Мониезия - үлкен таспа құрттары

СӨЖ Тақырыбы:Күйістілердің Мониезиозы

Орындаған :Сатыбалдиев Дастан

Тобы :Вм-402

Тексерген:Усмангалиева Сымбат

Алматы 2022ж

"Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу" Университеті

"Биологиялық Қауіпсіздік" кафдрасы

"Паразитология және инвазиялық аурулар" пәні

Мониезиоз (Monieziosis)

Мониезиоз (Monieziosis) - бұл аноплоцефалида тұқымдасының монизия тұқымдас Цестодтарынан туындаған отандық және көптеген жабайы мүйізді ірі қара гельминтоздары, олар аш ішекте паразиттенеді. Мониезиоздар барлық жерде таралған және үлкен экономикалық зиян келтіреді (өлім - жітім-43% дейін, ет және жүн өнімділігінің 16-20% төмендеуі) .

Мониезия - бұл тек артдиактилді жануарлардың аш ішек бөліктерінде өмір сүретін ірі таспа құрттары. Олар бір-бірінен дене өлшемдері мен жетілген сегменттердегі жұмыртқалардың саны бойынша ерекшеленеді. Бұл Гельминттердің ең көп таралған түрлері:

Moniezia expansa. Бұл құрттар ұзындығы 10 м-ге дейін өседі, денелерінің ені 2, 5 см жетуі мүмкін.

Moniezia benedeni. Бұл гельминттер кішірек-денелерінің ұзындығы 3, 5 - 4 м, ені 1, 6 см.

Мониезияның екі түрі де сколекске (дененің бас бөлігі) ілмектер мен пробоскаларды жетіспейді. Олардың орнына паразиттерде 4 сорғыш бар, соның арқасында құрттар қойдың аш ішектерінің шырышты қабығына жабысады.

Паразиттің сегменттері гермафродит түріне жатады. Бұл олардың бір уақытта жатыр мен ұрықтың қызметін атқаратынын білдіреді. Олардың ішінде 600-ге дейін жұмыртқа болуы мүмкін. Сегменттер толығымен піскен кезде олар паразиттен бөлініп, нәжіспен бірге сыртқы ортаға шығарылады. Әрі қарай, келесі жағдай орын алады - сегменттердің қабығы ашылып, құрттардың эмбриондары бар жұмыртқалар топыраққа енеді.

Мониезия-үлкен таспа құрттары

Бұл кезеңде паразиттің одан әрі дамуы үшін органикалық заттармен қоректенетін кене (орибатида) әрекет ететін аралық хосттың қатысуы қажет. Топырақ бөлшектерімен бірге ол Гельминттердің жұмыртқаларын жұтады. Кене денесіне еніп, онкосфералар қорғаныш қабығынан айырылып, орибатидтердің іш қуысына өтеді. Дәл осы жерде Гельминттердің одан әрі жетілуі жүреді. 3-5 ай ішінде олар личинка сатысына келеді. Таспа құрттарының личинкалары цистицеркоидтар деп аталады.

Цистицеркоидтар қойдың денесіне жайылымда серуендеу кезінде, жануарлар шөп жегенде енеді. Өсімдік тағамдарымен бірге олар кенелерді жұтады, олардың ішінде мониезия личинкалары орналасқан.

1-2 айдан кейін гельминттер жыныстық жетіліп, жұмыртқалары бар сегменттерді тастай бастайды, олар қойдың нәжісімен бөлініп, топыраққа енеді. Бүкіл даму циклі қайта - қайта қайталанады.

Монезиоздық аралық және ақтық иесі Балаң құртының құрылысы

Қойлар мен ірі қара малдағы мониезиоздың қоздырғыштары - M. expansa, M. benedeni, M. autumnalia, M. skrjabini, M. kuznetsovi және M. alba; бұғы, алғашқы екі түрден басқа - M. rangiferina, M. taymirica, M. mizkewitschi, M. baeri. Көктемде және жазда қозыларда ауру M. expansa, жаздың соңында және күзде-M. benedeni тудырады. Бұзаулар жазда M. autumnalia, күзде - M. benedeni және M. alba жұқтырған. Стробила M. expansa ұзындығы 10 м-ге дейін, 4 сорғыштары бар сколекс, гермафродит сегментінде 150-ден 330-ға дейін ұрық. M. benedeni-ұзындығы 4 м дейін, әр сегментте 600 ұрыққа дейін. Мониезияның жетілген сегменттерінде 20 мыңға дейін жұмыртқа болады (әр сегментте) . Жұмыртқа мөлшері 0, 050-0, 060 мм (M. expansa) немесе 0, 070-0, 090 мм (M. benedeni) .

Мониезияның дамуы аралық хосттардың - паразиттің жұмыртқаларын жейтін орибатидті кенелердің қатысуымен жүреді. 2-4 айдан кейін мониезияның личинкалары (цистицеркоидтар) кенелерде дамиды. Цистицеркоидтармен жұқтырған кенелер жайылымдарда 2 жылдан астам өмір сүреді. Инфекциядан кейін 30-50 күн өткен соң, анықталған хосттың аш ішектерінде цистицеркоидтерден жыныстық жетілген мониезиялар дамиды, олар жұмыртқалары бар сегменттерді шығарады.

Мониезиоздың диагностикасы

Диагностика. Ауырған диагностируют тәсілімен тексеру свежевыделившихся экскременттерін (орны бойынша члеников не обрывков мониезиоздың) . Паразиттердің жұмыртқаларын анықтау үшін нәжістің сынамалары Фюллеборн әдісі бойынша тексеріледі. Мәйіттерді анатомиялау кезінде эмаксия, шырышты қабықтың анемиясы, тері астындағы тіндердің желатинді инфильтрациясы, кейбір жерлерде ісіну байқалады.

Асқазан-ішек жолдарының шырышты қабаты әдеттегі мөлшерден қалың, қанға толы, қалың шырышпен жабылған, көбінесе қан кетеді. Мезентерияның тамырлары үлкейген, лимфа түйіндері қалыптыдан үлкен және ісінген. Ішектің жұқа құрамында мониезия анықталады.

Белгілері және Емі

Аурудың белгілері жайылым басталғаннан кейін 25-30 күннен кейін пайда болады. Жануарлар летаргиялық болады, салмағын жоғалтады, табыннан артта қалады. Науқастарда диарея пайда болады, олар әлсірейді, жиі ұйықтайды. Диареяның жоғарылауы нәтижесінде жануарлар сарқылуды дамытады. Жүлде ішектің мониезиямен бітелуі коликтің белгілері пайда болады. Қозылар айнала бастайды, жерге құлап, аяқтарымен ұрады.

Мониезиозды емдеу үшін заманауи антигельминтикалық препараттар қолданылады:

Альбендазол немесе оның аналогтары (Фенбендазол) ;

Фенасал;

Цетовекс.