі көтеріледі.

Жедел қабынудың белгілері бірнеше күнге созылады. Субакуталы қабыну 2-6 аптаға созылады.

Жедел қабыну келесі жағдайлардан туындауы мүмкін:

араның шағуы немесе шаң сияқты заттың әсер етуі

Жарақат, инфекция

Дене зақымдануды немесе қоздырғышты анықтаған кезде иммундық жүйе бірқатар реакцияларды тудырады:

Тіндерде плазма ақуыздары жиналып, ісінуге әкелетін сұйықтықтың жиналуына әкеледі.

Дене нейтрофилдерді, лейкоциттердің бір түрін немесе лейкоциттерді шығарады, олар зардап шеккен аймаққа қарай жылжиды. Лейкоциттерде патогендермен күресуге көмектесетін молекулалар бар.

Лейкоциттер мен плазма ақуыздарының жарақат орнына оңай жетуіне мүмкіндік беру үшін ұсақ қан тамырлары үлкейеді.

Созылмалы қабыну-адамда созылмалы қабыну дамуы мүмкін:

Сезімталдық: Қабыну ағза болмауы керек нәрсені сезген кезде пайда болады. Сыртқы триптерге жоғары сезімталдық аллергияға әкелуі мүмкін.

Экспозиция: Кейде тітіркендіргіштің ұзақ мерзімді, төмен деңгейдегі әсерінен, мысалы өндірістік химиялық заттардан, созылмалы қабыну пайда болуы мүмкін.

Аутоиммундық бұзылулар: Иммундық жүйе қате түрде псориаз сияқты қалыпты сау тіндерге шабуыл жасайды.

Аутоинфляциялық аурулар: Генетикалық фактор иммундық жүйенің жұмысына әсер етеді, Бехчет ауруы сияқты.

Тұрақты өткір қабыну: Кейбір жағдайларда адам жедел қабынудан толық қалпына келмеуі мүмкін. Кейде бұл созылмалы қабынуға әкелуі мүмкін.

Созылмалы қабыну қаупін арттыруы мүмкін факторларға мыналар жатады:егде жас, семіздік, денсаулыққа зиянды майларға бай қант қосылған диета, темекі шегу, төмен жыныстық гормондар, стресс, ұйқы проблемалары

Қабыну сатысының басымдығына байланысты

Альтеративтік (паренхиматоздық) қабыну

Локализация: паренхиматоздық мүшелер, ми мен жұлын тіндері, перифериялық жүйкелер.

Морфологиялық көрінісі: паренхиматоздық мүшелер болбыр, жылтыр емес, кесіндіде қайнаған етке ұқсайды.

Себебі: химиялық заттар мен бактериялар токсиндерінің әсері.

Соңы: некроздық өзгерістер  склероз.

Маңызы: әсіресе қауіпті - миокард пен жүйке жүйесіндегі альтеративтік қабыну

Экссудативтік қабыну

Экссудативтік қабыну микроциркуляторлық тамырлардың реакциясының басымдығы және экссудат түзілуімен сипатталады.

Экссудат сипатына қарай жіктеледі:

Сероздық қабыну

Қабыну белоктарға бай эксудант бөлініп шығуымен сипатталады, оның құрамында аз мөлшерде полиморфты ядролы лейкоциттер, көшіп түскен жасушалар да болады.

әрдайым жедел ағымда өтіп, сірлі және шырышты қабықтарда, буындарда кейбір ішкі ағзаларда байқалады.

Серозды экссудат құрамында 2% дейін ақуыз бен шамалы мөлшерде жасушалар (ПЯЛ, макрофагтар, т. б. ) болады.

Көбінесе серозды (ревматизм аурулары кезіндегі полисерозит, аутоинтоксикация кезіндегі уремия), шырышты қабықтарда, теріде (стрептококк инфекциясы, герпес вирусы, күйік) дамиды. Ішкі мүшелерде (грипп кезіндегі серозды пневмония, т. б. ) дамуы сирек.

Сероздық пневмония

Геморрагиялық қабыну

Эксуданттың құрамындағы

эритроциттердің көптігімен

сипатталады. Күйдіргі, оба, грипп сияқты

қан тамырларының эритроциттер үшін

өткізгіштігін арттырып жіберетін

індеттерде байқалады.

Фибриноздық қабыну

Экссудат құрамында көп мөлшерде фибрин болады.

Инфекциялық ауруларда (крупозды пневмония, дифтерия, дизентерия, туберкулез), инфекциялық-аллергиялық ауруларда (ревматизм), аутоинтоксикацияларда (уремия) пайда болуы мүмкін.

Әдетте шырышты және серозды қабықтарда, сирек жағдайда мүшелер түбінде (өкпеде) дамиды

Іріңді қабыну

Эксуданттың құрамында лейкоциттердің

көп мөлшерде болуымен мөлшерде

сипатталады . Сол жердегі және өлі

лейкоциттердің макрофагтардың

, микроорганизмдердің, белокка бай

эксудант, жергілікті ыдыраған тін, барлығы

қосылып ірінді құрайды. 1. Абцесс шекараланған ірінді қабыну 2. Флегмона жайылған ірінді қабыну 3. Эмпиема іріннің табиғи қуыстарға жиналып қалуы •

ӨКПЕ АБСЦЕСІ

БЕТТІҢ ЖҰМСАҚ ТІНДЕРІНІҢ ФЛЕГМОНАСЫ

Шірулік қабыну

организмге шірітуші бактериялар түскенде дамиды. Көбінесе кең ауқымды тіндердің езілуі байқалатын жараларда пайда болады.

Клостридиальды (анаэробты) инфекция және ірің тудырушы микроағзалардың үйлесуімен байланысты.

Некроздың кең ауқымды фокустары (ошақтары) тән.

Катаралды қабыну

Шырышты қабықтардың бетінде дамиды

Беткейден ағатын экссудаттың көптігімен сипатталады.

Экссудат құрамында әрқашан шырыш болады.

Серозды, іріңді және шырышты болуы мүмкін.

Инфекциялық аурулар (жедел респираторлы инфекциялар кезіндегі жоғарғы тыныс жолдарының катары), аллергиялық жағдайлар, т. б. кезінде дамуы мүмкін

Аралас қабыну

Экссудаттың бір түріне басқасы қосылғанда байқалады.

Пролиферативтік қабыну

Пролиферативтік (продуктивті) қабыну тіндік элементтер пролиферациясының басым болуымен сипатталады. Нәтижесінде ошақтық немесе диффузды жасушалық инфильтраттар түзіледі. Продуктивті қабыну кез келген мүше, кез келген тіннен көрінеді. Жіктелуі:

Аралық (интерстициальды) қабыну;

Гранулематоздық қабыну;

Полиптер мен өткір ұшты кондиломалардың түзілуімен жүретін қабыну.

Аралық (интерстициальды) қабыну

Паренхималық мүшелердің стромасында ошақтық немесе диффузды қабынулық жасушалық инфильтраттың түзілуімен сипатталады. Ол лимфоцит, гистиоцит, эозинофил, бірлік нейтрофилдер, плазмалық және семіз жасушалармен көрінеді. Мүшелердің паренхималық элементтерінде айқын дистрофиялық, кейде некробиотикалық өзгерістер анықталады. Соңы - дәнекер тіннің өсуі. Бауырдың кейбір ауруларында цирроз дамуына әкеледі.