ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ АРҚЫЛЫ ЖЕКЕ

Презентация қосу

АСТАНА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ
ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ АРҚЫЛЫ ЖЕКЕ
ТҰЛҒАНЫҢ КОМУНИКАТИВТІК
ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ .

Орындаған 0111000 «Негізгі орта білім беру» мамандығы
0111013 «Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі» біліктілігі
бойынша оқитын 4 курс студенті Мәукен А.Б
Жетекшісі Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқытушысы
Ибpaeвa A.Қ.
Зepттeудiң өзeктiлiгi:
• Тіл дамыту –ана тілі әдістемесінің аса жауапты да күрделі саласының бірі. Оның күрделі болуының
• себебі, бала тілін дамыту міндетін жүзеге асырушы мектепте жүргізілетін пәндер қазақ тілі мен әдебиетте
ғана болмай, оның сөйлеу әрекетіне де тікелей тәуелді. Оның қойып отырған міндеттері – тіл
үйренушілердің тілін дамыта отырып, ойын жеткізе алатындай сөйлеуге дағдыландыру, шығармашылық
деңгейде сөйлеу мен жазу деңгейін көтеру.
• Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) 2000 жылдардан бері үш жылда бір
ұйымдастыратын әлем елдері арасында 15 жастағы оқушылардың функционалдық сауаттылығын тексеру
• мен бағалаудың халықаралық бағдарламасы жүзеге асырылуда. PISA бағдарламасының мақсаты білім
• берудің әдіснамасы мен нәтижесіне пайдалы әсер ету болатын. Аталған бағдарлама қазіргі әлемде
оқушылар қабілетін тексеру мен бағалаудың ең ықпалды жобасы болып отыр. Қазақстан 2012 жылы оқу
• сауаттылығы бойынша 63 орында,2015 жылы 53 орында болған .Қазіргі таңда халықаралық зерттеулер
бойынша, соңғы деректерге сүйенсек, 2018 жылдың нәтижелер көрсеткішінде Қазақстан тіл дамыту,
• оқу сауаттылығы бойынша 70 орында, яғни төмен көрсеткішті көрсетуде, сол себепті қазіргі таңда
• оқушының тілін дамыту өзекті мәселелердің бірі болып табылады.

Зepттeу жұмыcының мaқcaты:Қазақ
тілі сабағында оқушы
сауаттылығын арттыру жолдарына
Зepттeудiң мiндeттepi:
ғылыми тұрғыдан сипаттама беру,
тіл дамыту тапсырмалары арқылы • Қазақ тілі сабағында тіл дамыту
оқушы сауаттылығын арттырудың жұмыстарын қолдану арқылы
тиімділігін анықтау. оқушылардың ауызша және жазбаша
дағдыларын арттырудың маңыздылығын
теориялық тұрғыда негіздеу;
• Қазақ тілі сабағында оқушы сауаттылығын
тіл дамыту тапсырмалары арқылы тиімді
жолдарын анықтау;
• Эксперименттік жұмыстың нәтижесін
талдау, қорытындылау;
• Тіл дамыту тапсырмаларын,әдістерін
ұсыну.

Зepттeудiң пәнi: негізгі орта білім cыныптарындағы қaзaқ тiлi пәнi.

Зepттeудiң ныcaны:Тіл дамыту жұмыстарын жүргізудегі оқушылардың
іс-әрекеті.

Зepттeудiң ғылыми бoлжaмы: opтa буын cыныбындaғы қaзaқ тiлi caбaғындa тіл дамыту
жұмыстарын oқытудa тиiмдi әдic-тәciлдepдi қoлдaну apқылы oқушылapдың тiлдiк дaғдылapын
жeтiлдipу жaңa тeopиялық тұpғыдaн нeгiздeлiп, дәлeлдeнce, oндa caн eciмдi oқытудың тиiмдi
әдic-тәciлдepi бiлiмдi бepiк, caнaлы, жeңiл мeңгepугe нeгiз бoлaды

Зepттeудiң көздepi: зepттeу пpoблeмacы бoйыншa филocoфтapдың, пeдaгoгтap мeн
пcихoлoгтapдың, әдicкepлepдiң eңбeктepi; мeмлeкeттiк cтaндapттap, oқу жocпapлapы
мeн бaғдapлaмaлapы, бiлiм бepу caлacын aқпapaттaндыpу тұжыpымдaмacы мeн
бaғдapлaмacы; пeдaгoгикa, пcихoлoгия, aқпapaттық тeхнoлoгиялap, oзық тәжipибeлep,
пeдaгoгикaлық жәнe зepттeушiлiк ic-тәжipибe.
Зepттeудiң әдicтepi:Зерттеу міндеттеріне сәйкес, мәселені шешуде психологиялық-
педагогикалық еңбектерге теориялық талдау жасау, салыстыру, нақтылау және
жинақтау,негізге орта білім беретін мектептердің озат тәжірибелерін зерделеу, тәжірибелік-
эксперименттік жұмыс жасау, сараптау, нәтижелерді жүйелеу, графикалық бейнелеу әдістері
арқылы қамтамасыз етілді.

Зерттеудің көздері: зерттеу проблемасы бойынша философтардың, . педагогтар мен
психологтардың, әдіскерлердің еңбектері; мемлекеттік стандарттар, оқу жоспарлары мен
бағдарламалары, білім беру саласында ақпараттандыру тұжырымдамасы мен бағдарламасы;
педагогика, психология, ақпараттық технологиялар мен телекоммуникациялар саласындағы
ғылыми еңбектер, озық тәжірибелер, педагогикалық және зерттеушілік іс-тәжірибе.

Зерттеудің базасы: «Шәкәрім атындағы №56 мектеп-лицейі»

Зepттeу жұмыcының құpылымы: Кipicпeдeн, тeopиялық жәнe
пpaктикaлық бөлiмдepдeн, қopытындыдaн, пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep мeн
қocымшaлapдaн тұpaды.

1.ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУДІҢҒЫЛЫМИ
НЕГІЗДЕРІ
1.1Қазақ тілі сабағында оқушылардың коммуникативтік дағдыларын қалыптастырудың
маңыздылығы

Мемлекетіміз тәуелсіздік алғаннан бері,елімізде көптеген өзгерістер болып жатыр.Білім мен ғылым
саласының алдында жаңа талаптар пайда болды.Оның дәлелі - «Қазақстан Республикасында тілдерді
дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы».

Тіл дамыту- оқушыны тілдік Қазақ тілін оқытуға байланысты Тіл дамыту
тұлғаларды дұрыс қолданып, тіл дамыту жұмысын жұмыстарыңың
ойын басқа адамға толық ұйымдастырудың негізгі максаты маңызыдылығының бірі
жеткізуге дағдыландыру,басқа бар ол дұрыс, сауатты жазып, тіл дыбыстарын дұрыс
адамдардың сөзін жақсы оқушының ауызша және жазбаша
айтуға жаттықтыру, қазақ
түсінуге үйрету.Басқаша ойын грамматикалық және
стилистикалык жағынан дұрыс сөзінің айтылу нормасын
айтқанда тіл дамыту қазақ
тілінде оқушының қарым - сөйлем құрап, жүйелі сөйлеуге қалыптастыру, қазақ
қатынас құралына айналдыру. үйрету болып табылады. тілінің орфоэпиясын
меңгерту және ауызша
сөйлеу тілін дамыту .

Тіл дамыту жұмысы, негізінен төрт
бағытта
жүргізіледі:
Біріншіден , Екіншіден, Үшіншіден, жаңа сөздер Төртіншіден,
мәдени әдеби лексикалық үйрету, сөздерді үйрете оқушының ойын
сөйлей білу жұмыстары отырып, жаңа сөздер жазбаша дұрыс,
нормаларына жүргізу арқылы жасайтын формаларды сауатты жаза, әрі
оқушының сөздік меңгерту арқылы сөз бен сөйлей білуге
үйрету, яғни
қорын байыту, сөздердің
орфографиялық байланысын, сөйлем
үйрету мақсат
дағдыны тілдің лексика жэне етіледі.
құратып үйрету,
меңгерте отырып, фразеология сөйлемнің
окушыға мәнерлеп бөлімдерінен құрылысын білдіру
оқу дағдыларын кеңірек арқылы синтаксистік
қалыптастыру. білім беру лексикадан білім беру.
көзделеді.

1.2Қазақ тілі сабағында тіл дамыту жұмыстарын жүргізу арқылы оқушылардың
коммуникативтік дағдыларын дамыту жолдары

Сөздік арқылы тіл дамыту
Оқушының сөздік қорын үнемі байытып отыруға сөздік
жұмысы тиімді.Әңгімеде немесе мәтіндегі білмеген
жаңа сөздерін сөздікке жазып, мағынасын ашу
арқылы сөздік қорын және танымын дамытады. Шығарма
Мәтін арқылы тіл дамыту Оқушы тілінің байлығын, тілдік тұлғаларды
Мұғалім мәтінмен жұмысты жүйелі еркін қолданатын тәжірибесінде шығарма
жүргізгенде және оқушының сауатты оқу жазба тілді дамытудағы ең негізгі жұмыс .
дағдысын қалыптастыра білгенде ғана нақты
нәтижеге қол жеткізе алады. Мазмұндама
Диалог Мазмұндама жаздыру арқылы оқушылар оқыған мәтінді
Тілдің дыбыстық жағын дұрыс игеру , сөйлегенде мінез - қабылдап, сол қабылдағандарын қайта жаңғыртуға тиіс және
құлық мәдениетінің жоғары болуы, дұрыс сөйлеуге естерінде қалған мәліметтерді өз сөздерімен жазып беруге
әдеттену , кішіпейілділік , зейін мен көзқарас мәнері , дағдыланады, сөз тіркесін құру, сөйлем құрау шеберлігіне
жаңа жағдайда адамның өзін ұстауы т . б . толып жатқан жаттығады.
мәселелер тіл дамыту жұмысында іске асырылады. Жаттығу арқылы
Сұрақтар Оқушы қазақ тілінен меңгерген бай сөздік қорын қарым-
қатынаста қолдана алмаса,тіл білген болып
Сұрақтарға жауап беру арқылы оқушы мәтіндегі немесе саналмайды.Сондықтан оқушының сөздік қорын байыту
әңгімені түсінеді және сол мәтін бойынша берілген сөздердің қолданысына жаттықтырумен бірге байланысты
сұрақтарға жауап беру арқылы ойлау қабілеті, тілі дамиды. жүргізіледі.
2.ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА ТІЛ ДАМЫТУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ АРҚЫЛЫ ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ
КОМУНИКАТИВТІК ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

2.1 Қазақ тілі сабағында тіл дамыту жұмыстарын жүргізу
арқылы оқушылардың коммуникативтік дағдыларын
қалыптастырудың тиімділігін анықтау

Тіл дамыту
жұмыстарының
тиімділігі

Оқушылар ойлау
қабілеті мен тілі, дүние
танымы дамып, әр Әдеби тіл нормасына сай
нәрсені салыстыра өз сөзін, ойын дұрыс
отырып, өз бетімен айтып, жазып бере
қорытынды жасай алады.
алады.

Грамматикалық Тіл дамыту жұмысына
Ана тілін сүюге,оның
қойылатын талаптар
алтын қорын, сөз қателіктерді болмауына,
балаларға білім беру,
байлығын қолдана шығармашылық ізденісіне іскерлікке үйренеді және
білетін болады. жол ашады білімін дамытады.

2.2.Қазақ тілі сабағында тіл дамыту жұмыстарын жүргізу арқылы оқушылардың коммуникативтік
дағдыларын қалыптастыру нәтижелерін талдау
Тіл дамыту жұмыстарындағы ең негізгі түрілерінің бірі мәтін, сол себепті бойынша
тыңдалым тапсырмасын ұсынамын.
2-тапсырма.Суретпен жұмыс.
1.Киімдерінің өзгешелегін айтады.
2.Малшы мен аңшы киімдерінде
1-тапсырма. Мәтін оқып шығады. Мазмұнына зейін
айырмашылық бар ма? Оны неден көруге
қояды.
болады?Түсіндіреді
1-қадам. Мұғалім оқыған мәтінді тыңдайды;
• 2-қадам. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді.
• Сұрақтар:
• Мәтін не жайында болды?
• Мәтіндегі негізгі идея қандай?
• Отбасында кімдер ұлттық киімдер киіп жүреді?
• Ұлттық киім атаулары қазақ тілінің сөздік қорын қандай
сөздермен байытты?

Сөздікпен жұмыс, оқушы мәтіндегі 3-тапсырма.Мына сөздерді қолданып диалог
өзіне таныс емес сөздердің мағынасын құрастыр.
ашып, жазып алады. Сал сері, ұлттық киімдер, хандар, бас киім, билер.
Мысалы:
сал-сері - Сал-серілер-мырза, адал, ақ
көңіл өнерлі адамдар.Әйгілі сал-серілер
Біржан сал,Ақан сері.
бақсы - ағыз түсінік бойынша тылсым
әлеммен байланыс жасай
алатын, тәуіптік,балгерлік, сәуегейлік,
көріпкелдік, сиқыршылық, т.б. ерекше
қасиеттері бар адам.
шекпен - жүннен тоқылатын сырт киім.
күләпара –аңшылардың киетін бас киім
түрі.

• 1-тапсырма.Мәтінді тыңда.Тыңдалым 2-тапсырма. « Алты қалпақ»әдісі.
мәтінін төмендегі сұрақтарға жауап бере Неологизм,термин,кәсіби сөздерді қолдана
отырып әңгімеле. отырып, «Мәдениет пен өнер ордасы»
тақырыбында кестеге сәйкес өз ойын жазады.

3-тапсырма. « Болашақтың қаласы» тақырыбында ой толғау жазу.
шарттары :
Өзің білетін , оқыған ақпаратты есіңе түсір .
« Бұл тақырып қазіргі кезде маңызды ма ? » деген пікірді
басшылыққа ал .
өз мысалдарың мен талдауларыңды негізде .
«Айтылған мәселе бойынша не деуге болады ? » деген сұраққа
жауап ізде . Ойыңды жинақта , қорытындыла .

• 1-тапсырма.Мәтінді оқып,өз ойларыңды ортаға салыңдар.

2-тапсырма.
« ПОПC формуласын пайдаланып , «
Ұлттық киім бай тарихи - мәдени мұра »
тақырыбында ой толғау жазыңдар .
Ойтүрткі
1 - сөйлем : « Менің ойымша , ... »
2 - сөйлем : « Мен оны былай түсінемін ... »
1. Көшпенділердің киім үлгілері мен қазіргі киім үлгілерінің арасында
ұқсастық бар ма ? 3 - сөйлем : « Оны мына деректермен ,
2. Киім үлгісін адамзат өркениетіне қосу дегенді қалай түсінесіңдер ? мысалдармен дәлелдей аламын ... » Соңғы
3. Заманауи киімдерді ұлттық нақышта шығарса , сатып алар ма едіңдер ? сөйлем : « Осыған байланысты мен мынадай
қорытынды шешімге келдім ... »

Тіл дамыту жұмысы бойынша қорытынды нәтиже
5-сынып. Тақырыбы: « Қазақ халқының киімін басқа ұлттардан несімен өзгеше?»
6-сынып.Тақырыбы:«Болашақтың қаласы»
7-сынып.Тақырыбы: « Ұлттық киім- бай мәдени мұра. »

Эксперименттің басы
3 Эксперименттің ортасы
Экспериметтің соңы
Дескриптор:
Берілген тақырып бойынша ой толғау жазады;
Жазбаша өз ойын, дұрыс жеткізеді;
0 Тақырыпты аша алады;
Айтылған ойды жинақтап, қорытынды жасай
біледі;
Грамматикалық қателерді тауып, түзетеді.
Жаңа сабақты бекіту үшін «Бинго» , «Бәйге» әдістерін
қолдандым.
«Бинго»
Simple Portfolio
Шарты: Интербелсенді тақтаған сұрақтар жазылған
ұяшықтар шығады.Әр оқушы ұпай жазылған ұяшықты
Presentation Designed
таңдап, сұраққа жауап береді.Сұрақтарға дұрыс жауап
беріп, көп ұпай жинаған оқушы жаңа тақырыпты
түсінеді, ойлау қабілеті, тілі дамиды.
«Бәйге»
Шарты: Бұл ойынның әр қатардан бір-бірден шабандоз
шығады. Ойын белгілі бір тақырыпты өткеннен кейін
бекіту мақсатында жургізуге болады. Мұғалім
тақырыпқа сай сұрақтарды айтады, шабандозшылар тез, This PowerPoint Template has clean and
әрі дұрыс жауап беру қажет. neutral design that can be adapted to any
«Сөйлеу минуты» әдісімен бастауға болады. Мақсаты – content and meets various market segments.
With this many slides you are able to make a
балаларға үйде не істегенін ауызша диалог түрінде
complete PowerPoint Presentation that best
айтқызып, әңгімелеп беруге үйрету. Ойын сұрақ-жауап suit your needs. This PowerPoint Template has
түрінде өтеді. clean and neutral design that can be adapted
to any content and meets various market
segments.
Қорытынды:
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында бүгінгі білім берудің мақсаттары мен
міндеттері ғана емес, тіл дамытудағы өзекжарды мәселелер де айқын көрсетіледі.
-Курстық жұмыс жазу барысында орта буын оқушыларының оқу үдерісінде, тіл дамыту
жұмыстарының тиімділігі анықталды.
- оқушыларына тіл дамыту жұмыстарының тиімді әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы оқушылардың
коммуниктивті дағдылары дамыды,оқушының ойлау қабілетіне, сондай-ақ өз ойын жеткізе білуіне,
грамматикалық қателіктерді болмауына, шығармашылық ізденісіне жол ашылды, бұл бағытта
арнайы жоспар жасалды.
-оқушыларына тіл дамыту жұмыстарын жүргізудің тиімді әдіс-тәсілдерін қолдану арқылы
оқушылардың тілдік дағдыларын жетілдіру негізінде әр сабақ барысында қолданудың тиімді
жолдары көрсетілді.
Қазіргі таңда қазақ тілің оқыту барысында тіл дамыту мәселесі өзекті мәселе болып келеді. Әр
саналы ұрпақты тәрбиелеу мына біз, мұғалімдердің қолында деп есептеймін.Зерттеліп отырған
мәселе күрделі болғандықтан, оның көптеген салаларын қамту мүмкін емес, сондықтан
жұмысымның жалғасын келешекте әрі қарай зерттеліп, жалғасын табады деп ойлаймын.

Назарларыңызға рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Сенің жұлдызын Сендердің жұлдыздарың

«Таза бұлақ» әңгімесі тіл ұстарту сабағында

Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруды бағалаудың әдістемесін құрастыру

Тіл мәдениетінің міндеті

Шығармашылық дарындылық

Бастауыш сыныптарда қазақ тілі пәнінен мазмұнды суреттермен жұмыс

Пән мен тілді кіріктіріп оқыту

Сыни тұрғысынан ойлау арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту

Бастауыш сыныпқа сан есімді оқыту

Тіл мәдениетін жетілдіру

Пәндер