Балалар нейропсихологиясы

Презентация қосу

Нейропсихология ғылым ретінде.
Нейропсихологияның қалыптасуының
тарихи алғышарттары
• ЖОСПАР
• 1 Нейропсихологияның зерттейтін пәні мен бағыттары.
• 2. Нейропсихология ғылымының зерттейтін пәні.
• 3. Нейропсихология ғылымының атасы Лурия.
• 4. Нейропсихология бағыттары.
• 5. Нейропсихология ғылымының басқа ғылымдар үшін
маңыздылығы.
Нейропсихология ғылымдар арасындағы
маңыдылығы.
• Нейропсихология – пихология ғылымы саласынан өзінің ұзақ тарихы бар, «жан»
ғылымын зерттейтін бағытта ғылымның бірі. Бұл нейропсихология терминінің
екінші бөлігін қамтып тұр. Ал бірінші бөлігіндегі «нейро» жанның мидағы өкілдігін
нейропсихологиялық тұрғыда қарастырылады. Олай болса, нейропсхология –
адамның ЖПФ мида ұйымдасуын қарастыратын ғылым болып табылады.
• Психология – психикамен тікелей байланысты, бірақ ол ғылымда әртүрлі
түсіндіріледі. Философ Декардтан бастау алатын антропопсихизм бастау алатын
антропсихизм теориясына сәйкес психика тек адамда ғана бар, ол биопсихизм
теориясында барлық тіршілік иесінің психикасы бар, нейропсихизмде – кімде жүйке
жүйесі болса психика тек салларға ғана тән.
• Нейропсихология ғылымының жас саласы болып есептелінеді. Ресми түрде ол
өзінің бар екендігін ХІХ ғасырда аңғарған, дәлірек айтсақ екінші дүниежүзілік
кезеңді. Оның қалыптастырушы ғылыми А.Р.Пурене. Оның екі білімі болған:
• 1. Неврологиялық;
• 2. Психологиялық;
• Осы ғылымдардың ең қажеттілігі детальдарын біріктіріп бір ғылымды
шығарған. Он жүйелік динамикалық психикалық процестердің ақшасын ойлап
тапқан.
• Сонымен қатар адам жанның қай жерде орналасқаны адамзатты қызықтырмай
қоймайды. Көп уақыттар бойы жан денесіз деп есептелді. Мидың ешқандай
оған қатысы жоқ деп есептелді. Соңынан психикалық функциялар сидың үш
саласында біліне бастады. Олардың әр қайсысы образдар сақталынған
психикалар деп есептелінді.
Нейропсихология түсінігі
• Нейропсихология – бас миының локальды зақымдануына байланысты адамның жоғарғы
психикалық функцияларының мидағы механизмін зерттейтін ғылым. Нейропсихология –
медицинаның және психологияның бір саласы болып табылады.
• Нейропсихология – медицинада нейрохирургия, неврология саласы мен физиология мен
психологияның торабы арқылы пайда болған. Нейропсихология – психологиялық білім
беруде тек теориялық қана емес практикалық мақсаттарды да шешеді.
• Нейро ұғымы – «жанның мидағы өкілдігі» деген мағынаны білдіреді. Ол адамның
психологиялық құрылымының жиынтығын білдіреді. Нейропсихологияның зерттейтін
пәні – адамның жоғарғы психикалық функциясының мида ұйымдасуын қарастырады.
Нейропсихология ғылымының зерттейтін
пәні.
• Нейро ұғымы – «жанның мидағы өкілдігі» деген
мағынаны білдіреді. Ол адамның психологиялық
құрылымының жиынтығын білдіреді.
Нейропсихологияның зерттейтін пәні – адамның
жоғарғы техниалық функциясының мида ұйымдасуын
қарастырады. Психология дегенде біз психиканы
қарастырамыз.
• Психика туралы әр түрлі түсініктер болды.
• 1) Антропопсихизм теориясы бойынша психика дегеніміз - әртүрлі
материяның қасиеті. Бұл теория Декарттан бастау алады. Яғни
табиғатынан жалпы ұрықтану дегенді білдіреді.
• 2) Биопсихизм теориясы – психика кез келген әртүрлі материяның
қасиеті емес, ол тек тірі материяның қасиеті дейді.
• 3) Нейропсихизм теориясы – егер нерв кімге тән болса соған тән
материялық қасиет дейді. Моньевтің айтуы бойынша органикалық тірі
материяның ең жоғарғы дамуы бойынша ғана туындайтын сатыдағы
материялық қасиет. Психика дегеніміз – жоғарғы ұйымдасқан
материалдық дене. Ол айналадағы қоршаған дүниеге байланысты
бейімделуге қабілетті. Осы теорияның ішіндегі нейропсихизм
теориясын басшылыққа ала отырып нейропсихология ғылымы дамыды.
Физиология адамның 3 қарынша (3 желудочка) да орналасты деп
қарастырып келді.
Нейропсихология ғылымының атасы
Лурия.
• Нейропсихология дамуына А.Р.Лурия ерекше үлес
қосты. Александр Романович Лурия (1902-1974)
дүние жүзіне аты әйгілі, шет елдерде теңдесі жоқ
нейропсихологияның жаңа түрін жасаған ғалым.
Сондықтан «Лурия психологиясы» ми және
психика проблемасын ретімен жасаған. Оның
«Высшие корковые функций человека и ушение
при локальных поражениях мозга» еңбегі дүние
жүзіне белгілі. Бұл еңбек ағылшын, француз, испан
және т.б. тілдерге аударылды. Бұл еңбек тек
нейроғылымында ғана емес, невропатолог,
физиолог, психиатр, педагог, психолог және басқа
да сала мамандарына таныс. Сондықтан
нейропсихологияның атасы А.Р.Лурия болып
табылады. Бұл еңбек жарық көргеніне 40 жыл өтті.
Нейропсихология саласында алға қарай даму бар.
• Қазіргі кезде нейропсихология түрлі жолдармен дамып келеді. Бірақ,
А.Р.Лурия салған жол өзгелерден оқшау, даралау. Лурия
нейропсихологиясы А.С.Выгодский мектебінің психологиялық
көзқарастарымен тікелей байланысты. Жоғары психикалық
функцияны күрделі жүйелі білім беру, қалыптастыру және қызмет
көрсету деген заңды басшылыққа алатын мектептің
тұжырымнамаларымен сәйкестенеді. Ол өмір бойы біртіндеп
қалыптасады, қалыптасуға байланысты психологиялық құрылым
өзгеріске түседі. Ол тілді меңгеру және басқа да таңбалық жүйені
меңгерумен байланысты болады.
• Адамның жас ерекшеліктеріне байланысты жоғары психикалық
функция өзінің құрылымы жағынан түрліше болып келеді.
• А.Р.Лурияның нейропсихологиясы Л.С.Выготскийдің жалпы
психологиялық мектебіне жүгінеді.
• А.Р.Лурия нейропсихологиясы бағыттары:
• - клиникалық, эксперименталды, реабилитационды нейропсихология.
• - психофизиологиялық бағыт.
• - балалық шақтың нейропсихологиясы.
• - қарттық шақтың нейропсихологиясы және норманы үйренуге
нейропсихологиялық ықпал.
• Әр бағыттың өзіне тән мақсаты мен әдісі бар. Әсіресе климатикалық
нейропсихология негізгі бағыт ретінде жүреді.
Нейропсихология бағыттары.
• Нейропсихологияның бөлімдерін 1987 жылы нейропсихология деп аталатын кітаптың авторы
Хомская нейропсихологияның мынадай бөлімдерін белгілейді (Хомская Луриямен көп жыл
жұмыс істеген серіктесі).
• 1. Балалар нейропсихологиясы. Л.С.Цветкованың «Актуальные проблемы нейропсихологии
детского возраста» деп аталатын еңбегінің 2001 жылы жарыққа шығуы балалық шақ
нейропсихологиясы дамуына белгілі бір үлес қосты. Москва психологиялық-әлеуметтік
институтының клиникалық психология кафедрасының әзірлеген бұл оқу құралы үш түрлі
мақсатты шешуге бағытталған.
• Бірінші мақсаты – жоғарғы оқу орнының студенттері мен оқушыларына балалар
невропсихологиясын оқыту мен меңгеруге көмектесу;
• Екінші мақсаты – жаңа тұрғыдан баланы мектепке даярлау.
• Үшінші мақсаты – балалық шақ нейропсихологиясы қазіргі жағдайымен
байланысты. Балалық шақ нейропсихологиясы - әрдайым нейропсихологиялық
зерттеу субъекті болып отырды. Жалпы білім беретін мектептердегі балалардың
сабақ үлгерімінің төмендеу пайызының көбеюі, балаларды тәрбиелеу мен
оқытудың әдістері мен тәсілдерін жаңа қырынан қарауға итермелейді. Осы
орайда ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында балалар үлгермеушілігі мәселесі және
нейропсихологияның бұл мәселені шешудегі орнына қатысты А.Р.Лурия зерттеу
жасады. Дегенмен балалық шақ нейропсихологиясы кең қолданыста дамуда
бола қоймады. Қазіргі кезде нейропсихология қажеттілігі педагогика,
дефектология және т.б. ғылым салаларында сезілуде. Осыға орай тәжірибелік
нейропсихология кең дамуы байқалуда. Қазір, нейропсихология жалпы білім
беретін мектептерде клиникалық ауытқушылығы жоқтардың Лурьевтің әдістер
модификациясынан басқа балаларды нейропсихологиялық диагностикалаудың
өзіндік әдістері де жасалынбаған.

Ұқсас жұмыстар

Мидың жергілікті зақымдануындағы психикалық процестердің өзгеруін зерттеу

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

МШБ көмек көрсететін мекемелер

БАЛАЛАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУ

Балалардың денсаулық топтары және оларды анықтаудың критерийлері

Балаларға арналған ақуызды сүт өнімдері

Дамуында ауытқушылығы бар балалар категорияларының жіктелуі

Жазғы сауықтыру мекемелерінің құрылысы мен жоспарлануының гигиеналық қағидалары

Тәуелсіздік шаһарына саяхат

Ненің баласы

Пәндер