Тропизмдер - өркеннің, тамырдың немесе жапырақтың бір жағында жасушаның тез өсуі

Презентация қосу

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Биология және Биотехнология факультеті

Тропизмдер

Орындаған: Қарабаев Тұрар
Тропизмдер - бұл жасушалардың бағдарлану реакциясы, яғни тітіркендіргішке
қатысты жасушалардың өсу немесе қозғалу бағыты.
Егер өсімдік ынталандыру әсерінен ынталандыру көзіне қарай бүгілсе, онда бұл оң
тропизм, ал егер ол тітіркендіргішке қарама-қарсы бағытта бүгілсе, онда бұл теріс
тропизм. Тропизмдер - бұл қоршаған орта факторларының (жарық, ауырлық күші және
т.б.) бір жақты әсерінен туындаған өсімдік мүшелерінің өсу қозғалыстары. Тропизмдер -
өркеннің, тамырдың немесе жапырақтың бір жағында жасушаның тез өсуі. Тітіркену
. құбылысы тропизмдердің негізінде жатыр.

Таңертең ашылғаннан кейін күнге қарайтын
көпжылдық ромашкалар және күнбағыс
фототропизм көрсетеді
Сыртқы тітіркендіргіштердің (жарық, ауырлық күші, химиялық заттар және т.б.) әр
түрлі біржақты әсеріне өсімдіктердің реакциясы оның өсуінен және өсімдік мүшелерінің
жиырылу қозғалыстарынан (иілуінен) тұрады, оның кеңістіктегі бағыты өзгереді.
Өсу қозғалысы тітіркендіргіш түріне байланысты, оның өсімдіктерге әсер ету механизмі
күрделі. Бұл қозғалыстар өсімдіктердің өсіп келе жатқан бөліктерінде, өсімдік мүшесінің
(сабақ, тамыр, жапырақ) бір жағында орналасқан жасушалардың тез өсуі нәтижесінде пайда
болуы мүмкін. Созылу өсімдік мүшелерінде пайда болады, олардағы өсімдіктердің өсу
фитогормондарының асимметриялық таралуына байланысты - ауксин және абциз
қышқылы және т.б.
Тропизмнің келесі түрлері бөлінеді:

Геотропизм
Гидротропизм
Химотропизм

t+
Фототропизм
Аэротропизм t-

Термотропизм

Оттегі
Тигмотропизм
Тропизмдер ынталандыру түріне байланысты ерекшеленеді:
Геотропизм өсімдіктерге Жердің ауырлық күшінің әсерімен байланысты. Оң геотропизммен
негізгі тамырдың өсуі қатаң түрде жердің орталығына бағытталған, бұл гормондардың
белсенділігімен ғана емес, сонымен қатар статолит рөлін атқаратын тамыр қақпағындағы ерекше
крахмал дәндерімен де байланысты. Теріс геотропизм негізгі сабаққа тән.
Фототропизм немесе гелиотропизм өсімдіктің жарық көзіне қарай бағытта иілуіне әкеледі. Бұл
иілу химиялық сипатта болады. Ауксин фитогормонының әсерінен көлеңке жағында жасушалардың
бөлінуі мен өсуі жеңіл жақпен салыстырғанда қарқынды, мұнда ауксин аз және жасушалардың өсуі
баяулайды. Осыған байланысты өсімдік баяу өсіп келе жатқан жасушаларға, яғни жарыққа қарай
иіледі. Оң фототропизм сабақтарында, тамырларында теріс, ал жапырақтарында көлденеңінен
байқалады. Айталық, құрғақ зоналарда тұратын өсімдіктердің жапырақтарына тән көлденең
гелиотропизмнің мысалы, мысалы, эвкалипт ағаштарының жапырақтары. Шуақты күні бұл
жапырақтар шеттерін бұрып, күн сәулелері олардың жанынан өтіп кетеді, сондықтан эвкалипт
тоғайынан көлеңке табу оңай шаруа емес.
Алайда көлденең жапырақты тропизм ерекше жағдай болып табылады, өсімдіктердің көпшілігі,
әдетте, оң фототропизмнің арқасында жапырақ мозайкасын құрайды, яғни кеңістіктегі жапырақтары
жарықты максималды қолданатын етіп орналастырылған.
Гидротропизм - организмдердің суға бағытталу реакциясы (оң гидротропизм) немесе судан
(теріс гидротропизм). Мысалы, барлық өсімдік тамырлары ылғал көзіне бағытталған.
Гигротропизм - ылғалға (ылғалдылыққа) қатысты қозғалу немесе өсу. Термин
гидротропизм терминіне жақын.
Химотропизм химиялық қосылыстар әсерінен өсімдіктердің қозғалуын тудырады.
Химотропизмнің ең жарқын мысалы - тамырлардың топырақтағы қоректік заттардың жоғары
концентрациясына қарай өсуі.
Термотропизм - температураның өзгеруіне байланысты өсімдіктердің немесе өсімдік
бөліктерінің қозғалысы. Термотропизмнің типтік мысалы - температура төмендеген кезде
рододендрон жапырақтарын домаланады. Ұялшақ мимозалар температура төмендеген кезде
жалпы жапырақ петиолында жапырақтардың бүктелуі түрінде термотропизмді де көрсетеді.
Аэротропизм Газ тәрізді заттардың (көмірқышқыл газы, оттегі және басқалары) бір жақты
әсеріне ұшыраған әртүрлі өсімдіктердің тамырлары мен сабақтарында байқалатын
химотаксикалық қисықтар.
Тигмотропизм - бұл тіндердің механикалық тітіркенуіне жауап ретінде өсу қисықтары
Фактор Организм түрі Мысалы
Жарық Фототропизм Өркенде оң,
тамырында теріс

Ауырлық күші Геотропизм Өркен үшін теріс,
тамыр үшін оң

Химиялық фактор Хемотропизм Тозаң түтіктерінде,
тамырларда қоректік
заттарға оң

Су Гидротропизм (басқа Тамырлар үшін оң
түрі хемотропизм)

Қатты затқа тию Гаптотропизм Бұршақ
(тигмотропизм) жапырақтарының
мұртша а оң

Ауа Аэротропизм(басқа Тозаң түтігінде оң,
түрі хемотропизм) тамырлар мен
сабақтарда оң

Ұқсас жұмыстар

Тамырдың өсіп қалыптасуы

Өсімдіктің өсімді мүшелері

Өсімдіктердің өсуі мен дамуы

Жабындық ұлпалар

Қос жарнақты тұқымда

Өсімдіктің өсуіне байланысты қимыл-қозғалыстар

Өркен және өркендер жүйесі

Өсімдіктің өмір

Каллус жасушаларының культурасы

Жанама өркен

Пәндер