Күйік шалғандағы халық емі

Презентация қосу

Кейбір бақытсыз жағдайларда және
өткір ауруларға шұғыл көмек көрсету
Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары):

1.Күйіктер, дәрежелері. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек
көрсету.
2.Үсік және қатып қалу. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек
көрсету.
3.Электр жарақаты (токқа түсу). Алғашқы көмек көрсету.
4.Тамақтан улану. Улану кезіндегі көмек көрсету тәсілдері.
5.Күн өту. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсету.
Күйіктер, дәрежелері. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсету

Күйік - деп ыстық сұйықтықтар,
қышқыл-сілті, жалынның шарпуы, сәулелі
ыстық, қатты ысыған заттар, электр тогы
немесе электромагниттік радиацияның
әсерімен теріге және одан төмен жатқан адам
денесінің ұлпаларына жасалған зиянды
әрекеттердің әсерінен туындайтын
спецификалық зақымдарын айтады. 50°С
температураға шалдыққан теріні 5 минуттан
кейін күйік шалады.
Зақымдаушы энергияның түріне байланысты оларды:
Термикалық күйік - денеге жалын, қайнаған су, жанып тұрған және ыстық суықтық пен газ,
қызған және балқыған металлдар, напалмдардың тікелей әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы
әсер еткен температураның жоғарғылығына, әсер етудің ұзақтылығына, зақымданудың көлемі мен
жайылуына байланысты. Қатты күйіктер әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда
болады. Аяқ-қол, көз, бет, дененің басқа мүшелеріне қарағанда жиі күйікке ұшырайды.
Химиялық күйіктер - денеге жинақталған қышқылдардың (тұз, күкірт, азот, сірке, карбол) және
сілтілердің (күйдіргіш калий мен күйдіргіш натрий, мүсәтір спирті, сөндірімеген әк), фосфордың,
магнийдың және ауыр металлдардың кейбір тұздарының (ляпис, хлорлы мырыш және т. б.) әсерінен пайда
болады.
Сәулелік күйіктер - ядролық жарылыстың жарық сәулесінен, рентген мен күн сәулесінен пайда
болады. Сәулелік күйіктің сырттай алғашқы белгілері зақымдау дәрежесіне сәйкес келмейді, зақымдау
дәрежесі біршама кейінірек анықталады.
Электрлік күйіктер - адам электр көзімен байланысқа түскен кезде пайда болады - мысалы, жерге
қосылған электр жабдықтары - және денеден электр тогы арқылы өткенде. Күйік дәрежесі токқа әсер
еткен уақыт мөлшеріне, қарқындылығы мен түріне, сондай-ақ денеде өтетін токтың бағытына байланысты
біріншіден үшке дейін өзгеруі мүмкін. Егер сізде екінші және үшінші дәрежелі күйік болса, күйік өте
терең және сал болуы мүмкін. Электрлік күйіктер сыртқы етке емес, ішкі ағзаларға әсер ету арқылы
асқынуларға әкелуі мүмкін. Кішкентай дайындықпен сіз өзіңіздің немесе сіздің қасыңыздағы адам электр
күйіп қалса, қалай әрекет ету керектігін біле аласыз.
Зақымданудың тереңдігіне байланысты 4 деңгейге бөлінеді:
1-ші дәрежедегі күйікте терінің беті күйеді мұнда тері қатты
қызарып, домбығып ауырсынады, ашиды. 3-4 күннен соң тері
қотырланып сауыға бастайды.
2-ші дәрежедегі күйікте қызарған тері күлдірейді, сары суға
толған көпіршіктер пайда болады. Бұл дәрежеде терімен қоса май
ұлпасы күйеді. Май ұлпасында тамырлар, жүйке талшықтары,
шаштың талшықтары орналасқан, олар да күйікке шалдығуы
мүмкін. Егер зақымданған жерге микробтар түспесе, онда бір
аптадан соң терінің қабаттары орнына келеді, тек күйген жерде
тыртықша қалады.
3-ші дәрежедегі күйікте бұлшық еттер, тереңгі ұлпалар
зақымдалып, жансызданады. Күйген терінің түсі қызыл-қоңыр
немесе қара-қоңыр, сезгіштік қабілетінен айырылады. Мұндай
күйіктер ұзаққа созылады. Тыртық қалады.
4-ші дәрежедегі күйікте тек тері ғана емес, бұлшық ет, сіңір,
сүйек зақымданады, олар күлге айналады. Күйіктің ауырлығы тек
зақымдануының терендігі емес, сондай-ақ зақымдану алаңына да
байланысты, ол дененің күйген бетінің көлем пайызымен
көрсетіледі.
Күйік шалған науқасқа алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсету
Адам күйіп қалғанда ең бірінші атқарылатын шаралар: күйік дәрежесін, күйдіру көздерін
анықтау қажет. Күйік дәрежесі адамның көңіл-күйіне, қиналуына, денсаулығының
нәшарлауына, жараның көлемі мен тереңдігіне байланысты белгілі болады.
Алғашқы медициналық көмек көрсетілер алдында күйдіру көзін анықтап, оған себеп
болған заттарды дереу жойғаннан соң, адамнан күннің көзін көлеңкелейді. Киімі жанып
жатса, сумен сөндіреді, күйген адамды кез келген қалың матаға орайды. Көбінесе, киімі
күйген адамдар оттан қашамын деп жүгіріп, жел киіміндегі оттың одан әрі жануына себеп
болып, адам одан сайын қатты күйеді. Осы есте болсын. Жалпы, күйген жердің киімін
жұлмаламай, ептеп кесіп алады.
Күйікте киім матасы теріге жабысып қалса, оны қайшымен тықырлап қырқып тастайды.
Адам денесі химиялық заттардан күйіп қалса, дененің күйген жерін суық сумен 15-20 минут
бойы жуады. Қышқыл, сілтіге күйгенде ас содасы ерітіндісіне (стақан суға 1 шай қасық),
немесе спирт, марганец қышқылды калий ерітіндісіне (марганцовка) малынған таңғышты
орап тастайды. Күйіктің екінші, үшінші, төртінші дәрежесінде науқасты ауруханаға
жатқызады, әртүрлі антибиотиктер және глюкоза тәрізді дәрілерді егеді, қан құяды. Бұл кезде
күйік шалған адамға дәрумені мол, құнарлы сұйық тамақтар берілуге тиісті.
Денедегі күйік ежептәуір болса, оның ауыр, жеңіліне
қарамастан, науқасты шұғыл түрде емдеу мекемесіне
жеткізеді. Күйген жерді таңғышпен орауға болмайтын
жағдайда зардап шегушіні ақ жаймаға орап, одеялмен
қымтап, зембілмен алып барады. Тыныс алу жолдары мен
көзі күйіп қалғанда терінің ауыр-жеңіл күйгеніне қарамастан,
емханаға тездетіп апарады.
«Жедел жәрдем» кешіккен жағдайда зардап шегушіге
анальгин немесе аллергияға қарсы дәрілерді беруге болады.
Және де су, жылы шай, шырын, газсыз минералды су беру
қажет. Жалпы ереже бойынша алькогольді ішімдіктерді
беруге тыйым салынады. Алғашқы көмек көрсетілгенінде
денедегі көпіршіктерді жармайды, қалың таңғыштармен
орамайды, мұз баспайды, күйікті қолмен ұстамайды. Мұның
бәрі тіндерді өлтіріп, жараның жазылуын қиындатады.
Дәрігер келгенге дейінгі көмектің мақсаты күйген жерді
ластанудан сақтандыру, микроб түсуден қорғау, ауруды
бәсеңдету.
Күйік шалғандағы халық емі
Күнбағыстың майымен, ара балауызымен. 200 грамм
күнбағыс майы мен 20 грамм ара балауызын баяу отта ерітеді,
жылы ерітіндіге 1 жұмыртқаның сарысын және 1 ас қасық
кілегейді қосады, жақсылап араластырады, әзір болған жақпа
майды күйген жерге жағады.
Картоппен. Балғын картопты үккіштен өткізеді, шүберекке
салып күйген жерге таңады. Компресті жылыған кезде алып
тастайды.
Шаймен. Қара немесе көк шайды қоюлап демдейді, 13-15
градусқа дейінсуытады, күйген жерді бинтпен орай отырып, оған
жылы шайды үзбей құяды. Осынау ем 10-12 күнге арналған.
Көмегі жақсы.
Асқабақпен. Оны үккіштен өткізіп, күйген жерге таңып
қояды. Бұл емді үсік шалғанда да пайдаланады.
Бүрген майымен. Оны күйікке пайдалану да жақсы
көмектеседі.
Алоэмен. Жаңа жұлынған алоэ жапырағының шырынын
сығып, күйген жерге тамызады. Екінші жапырағының өзегін алып,
күйген жерге дәкемен таңып тастайды.
Үсік және қатып қалу. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсету
Үсу немесе домбығу - ол төмен температураның әсерінен организм тіндерінің зақымдануы.
Науқастану нәтижесінде организмның әлсіреуі, бұдан бұрынғы ызғардан алған жарақат,
аңғайсыз қалыпта қозғалыссыз ұзақ уақыт болу, аштық, табиғи қажу, киімнің және аяқ киімнің
тарлығы мен ылғалдылығы аяз кезіндегі үсуге әкеп соғады. Үсу жағдайы сонымен қатар жылы
температура кезінде де (0 С тан +5С дейін) егер қатты жел немесе ылғалдылық жоғары болған
кезде болуы мүмкін. Температураның төмендеуі салдарынан жалпы организмде жергілікті яғни
білек, қол буындары, аяқ басы, құлақ ұштары, мұрын, бет, тізе буындарында суық тиіп үсу
жағдайы болады.
Тіндердің зақымдану ауырлығы бойынша былай
бөлінеді:
І-сатыдағы үсу - зақымданған жердің терісі солғын
түрде, мәрмәрдің түсіне ұқсайды, ісіну даму үстінде болады.
Тері жансызданбайды.
ІІ-сатыдағы үсу - ерекше сипаттағы белгілері – күлдіреп
оның іші түссіз мөлдір толы сұйықтық пайда болады. Тері
сыртының барлығын толық қалпына келтіру үшін 1-2 апта
қажет болып, түйіршіктер мен тыртықтар пайда болмайды.
ІІІ-сатыдағы үсу - бастапқы кезеңде пайда болған
күлдіреуіктер қанды сұйықтыққа толы болады, оның түбі
көкшіл-қызғылтым, тітіркенуге сезімтал емес. Түйіршіктену
және тыртықтар үсу нәтижесінің дамуымен терінің барлық
элементтері жойылады.
VІ-сатыдағы үсу - жұмсақ тіндердің барлық қабаттары
жойылады, сүйектер мен буындар зақымданады.
Алғашқы көмек көрсету ережесі
Зардап шеккен адамды жылы жерге апару керек. Ең бірінші- әсер етуші жағымсыз суықтан
алып шығып, жылы жерге апару керек.
Баланың үстіндегі барлық киімін және аяқ киімін шешу керек.
Баланы жылы ваннаға түсіруге болады. Су температурасы 36-37С, болуы керек, оның
температурасын ақырындатып 40С дейін көтеруге болады. Емшара уақыты 40 минуттан кем
болмау керек.
Сонымен бір мезгілде массаж жасауға болады. Уақалауды саусақтың ұшынан бастап,
ақырын жоғары қарай жалғастыру керек. Егер жылыну кезінде аурушылық пайда болса және
тері қызарса- қан айналым қалпына келді деген сөз.
Оларды анықтап, таңып орау және қажет. Таңып орау үшін көбінесе мақта немесе дәке
пайдаланады, ол тері сыртының тіндерін жылы ұстайды: клеенка, резеңке матамен.
Балаға жылы шай немесе сүт беру қажет - ол дененің жалпы температурасын көтеруге
көмектеседі, және қан айналымын қалпына келтіруге әсерін тигізеді.
Сіздің балаңызға алғашқы көмек көрсеткен кезде жедел жәрдем шақырыңыз, себебі тек
дәрігер ғана үсу деңгейін анықтайды және шара қолдануда дұрыс бағыт бере алады.
Электр жарақаты (токқа түсу). Алғашқы көмек көрсету.

Электр тоғының немесе
найзағайдың- атмосфералық
электр түйісінің әсерінен
болатын зақым электр
жарақаты деп аталады. Электр
тоғының немесе найзағайдың
электр ұшқынының организм
арқылы өтуі жергілікті және
ортақ бұзушылықты туғызады.
Электр жарақаты төрт дәрежеге бөлінеді:

I-дәрежеде зардап шегуші есінен
айырылмай бұлшық етінің дірілін сезінеді;
II-дәрежеде зардап шегушінің бұлшық
еті дірілдеп, артынша есінен айырылады;
III-дәрежеде зардап шегушіде есінен
айырылумен қатар жүрек қызметі мен
тыныс алуы бұзылады;
IV-дәрежеде зардап шегуші клиникалық
өлім жағдайында болады.
Алғашқы көмек көрсету ережесі
Зақымдану дәрежесі стресс класына және адам ағзасының жеке
ерекшеліктеріне байланысты. Дене салмағы неғұрлым көп болса,
денсаулығыңыз жақсарады, соғұрлым электр тогының соғуымен
байланысты апаттан аман қалу мүмкіндігі болады.
Егер зардап шегушіде жара немесе күйік пайда болса, оларды дәрі-
дәрмектермен емдеңіз. Тыныс алу процесі немесе жүрек соғысы
бұзылған жағдайда тиісті медициналық көмек көрсетіңіз. Егер
жарақаттану деңгейі жоғары болса, онда көмек көрсетуді оқиға орнында
бастау керек.
Электр тогының соғуы бойынша алғашқы көмек электр тізбегін
ашудан тұрады - ток көзін алып тастау немесе адамды босату керек.
Мұны тиісті құралдарсыз жасау мүмкін емес - науқасты жалаңаш
қолдарыңызбен ұстай алмайсыз. Электр тогын өткізбейтін
материалдарды қолдану керек - мысалы, резеңке қолғап. Көшеде оқиға
болған жағдайда - жәбірленушіні құрғақ ағаш таяқшамен лақтырыңыз,
оны қазіргі көзден алып тастау үшін оқшауланған сымды қолданыңыз.
Тамақтан улану. Улану кезіндегі көмек көрсету тәсілдері.
Улану – бұл адам немесе жануарлар
организміне экзогенді химиялық немесе т.б
заттардың түсу әсерінен ағзаның физиологиялық
қызметтерін бұзатын, өмірге қауіп тудыратын
патологиялық процесстер жиынтығы.
Тамақтан улану - жануартекті (ет, балық,
шұжық, балық және ет консервілері, сүт өнімдері)
бұзылған тамақты қабылдағанда тамақтық улану –
тамақтық токсикоинфекция болады. Ауруды
тамақ құрамындағы микробтар тудырады. Ол
микробтар көбінесе тамақты әзірлегенде және
азық-түлікті дұрыс сақтамағанда түседі.
ТАМАҚПЕН УЛАНУ КЕЗІНДЕГІ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК

1. Алғашқы көмек жедел азқазанды
зонд арқылы жуу немесе жасанды
құстыру мақсатында тіл түбірін
тітіркенгенше көп жылы су (1,5-2 л) беру
керек .
2. Асқазанды таза суға дейін шаю
керек. Өзі құсқанша көп су беру керек.
3. Науқастың ішегінен улы тамақты
жою үшін карболен беру керек.
4. Белгілі бір тамақ өнімін беруге
тыйым салынады, бірақ көп су ішкізу
тағайындалады.
Күн өту. Алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсету
Ыстық өту – бұл адам ағзасына артық
ыстық ауаның және инфрақызыл сәуленің
түсуінен туындайды.
Күн тию – бұл күн сәулесінің қызуы
нәтижесінде адамның миына жоғары
температура әсер ететін жылу
соққысының жеке жағдайы.
Яғни, ыстық өту және күн тию екі түрлі
нәрселер болып табылады: ыстық өту –
ыстық пен күннің бүкіл ағзаға әсері, ал
күн өту – тек басқа әсер ету болып
табылады.
Күн және ыстық өтудің белгілері:
самайлар пульсациясын сезіну;
терінің, әсіресе, беттің қызаруы;
жүрек соғысы жиілігінің минутына жүз немесе одан да
көпке дейін өсуі.
Сондай-ақ, болуы мүмкін жағдайлар:
дене қызуының 40°С дейін көтерілуі;
әлсіздік, ұйқышылдық;
бастың айналуы, құлақта түрлі шулар;
жүрек айнуы, құсу.
Күн және ыстық өткен кездегі алғашқы көмек:
зардап шегушіге қолайлы жағдайлар жасау - көлеңкелі салқын жерге апару, белдігін
босату, жағасындағы түймесін ағыту, галстугін, аяқ киімін шешу, ауа айналымын
қамтамасыз ету: желдеткішті, кондиционерді қосу, қолда бар нәрсеменжелпу.
ағзаны тез салқындату: зардап шегушіні салқын ваннаға жатқызу немесе салқын
сумен дымқылданған сүлгімен орау. Жылынып кеткен сүлгіні ауыстырып отыру. Басына,
алақанына, шаптың арасына, қолтық арасына мұз салынған пакетті, автокөліктегі
медициналық қорапшадағы термопакетті, болмаса мұздатқыштағы мұздатылған кез келген
затты қою керек. Адам ағзасын кем дегенде 38,5°С-қа дейін салқындату керек, әрі қарай ағза
өзі күреседі.
жоғалған сұйықтық мөлшерін қалпына келтіру: қарапайым немесе минералды су ішу,
лимон қосылған тәтті шай да болады. Қажет болған жағдайда жүрекке тікелей емес массаж
және жасанды тыныс алу сияқты жедел реанимациялық шараларды жүргізу үшін дайын
болу керек. Қолда нашатыр спирті болғаны жөн. Барлық жағдайларда, егер жағдай қауіп
төндірмейтін болса да, зардап шегушіні аурухананың қабылдау бөлмесіне жеткізу немесе
103 қызметіне жүгіну қажет.
Назарларыңызға рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Күйік түрлері

Күйік туралы

Күйік шогы

Күйіктер және алғашқы ветеринариялық көмек

Қисық мойын

Аурудың пайда болуын тудыруы мүмкін кейбір химиялық препараттарды қолдану

Сепсистің дамуы

БАЛАНЫҢ БАС ҰСТАЗЫ-АТА-АНА

Жүрек концептісінің схемалық құрылымы

Күйіктер және алғашқы ветеринариялық көмек жайлы ақпарат

Пәндер