Ұжымдастыру кезінде

Орындаған; Өсербай Дильназ

Тексерген; Тілебалды Жұлдыз

Күштеп ұжымдастыруға қарсы халық наразылықтары. Аштықтың демографиялық наразылықтары.

Жаңа сөз:

Ұжымдастыру - бұл жеке шаруа қожалықтарын ұжымдық шаруашылықтарға біріктіру үрдісі.

Шаруа - жеке дара отбасылық еңбекпен

айналысатын ауыл шаруашылық өндірушілері.

Колхоз - ұжымдастыру кезеңінде құрылған

ұжымдық шаруашылық нысаны.

Геноцид - халықтың жекелеген топтарын нәсілдік, ұлттық және діни белгілеріне қарай жою.

Күштеп ұжымдастыру 1927 жылы партияның ХV съезінде елді коллективтендіруге бағыт алуға шешім қабылданды. Бұл науқан 1929 жылы Сталиннің „Правда” газетінде жарияланған „Ұлы бетбұрыс” деген мақаласынан кейін аса қарқынмен жүргізілді. Қазақ АКСР-де ұжымдастыруды 1932жылы аяқтау белгіленді.

Компартияның XV съезі, 1927 жыл

Ұжымдастыруға дейінгі жағдай:

Ұжымдастыру кезінде

Колхоз құрылысының негізгі формасы

Астықты аудандарда

Мал өсіретін аудандарда

Ауыл шаруашылығы артелі

Жерді бірлесіп өңдеу мен шөп шабу жөніндегі серіктестік

1927 жыл

1932 жыл

Іс мынаған дейін жетті: қыстыгүні, 1932 жылдың ақпанында, Шу ауданында аумағы 150 шақырым жерден жүздеген шаруашылықтар жиналып, 400 киіз үй «қала үлгісіндегі поселке» болып тігілді. Жалған белсенділер отырықшыландыруды жоспарланған үш жылдың орнына үш күнде аяқтап, мал өсіруші шаруашылықтарды сол жерде ұжымшарға жаза бастады.

1931-1932 жылдары Шұбартау ауданы 80 % малдың етін мемлекетке өткізді.

Балқаш ауданы 173 мың малға 297 мыңдың салғыртын салды

Торғай «Асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын!» ұранымен млн-ға жуық малдың не бары 98 мыңы қалды.

Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы

1929 ж. қыркүйек Қарақалпақстандағы Тақтакөпірде

Сырдария округіндегі Бостандықта

1929 ж. қараша Қостанай округіндегі Батпаққарада

1930 ж. ақпан Сырдария округіндегі Созақта,

табанды, шебер ұйымдастырылды (басшысы - Жақыпов)

Ақтөбе округіндегі Ырғызда басшысы - Қанаев

1930 ж. наурыз Алматы округіндегі Сарқантта

1930 ж. ақпан-мамыр Семей округіндегі Зырянов, Өскемен, Самар, Шемонаиха, Қатонқарағай

1930 ж. Торғайдағы Батпаққара «Қазақ өлкелік комитеті бандиттік-басмашы қозғалысының көрінісі»

1931 ж. көктем Қарқаралы округіндегі Абыралы, Шыңғыстау, Шұбартау шаруалар түгел дерліктей қырылып тасталды.

Жалпы 372 жаппай толқулар мен көтерілістер

Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру зардаптары

Аштық

2 млн 100 мың қазақ қырылды;

1, 5 млн көшіп кетті

Шаруалар көтеріліске шықты:

Созақ, Батпаққара т. б.

Ауыл шаруашылығы құлдырады:

мал басы азайды

Ұжымдастыру кезіндегі ұлт зиялылары

Әлихан Бөкейханов бастаған ұлт-азаттық қозғалыс қайраткерлері мен белсенділерінің Кеңестік билікпен арақатынасы күрделі сипат алды. Мемлекеттік автономия алудан үміттенген ұлт-азаттық қозғалыс басшылары жаңа билікпен тіл табысуға ұмтылыс жасады. Өз ретінде кеңестік билік кешегі қарсыластары - Алаш зиялыларына қатысты екі жакты саясат ұстанды. Алғашқы кезеңде арнайы білімі бар мамандарға зәрулікті сезіне отырып билік орындары санаулы қазақ зиялыларын кеңестік кызметке тартуға әзірлігін байқатқанымен, осымен бір мезгілде алаш қайраткерлері билік тарапынан саяси сенімсіздікке ұшырап, қудалауға алынды. Өз ретінде ұлт зиялыларының өз ішінде ауызбірліктің болмауы, әсіресе билікке тартылған кейінгі буын - тәжірибесіз элитаның топшылдық дертіне шалдығуы империялық күштердің Алаш қайраткерлерімен есеп айырысуына қолайлы жағдай туғызды. Ахмет Байтұрсынұлы және басқа Алаш көшбасшыларының зиялы топ өкілдерін татуластыру әрекеттерінен ештеңе шықпады