Көркем дискурс және сөз мәдениеті

Презентация қосу

Көркем дискурс
және сөз мәдениеті
«Дискурс» ұғымы туралы Ю.Хабермас
өзінің «Теория коммуникативного
действия» атты еңбегінде алғаш болып
айтты.

Дискурс термині тіл
білімінде өткен ғасырдың
70-80 жылдарында
қолданыла бастады.
2012 жылы шыққан «Тіл білімі
терминдерінің сөздігінде» дискурсқа
мынадай анықтама беріледі:

«Дискурс –
прагматикалық,мәдени-
әлеуметтік,
психологиялық, т.б.
экстралингвистикалық
фактормен, шындық өмір
уақиғасымен байланысты
нақты мәтін»
КӨРКЕМ ДИСКУРСТІҢ БАСТЫ
ТІЛДІК АЛҒЫШАРТЫ ӘДЕБИ
НОРМАДА СӨЙЛЕУ БОЛЫП
ТАБЫЛАДЫ.
Тілдік норманың грамматикалық, орфографиялық, орфоэпиялық
түрлерінің де өзіндік маңызы болғанымен көркем сөйлеуде басты
назарда лексико-фразеологиялық норма болуы тиіс.

в) коммуникативті: оқырман
ркем стильдің негізгі қасиеттері:
санасында жауап тудыру
қабілеті, соның арқасында
ойлар бір адамнан екінші
а) эстетикалық; адамға беріледі.
м мәтін – айрықша тілдік код

•Көркем мәтін - құрылымы ерекше семиотикалық
құрылым. Соған орай мәтіндегі тілдік таңбалар
кодтар жүйесі ретінде қарастырылады.
• Тілдік кодта автор лексика-грамматикалық, дыбыстық т.б.
бірліктерді діттеген мақсатына қарай іріктеп, ақиқат дүниеде
кездесетін референттерді мәтінде өзіндік “тілмен” өзгеше атайды
салт-
Мәтінде жоралғы
кездесет т.б.)
ін атаулары
уақыт
тұрмыст бағыт- (құнын
өлшемін өтеу,
ық қашықты бағдард
білдіреті сауғаға
мазмұнд қ ы
н алу,
ағы өлшемде білдіреті
халықты әлеумет сауға,
лексика- рді н
қ тік жікті кәсіпті сүндеттет
фразеол білдіреті лексика- у, бәйге
атаулар білдіреті білдіреті
огизмде н фразеол тігу, бас
(Үркер н н
р (төс халықты огиялық бәйге, ат
жамбасқ атаулар атаулар
айыл, қ бірліктер жарыс,
а келді, (молда, (малшы,
артқы атаулар (маңдай жабулы
Шолпан би, жылқыш нар, күң
айыл, (қозы ды
маңдайғ батыр, ы, бастаған
құрық, көш жер, батысқа,
а күң, сауыншы тоғыз, құл
құлынша найза төскейді
таянды; құл,балу т.б.), бастаған
қ, суырып, үзеңгіге тоғыз т.б.)
күн ан, т.б.),
шылбыр, сойыл алды; этнограф
найза
жалбаға сілтейтін төскейге измдер
бойы
й, торы жер), бет алды өткен
көтерілді
бесті, т.б.), замандар
, т.б.), дағы
найза,
сойыл, ақиқат
дүниенің
т.б),
Бұл жайт
Мәтінде
Бір жағынан,
осылар арқылы оқырманға
«Мәтіндегі
мәтін
арқылы
әлгіндей
ерте
бұл заманның
тәрізді
таңбалар
«есігі»
тілдік ашылады.
«оқырман
тілдік тұлға»
таңбалар
тілдік код мен
индивид
болса, екінші «суреткер
санасындағ
жағынан, тілдік тұлға»
ы ақиқат
когнитивтік арасында
дүние
код, я диалогтің
туралы
болмаса тіл басталғанын
«тыныш»
субъектісінің байқатады.
күйдегі
санасындағ Екі бірдей
білімді
ы ақиқат код – тілдік
«оята»
дүниенің код пен
бастайды.
картинасы, когнитивтік
Тілдік таңба
ұрпақтан- код, –
стимул
ұрпаққа тіл ашылғанда
болса,
арқылы ғана сөз
оқырман
беріліп келе субъектілері
санасындағ
жатқан нің
ы білімнің
Тілдік білім дегеніміз сөзді, оның
мағыналарын, сөйлем оның
мағыналары мен құрылымдарын білу
Тілдік білім құрылымы және семантикалық өріс
мәселесі ақиқат болмыс пен тіл; тіл мен адам;
адам мен ақиқат болмыс қатынастарына
онтологиялық, гносеологиялық және
лингвистикалық аспектілерде талдау жасауды
қажет етеді.
дегі ұлттық код

Ал тіліміздегі
ұлттық код
Ж.Баласағұни,
М.Қашқари,
А.Иасауи, Абай
Ұлттық код - ең
мен Шәкәрім,
алдымен, тілде,
Ахмет пен Әлихан,
Ұлттық код – сосын дәстүріміз
Мағжан мен
ұлтымыздың бен салтымызды,
Міржақып
даралық мінезімізді
шығармашылығы
ерекшелігі әрі айқындайтын
арқылы халыққа
өзіндік қасиеті. ділде, ұлттық
дәріптелген,
мәдениетте
астары мен
жатыр.
арқауы мықты
оралымды сөз
өрнегімен,
2
ті
м
)
ле
к
д
н
о1
ік
,
)г
к
с
ті
н
ө
е
и
л
м
р
дт
ик
ік
и
е
о
в,
мт
ті
м
и
к
ә
к
,
ті
а
н
л
ы
д
е:
қ
ж
ү
й
е
б
йлеу мәдениеті
Сөйлеу мәдениеті дегеніміз – қоғамдық даму
үдерісінде қалыптасқан әдеби тілдің ауызша
және жазбаша нормаларын меңгеріп,
дидарласудың түрлі жағдайларында сөз
қолданудың мақсаттары мен мазмұнын іріктей
ала отырып, ойды тиянақты жеткізу
ережелерінің жиынтығы.
Сөйлеу – адамзат баласына берілген ең құнды
қасиеттердің бірі. Тіл мен сөйлеу байырғы
заманнан бері адамның, қоғамның ой-санасын
дамытып, жетілдіруде аса маңызды рөл атқарып
келеді.
«Сөйлей білу – өнер». Қазіргі таңда сөйлеу әдебі
Мәселен, жастар
қарым-қатынаста, арасында
қоғамдық орындарда, жалпы өз
көптеп кездесетін
елімізде жаргон,
сирек сақталып сленг
жүр.
сөздер немесе өзге тілді
араластырып шұбарлап сөйлеу
сияқты тіл мәдениетін бұзатын
жайттар да орын алып жатады. Ал
кейбір жандар ойын жеткізе алмай
қысылғанда аузыма сөз түспей тұр,
тілімнің ұшында тұр, айтуға тілім
жетпей тұр деп қиналып
Қазақ жастары арасында кеңінен
қолданылатын сленгтер қатарына : "Жынды",
"базар жоқ", "өшіп қал", "братуха", т.б сөздер
қатары жатады.
Сонымен қатар, мағынасы әртүрлі сленг
қатары да бар.
Мысалы, "тусовка" сөзін жастар арасында
"мерекелік кеш" деп түсінсе, қылмыстық
ортада "ұрылардың жиналысы" деген
мағынаны береді.
Студенттердің жаргон сөздері: танкісі бар,
Тапс
ырма:
ТӨМЕНДЕГІ СЛЕНГ СӨЗДЕРДІҢ
БАЛАМАСЫН АЙТЫҢЫЗ

1. Өзіне көп алады
1.артық
– кетті, шектен шығу
2. Типа – 2.сол сияқты, тәрізді, секілд
3. Ботан – 3.сабақты өте жақсы оқиды
4. Орнына қойып 4.орынсыз екенін дәлелдеді
тастадым – 5.өте орынды пікір білдірді
5. Грамотно айтып6.ұмыт, қоя сал
тастады – 7.ойлау қабілеті жылдам
6. Забей –
7. Мықты шарит,
аланылған әдебиеттер:
АРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ

Ұқсас жұмыстар

СӨЗДІҢ ФУНКЦИОНАЛД

Дискурс Ғылыми дискурс

Қазіргі тіл біліміндегі дискурс және мәтін мәселелері

Морфологиялық стилистика

МӘТІН ЖӘНЕ ДИСКУРС

Қарым-қатынас.Мұғалім мен оқушы арасындағы қарымқатынас мәдениеті

ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІК

Фуко философиясы

Сөзбен сергітіп сөйлеу

Білімнің қызметтері әлеуметтік

Пәндер