Курно - Нэш моделі

Презентация қосу

Олигополия

Орындаған: Жұмабаева Айлин
Мақсаты:
Олигополия, олигополия нарығы және
баға модельдері туралы түсінік
қалыптастыру.
Жоспары:
Олигополия туралы түсінік
Олигополия шарттары
Олигополия ерекшеліктері
Бағадан тыс бәсекелестік
Курно-Нэш моделі
Бертранд моделі
Олигополия (гр. olіgos – аздаған және poleo – сатамын‚ сауда
жасаймын)– рынокта аздаған ірі компаниялар мен бірқатар шағын
фирмалар әрекет ететін жағдай. Олардың әрқайсысының өнімі ұқсас
үрдісте болады‚ сондықтан жеке жеткізушілер сатып алушыны тарту
үшін өнімге айрықша сипат беруге күш салады. Мұның өзі саралау деп
аталады. Мұндай рынокқа басқа фирмалардың(компаниялардың) кіруі
әдетте қиын болады‚ ал бағаны бақылау олардың бір-біріне тәуелділігі
себепті шектелген‚ онда бағадан тыс күшті бәсеке әрекет етеді.
Олигополия рыноктың қайсыбір тұрақтылығын туғызады. Жеткізуші
бағаны төмендетпейді‚ өйткені оның бәсекелестері дереу бағаны түсіреді.
Бұдан сатып алушы ұтады. Бағаны көтерудің де мәні жоқ – рыноктан
айырылып қалуы мүмкін. Бәсеке бағадан тыс салада – жарнамада‚ өткізімді
ынталандыруда‚ сатып алудан кейінгі қызмет көрсетуде‚ кепілдіктер мен
несие беруде пайда болады. Рыноктағы бағаны ірі компаниялар айқындайды‚
ал шағын фирмалар солардың соңынан ілеседі. Егер қайсыбір компания
рыноктағы өзінің жайғасымын жақсартқысы келіп‚ бағада жетекшілік
жасайтын болса‚ онда ол мұны пайданы азайту есебінен жүзеге асырады.
Сипаттамасы
Олигополия бірнеше фирмалардың
бәсекелестігнен құрылған нарық
формасы. Олигополияның сандық
сипаттамасын беру үшін “four-
firm” концентрациялық қатынасы
қолданылады. “Four-firm” өлшемі
төрт ең ірі компанияның
өнеркәсіптегі нарықтық үлесін
пайыз түрінде анықтайды.
Мысалы, 2008 жылдың төртінші
тоқсанында Америка Құрама
Штаттарының ұялы телефондар
нарығының 97 пайызы Verizon,
AT&T, Sprint және T-Mobile
компанияларымен бақыланған.
Олигополия шарттары:
Пайданы көбейтуге арналған шарттар
Олигополия пайданы барынша көбейтеді
Бағаларды орнату қабілеті
Олигополялар бағаларға көнудің орнына бағаларды орнатады
Кіру және шығу
Компаниялардың олигополияға кіруіне көп кедергі жасалған. Олардың ішіндегі ең
маңыздылар: үкімет лицензиялары, экономияның ауқамы, бағалы және күрделі
технологияларға қол жеткізу, патенттер және бас компаниялардың
қалыптасып келе жатқан компанияларды жоюға арналған стратегиялық іс-
әрекеттері. Қосымша кедергілердің көзі жаңа компанияларға қарағанда
тәжірибелері мол компанияларды қолдайтын үкімет болып табылады.
Фирмалардың саны
Компаниялардың саны аз болғандықтан, бір компанияның іс-әрекеттері басқа
компанияладың іс-әрекеттеріне әсер етуі мүмкін.
Ұзақ мерзімді пайда
Олигополиялар ұзақ уақыт ішінде қалыпсыз пайданы сақтай алады. Нарыққа кіру
үшін көп кедергіден өту қажеттігінен, басқа фирмалар артық пайданы қолдана
алмайды
Өнімді саралау
Өнімдер біртекті (болат) және дифференциацияланған (автомобиль) бола
алады.
Мінсіз білім
Мысалдар:
Өнеркәсіпті экономикаларда салаға кіруге тосқауылдардың
нәтижесінде көптеген секторларда, айтқысыз бәсекелестік
деңгейлерімен, олигополиялар құрылған. Австралияда
бұқаралық ақпарат құралдарының көбісінің иегерлері News
Corporation, Time Warner немесе Fairfax Media копаниялары
болып табылады. Азық-түлік саласының иегерлері Coles
Group және Woolworths компаниялары. ANZ, Westpac, NAB
және Commonwealth Bank компаниялардың меншігі – банк
индустриясы.
Бағадан тыс
бәсекелестік
Олигополиялар бағадан
басқа себептерден
бәсекелеседі. Бағадан
тыс бәсекелестіктің
мысалдарына адалдық
тәсімі, өнім
дифференциациясы
және жарияламалар
жатады.
Сұранымның сынық ауытқымасы
моделі:
Модель бойынша, әр фирма қазіргі
бағада сынатын ауытқымаға тап
болады. Модельдің
болжамдарының бірі: егер фирма
бағаларын қазіргі бағадан жоғары
көтерсе, басқа фирмалар оған
ермегеннен, ол нарық үлесінең
айрылады. Екіншісі: егер фирма
бағаларын қазіргі бағадан
төменірек түсірсе, басқа фирмалар
нарық үлестерін сақтау үшін оған
ергеннен, фирманың жасаған
өнімдері тек шекті түрде өседі.
Курно-Нэш моделі
Курно-Нэш моделі олигополия модельдерінің ең қарапайымы болып
табылады. Модель «екі тең позициялы» фирма бар деп
бағамдайды. Фирмалар бағадан басқа мөлшер негізінде бәсекелеседі
және әр фирма «басқа фирмалардың әрекеттері тұрақты деп
болжамдап шешім жасайды». Нарықтық сұраныс ауытқымасы
сызықты, ал шекті бағалар тұрақты болып табылады. Курно-Нэш
тепе-теңдігін табу үшін әр фирманың басқа фирмалардың
шешімдерінің өзгерістеріне реакциясын анықтау қажет. Тепе-
теңдікке жеткізетін жол әрекеттер мен реакциялардан тұрады.
Жоғарыдағы жол фирмалардың ешқайсысы басқа фирмалардың
реацияларын біліп, өз әрекеттерің өзгертуге қаламағанда
тоқталады. Тепе-теңдік екі фирманың реакция функияларының
қиылысуы болып табылады. Реакция функциясы бір фирмаға басқа
фирманың шешімдері қалай әсер ететінің көрсетеді.
Бертранд моделі
Бертранд моделінің Курно-Нэш моделінен бір ғана
айырмашылығы: стратегиялық белгісіз ретінде
мөлшердің орнына баға қолданылады. Модельдің
болжамдары:
Нарықта екі фирма бар
Олардың жасаған өнімдері біртекті
Олардың маргиналдық бағасы тұрақты
Фирмалар PA және PB бағаларын қатар таңдайды
Фирмалардың шығарған өнімдері бір-бірімен
ауыстырмалы
Егер PA = PB болса, онда сату көрсеткіштері тең
бөлінген
Нэш тепе-теңдігіне PA = PB = MC болса ғана жете
аламыз.
Олигополия теориясы олигополияның
тәртіп үлгілерін жасау үшін ойын
теориясымен жиі қолданады:

Курнот дуополиясы үлгісінде фирмалар
дәйекті түрде мөлшерлерді таңдайды.
Бертранд олигополиясында фирмалар
бағаларды қатар таңдайды.
Модельдеу
Олигополиялық нарықты толық
сипаттайтын бірде-бір модель жоқ.
Көптеген фирмалар баға, мөлшер,
техникалық инновациялар, маркетинг
және бедел үшін бәсекелескендіктен,
сипаттама модельдері өте күрделі
және өзгеше болады. Бақытына орай,
оңайлытылған модельдер сериясы белгілі
шарттарды ескеріп, нарық жүйесін
сипаттауға талпынады. Әйгілі
модельдердің тізіміне үстем фирма
моделі, Курно-Нэш моделі, Бертранд
моделі және икемді сұранымның сынық
ауытқымасы моделі кіреді.

Ұқсас жұмыстар

Олигополия

Монополиялық бәсекелестік

Ырықты зейін

Бес бұтақта ағашта

Атомның ядролық моделі

Хекшер - Олин моделінің мәні

Деректердің иерархиялық моделі дегеніміз не? Деректердің желілік моделі дегеніміз не?

Дэвид Аакелдің моделі

Қосымшалар серверінің моделі

Фосфолипид схемасы

Пәндер