Қазақстан Республикасындағы адам және азаматтардың конституциялық құқықтары мен міндеттері және сот психологиясындағы сараптамалық әдістер

Тақырыбы:Қазақстан Республикасында адам мен азаматтың қандай құқықтары мен міндеттері бар ?

Oryndaqqan

ZHAKSYBAEVA ARAILYM BAIBATYRQYZY

Psycholoqia 311 gruppa

1. Адам мен азамат құқықтары мен бостандықтары деген не?

2. Қандай халықаралық құжатта адам құқығы туралы жазылған?

3. Конститутцияда адам мен азаматтардың міндеттерін бекіту не үшін қажет

4 . Сот психологиясында қолданылатын зерттеу әдістері .

5 Сот сарапшысының жұмысы қандай

6 Заң психологы қандай болуы шарт ?

Қорытынды

Адам құқығы - жеке тұлғаға тиісті мүмкіндіктер. Бұл мүмкіндіктер оның өміріне, азаматтық ар-намысына, іс-әрекетіне еркіндігіне кепілдік береді. Адам құқығы- туа салысымен пайда болатын, болжалды жүріс-тұрыс өлшемі. Бұл- өмір сүру құқығы, еркіндігі мен жеке өміріне қолсұқпаушылық тәрізді табиғи және ажырамас құқықтар мен бостандықтар жиынтығы. Адам құқығы оның қай мемлекеттің азаматы екендігіне байланысты емес, ол туа салысымен пайда болады.

Халықаралық құжаттар

1948 ж 10 желтоқсанда БҰҰ

«Адам құқықтарының жалпыға

ортақ Декларациясы»

қабылданды,

30 баптан тұрады

1776 жылы 4 шілде

Тәуелсіздік Декларациясы

Томас Джефферсон

Қазақстан Республикасының

Конституциясы

30 тамыз 1995 жыл

Адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын бекітетін, аса маңызды алғашқы халықаралық-құқықтық құжат 1948 жылғы 10 желтоқсанда БҰҰ Бас Ассамблеясымен қабылданған, Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы болып табылады.

Декларацияның 1-бабында былай деп жарияланған:

«Барлық адамдар тумасынан өзінің ар-намысы мен бостандығында еркін және тең болады. Оларға ақыл мен ар берілген және олар бір-бірімен ағайындылық рухында әрекеттесуі тиіс». Осы жарияланған құқық 3-баппен күшейтіледі: «Әрбір адамның өмір сүруге, бостандыққа және жеке ісіне қол сұғылмауына құқығы бар».

Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясының мағынасын түсіну үшін оның мына тұстарына назар аудару қажет:

Адам құқықтары екі негізгі принципке сүйенеді: Теңдік, еркіндік.

Қазақстан Республикасы Конституциясының ІІ бөлімінде адам мен азаматтың құқықтары мен еркіндіктері көрсетілген.

Адам құқығы концепциясы үш ережеден турады

Қазақстан Республикасы Конституциясының 27, 34-38 баптары:

Әркiм Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңдарын сақтауға, басқа адамдардың құқықтарын, бостандықтарын, абыройы мен қадiр-қасиетiн құрметтеуге мiндеттi.

Әркiм Республиканың мемлекеттiк рәміздерін құрметтеуге мiндеттi.

Заңды түрде белгiленген салықтарды, алымдарды және өзге де мiндеттi төлемдердi төлеу әркiмнiң борышы әрі мiндетi болып табылады.

Қазақстан Республикасын қорғау - оның әрбiр азаматының қасиеттi парызы және мiндетi.

Қазақстан Республикасының азаматтары тарихи және мәдени мұралардың сақталуына қамқорлық жасауға, тарих пен мәдениет ескерткiштерiн қорғауға мiндеттi.

Қазақстан Республикасының азаматтары табиғатты сақтауға және табиғат байлықтарына ұқыпты қарауға мiндеттi.

Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу - ата-ананың етене құқығы әрі мiндетi.

Кәмелетке толған еңбекке қабiлеттi балалар еңбекке жарамсыз ата-анасына қамқорлық жасауға мiндеттi.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 39- бабында шектеулер қандай жағдайда қолданылатыны көрсетілген

Шектеулер:

Конституциялық құрылымды қорғау;

Қоғамдық тәртіпті қорғау;

Адамның құқықтары мен бостандықтарын қорғау;

халықтың имандылығы мен денсаулығын сақтау мақсатында енгізіледі.

Сот психологиясында қолданылатын зерттеу әдістері

Сот сарапшысының жұмысында мынадай әдістер пайдаланылады:

Әңгімелесу (сұхбат) . Күдіктімен алдын ала байланыс орнату үшін жүргізіледі. Әдістің ерекшелігі-қылмыскерді мойындауға итермелейтін қысқа, бір мәнді сұрақтарды қолдану.

Жасырын бақылау. Объективті деректерді жинау үшін қолданылады. Алынған бақылау нәтижелері одан әрі іс-қимыл бағдарламасын жасау, күдікті туралы қосымша ақпарат алу үшін қолданылады.

Сот эксперименті. Қылмыскердің психологиялық реакциясын анықтау әдісі. Айғақтарды растау немесе теріске шығару, қылмыстың суретін алу үшін жүзеге асырылады.

Сарапшының жұмыс уақытының көп бөлігі теориялық базамен жұмыс істейді, бірақ сәйкестендіру жағдайында практикалық эксперименттер қажет.

Сот психологы клиникалық зерттеулер жүргізу үшін жеткілікті біліктілікке ие болу үшін үнемі біліктілігін арттыруы керек. Іс жүргізу, жаңа тәжірибе алу, нақты теориялық базаның болуы маманға құқықтық процестің маңызды бөлігі болуға және оң Кодекстің сақталуына ықпал етеді.

Психолог нәтижелерді, қауіп факторларын қайталану ықтималдығын болжауы керек

Сот практикасы кезінде алынған зерттеу нәтижелері бұрын алынған мәліметтерге қайшы келуі мүмкін. Сондықтан, заң психологы, ең алдымен, қабылданған нұсқаны растау емес, дұрыс нәтиже алуға бағытталған зерттеуші болуы керек.