Психоактивті зат

Презентация қосу

Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті

БӨЖ
ПБЗ-ды анықтайтын
лабораториялық зерттеу тәсілдері

Орындаған: Жайсаңбай Б.
Жоспар
Кіріспе
• Психоактивті зат
Негізгі бөлім
Наркомания (нашақорлық) синдромы
Психоактивті заттардың түрлері
ПБЗ-ды анықтайтын лабораториялық диагностика
Қорытынды
Кері байланыс
Бейне сілтеме
Пайдаланылған әдебиеттер
Тақырыптың мақсаты мен міндеті

Қазіргі күні ауытқушы мінез-құлық
арасындағы ең жиі кездесетіні, әрі қауіптісі
жеткіншектік жаста психотропты заттарды
қолдану болып есептеледі. Бүгінгі таңда бұл
мәселе мемлекеттік деңгейге жетіп отыр,
себебі есірткі және психотропты заттарды
қолданатын жеткіншектер санының өсуі мен
жастар арасындағы заң және құқық
бұзушылық көбеюде.
Білім беру жүйесінде профилактикалық
бағдарламаларды әзірлеу арқылы есірткілер мен
психоактивті заттарды тұтынуға байланысты,
олардың зияны және салдары туралы балалар,
жасөспірімдер мен жастардың хабардылық
деңгейін арттыру;
Психоактивті зат – бір рет қабылдау кезінде субъективті
жағымды психикалық көтеріңкі көңіл-күй, эйфория,
белсенділіктің көтерілуі, тыныштандыратын, ал жүйелі түрде
қолданғанда психикалық және физикалық тәуелділікті
шақыратын химиялық зат.
ПАЗ-ды шектен тыс қолдану психикалық-физикалық
тәуелділікке әкеледі. Ұзақ уақыт салынып ішу тұлғаның
өзгерісіне дегредацияға және әлеуметтік адаптацияның
болуына әкеледі.
Психоактивті зат

Алькоголь (алкоголизм)

Наркотик (наркомания): заң бойынша рұқсат етілмеген
немесе тәуелділік шақыратын психоактивті заттар

Токсикалық заттар (таксикомания)
АЛКОГОЛЬ пиво, вино, крепкие напитки

НИКОТИН табак, сигареты, сигары, папиросы

производные мака: маковая соломка, ханка;
ОПИОИДЫ
героин, кодеин, метадон

КАННАБИОИДЫ марихуана, гашиш (анаша, план)
ПБЗ

эфедрин, эфедрон, первитин, кокаин,
ПСИХОСТИМУЛЯТОРЫ
экстази, амфетамин

ЛСД, РСР (фенциклидин), грибы рода
ГАЛЛЮЦИНОГЕНЫ
Psilotsibum

СЕДАТИВНЫЕ СРЕДСТВА Барбитураты, бензодиазепины

ЛЕТУЧИЕ ИНГАЛЯНТЫ растворители, бензин, клей, ацетон
Наркомания (нашақорлық) синдромы

Нашақорлық (гректің nark – қимылсыздық, mania – ессіздік, құштарлық мағанасында) –
есірткі құрамдас немесе психотроптық, яғни оларға ұқсас заттарға тәуелділіктен туындайтын
организмнің аса ауыр және тұрақты тәндік, психикалық өзгеруіне, бұзылыстарына, кейде
өлімге әкелетін дерт. «Есірткілерді тұтыну», «нашақорлық» және «наркотизм» сөздерінің
мағанасын ажырата білген жөн. Есірткілік заттарды тұтыну алкоголь мен темекі тұтынуға
ұқсас: бұлардың бәрі «зиянды ләззаттарға» жатады, өйткені олар тұтынушыға субъективтік
ләззат сезімін сыйлайды, бірақ организмге зиянын тигізеді. Есірткілік заттарды тұтыну тек
«ләззат алу» ғана емес, сондай-ақ дәрігермен дәрілік препарат (ауруды басатын,
ұйықтататын, психостимулятор) ретінде берілуі мүмкін. Егер есірткілерді тұтыну үзіліссіз
және үнемі болса, тұтынушының организмінде өзгерістер болады, нәтижесінде есірткілерден
болатын тәндік немесе психикалық тәуелділік туындайды.
Үнемі есірткілерді тұтынуға құштарлық нашақорлық деп аталады.
Есірткілер немен қауіпті?

Есірткілерді тұтыну психикалық және
тәндік тәуелділікке, адам тұлғасының
кейде азғындалуға дейін өзгеруіне,
денсаулығының нашарлауына (ауруларға
және асқынуларға) әкеліп соғады және
өміріне қауіп төндіреді.
Есірткі тұтынатын жасөспірімдер мен
жастар өздерін қоғамға және Заңға қарсы
қояды, олардың болашағы жоқ.
Нашақорлыққа шалдыққан науқас өмірінің
орташа ұзақтығы 2-3 жыл.
Есірткі мен психотропты заттарды қолданудың
әлеуметік-психологиялық салдары:

Көңіл-күйдің өзгермелілігі

Есірткі заттарға тәуелділіктің қалыптасуы;

Интелектінің төмендеуі (ойлау, ес, қабылдау, зейін процестерінің
бұзылуы);

Иммунды және жыныстық жүйенің зақымдануы;

Бұйрек және бауырдың бұзылуы;

Тыныс алу мүшелерінің зақымдануы;

Өкпе рагінің және мидың қатерлі ісікке шалдығуы;
Нейротропты заттар

Нейротропты препараттар-жүйке
жүйесіне әсер ететін дәрілердің кең
тобы: орталық және перифериялық.
Олар жүйке жүйесінің әртүрлі
бөліктерінде (орталық) жүйке қозуының
берілуін тежейді немесе
ынталандырады, перифериялық
нервтерде жүйке ұштарының
сезімталдығын төмендетеді немесе
арттырады, синапс рецепторларының
әртүрлі түрлеріне әсер етеді.
Психоактивті заттардың түрлері

Өсімдік текті

Жартылай синтетикалық (өсімдік
шикізаты негізінде синтезделетін)

Синтетикалық
Лабораториялық диагностика

- Зәр арқылы есірткіні анықтау диагностикасы;
- Қан арқылы есірткіні анықтау диагностикасы;
- Сілекей арқылы есірткіні анықтау диагностикасы;
- Шашты есірткіні анықтау диагностикасы;
- Тырнақтарда есірткіні анықтау диагностикасы;
- Шайындылар бойынша есірткіні анықтау диагностикасы;
- Сыртқы келбет бойынша есірткіні анықтау белгілерін
анықтау;
Зәр арқылы есірткіні анықтау диагностикасы

Есірткіні тексерудің химиялық-токсикологиялық әдісі: Иммунохроматографиялық талдау әдісі -
1) Аталған топтардың біріне: опиаттарға, метадонға,
каннабиноидтарға, амфетаминдерге, кокаинге, барбитураттарға,
бұл әдіс есірткінің келесі кластарын қолдану
фенциклидинге, бензодиазепиндерге несептің поляризациялық- фактісін анықтауға талдау жасауға мүмкіндік
флуоресценттік иммуноанализі (ПФИА); береді: опиаттар, марихуана, амфетаминдер,
2) Несептегі есірткі және психотроптық заттарды есірткі және барбитураттар, кокаин, эфедрон,
психоактивті заттар тобына (опиаттар немесе басқа топтар)
иммуноферментті талдау (ИФТ); бензодиазепиндер, фенциклидин, никотин,
3) Несептегі есірткіні хромато-масс-спектрометрия әдісімен талдау; extasy және басқалары
4) Газ сұйықтығы хроматография әдісімен несепті алкогольге
зерттеу.
Қан арқылы есірткіні анықтау диагностикасы

Тоқсандық (кварталдық) тест - бұл әдіс
есірткінің келесі кластарын қолдану фактісін
анықтауға талдау жасауға мүмкіндік береді:
опиаттар, Каннабиноидтар, амфетаминдер,
барбитураттар, кокаин, эфедрон.

Химиялық-токсикологиялық әдіс-
есірткіні қан арқылы тексерудің
химиялық-токсикологиялық әдістері
зәрді зерттеумен бірдей.
Сілекей арқылы есірткіні анықтау диагностикасы
Иммунохроматографиялық талдау әдісі - сілекейдегі
есірткіні иммунохроматографиялық әдіспен анықтау үшін
наркоскрин сынақтары қолданылады. Есірткі заттарын
анықтауға арналған бір сатылы наркоскрин сынағы-бұл
адамның сілекейіндегі есірткі заттары мен олардың
метаболиттеріне жедел иммунохроматографиялық тест. Тест
амфетаминге (АМР) — 50 нг/мл үшін есірткі заттары мен
олардың метаболиттерінің шекті концентрацияда болуын
(анықтау сезімталдығы, ең аз анықталатын концентрация)
сілекейді талдау үшін қолданылады.

Атауы Қысқаша атауы Мөлшері
Метамфетамин (МЕТ) 50 нг/мл
Опиаттар (МОР) 40 нг/мл
Кокаин (СОС) 20 нг/мл
Каннабиндер (ТНС) 4 нг/мл
Бензодиазепиндер (ВZ0) 40 нг/мл
Сілекей арқылы есірткіні анықтау диагностикасы

Аппараттық анализатордың көмегімен. Dräger DrugTest 5000 жүйесі екі
негізгі компоненттен тұрады: Drager DrugTest жиынтығы және Drager
drugtest 5000 анализаторы. Жүйе амфетаминдер, синтетикалық
амфетаминдер, опиаттар, кокаин және метаболиттер, бензодиацепиндер
және каннабиноидтар сияқты психоактивті заттардан сілекей үлгілерін
тез және дәл тексереді, сонымен қатар дәл диагностикалық бағалау мен
деректерді басқаруды қамтамасыз етеді.

Dräger drugtest 5000 сенімді және оңай жұмыс істейтін анализаторы-бұл
Drager DrugTest жиынтықтары арқылы жиналған сілекей үлгілеріндегі
есірткіні жергілікті сапалы өлшеуге арналған мобильді оптоэлектрондық
жүйе.
Шаштан есірткіні анықтау диагностикасы

Шашқа арналған есірткіні талдау әдісінің
артықшылықтары:
• Адамның есірткі заттарын соңғы айларда кем дегенде бір
рет қабылдағанын анықтау мүмкіндігі;
• Созылмалы және жедел тұтынуды ажырату мүмкіндігі;
• Жоғары сезімталдық және сенімділік;
• Үлгілерді алудың қарапайымдылығы және бағасы
жағынан арзандығы.
Тырнақтардан есірткіні анықтау диагностикасы
• Есірткіге байланысты тырнақтарды талдау ұзақ уақыт • Есірткіге арналған тырнаққа талдау жасау сізге ұзақ
бойы психоактивті заттарды қолданудың ықтимал уақыт бойы жүйелі анестезия туралы хабарлайды.
фактілері туралы хабарлайды; Қосымша зәр, сілекей немесе қан анализі есірткіні
қолдануды бағалауға мүмкіндік береді.

• Тырнақтың толық жаңаруы орташа есеппен 170-180 күнді • Талдауға берілген кесілген тырнақ пластинкасы 5-6 ай
алады, ал қолдардағы тырнақтың өсу уақыты шамамен бұрын есірткіні қолдану мүмкіндігі туралы ақпарат
130 күнді құрайды. Тырнақтардағы психоактивті береді. Анестезия хронологиясын, яғни әртүрлі уақыт
заттардың концентрациясы шаштағы есірткі кезеңдерінде есірткіні қолданудың қарқындылығын тек
концентрациясынан жоғары немесе оған тең. Сондықтан, тырнақтың бүкіл тақтайшасын зерттеу арқылы алуға
тырнақтың күніне 0.1 мм өсетінін ескере отырып, тырнақ болады, бұл көп жағдайда мүмкін емес. Бұл
пластинасының тілімін талдау арқылы алыс өткенде биологиялық материал, әдетте, мәйіттен алынады және
есірткі мен психоактивті заттарды қолдану фактілері қайтыс болған адамның есірткіге тәуелді екенін
туралы қорытынды жасауға болады. анықтауға мүмкіндік береді.
Шайындылар бойынша есірткіні анықтау диагностикасы

Шайындылар бойынша есірткіге талдау жасау адамның
есірткімен жанасуға қатыстылығын анықтауға мүмкіндік
беретін жаңа технология болып табылады.
Есірткі тұтынған күдіктіден есірткіге талдау жасауға
келісім алу үшін онымен сөйлесу әрдайым мүмкін емес.
Мұндай жағдайларда, кейде есірткі тұтынушысының
білместен, заттардың бетінен жуу арқылы есірткіге талдауға
тапсырыс беру орынды болады.
Сонымен, амфетамин, кокаин, метамфетамин,
каннабиноидтар, кетамин, мескалин, псилоцибин және басқа
да көптеген препараттарды қолданатын адам оларды қолында
ұстайды. Содан кейін ол осы қолдарымен, ұялы телефонды,
компьютер тінтуірін, пернетақтаны, ал машинада руль мен
редуктордың тұтқасын ұстай алады. Бұл заттардың аталған
беттері, олар көбінесе есірткі бөлшектері болып табылады.
Сыртқы келбет бойынша есірткіні анықтау белгілері

ЖАЛПЫ БЕЛГІЛЕР:
Ұйқысыздық, көздері қызыл, сулы, көздің көрінісі-бос, тәбет жоқ
немесе жоғарылайды, салмақтың өзгеруіне байланысты
қозғалыстардың үйлестірілуі өзгереді
Гиперактивтілік немесе летаргия, серуендеу, суық және терленген
алақандар, бет-әлпеті бозаруы немесе қызаруы, мұрынның ағуы,
мұрынның бітелуі, жөтел суық тию, жүрек айну, құсу, қатты терлеу,
қолдар мен аяқтардағы діріл және қышу, жүйке, киімнің ерекше иісі,
темекі шегуге деген қажеттілік, ақшаға деген қажеттілік, ұмытшақтық,
жұмысқа, оқуға, отбасына, адалдыққа деген қызығушылықтың
жоғалуы.
Жасөспірімдердің ПАЗ-ды қолдану себептері:
Д е токси ка ц и я д ан ө т кен п си хо акт и вті з ат т ар ғ а т әуе л д і субъ ект і л ерд ег і
темперамент пен міне здің және анедонияның сипаттама лары
G Martinotti 1, C R Cloninger, L Janiri
Affiliations expand https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18293234/
PMID: 18293234
DOI: 10.1080/00952990701877078

Анедония термині психологияда жиі қолданылады,
өйткені бұл көптеген психикалық жағдайларда өте
айқын симптом.
Анедониямен ауыратын адамдар шамадан тыс және
тұрақты сипатталатын рахатты сезіне алмау.

Абстракт
Бұл зерттеуде біз детоксикация кезеңінен кейін алынған алкоголь мен апиынға тәуелділігі бар 50
пациенттің үлгісінде анедония, тартымдылық, темперамент және мінез-құлық ерекшеліктері арасындағы
байланысты зерттеуге тырыстық. Келесі таразылар қолданылды: Снайт-Гамильтонның ләззат шкаласы
(SHAPS), бек-Рафаэлсен меланхолиясының шкаласы (BRMS), жағымсыз белгілерді бағалау шкаласы
(SANS), тартымдылықты анықтау үшін визуалды аналогтық таразылар (VAS), сонымен қатар
темперамент пен мінезді түгендеу (TCI). Жаңалықты іздеумен байланысты темпераментті өлшеу
құмарлық пен анедониямен (p < 0,01) оң байланысты болды, бұл анедониялық емес және бақылау
субъектілеріне қатысты анедоникалық тақырыптарды таңдауда жаңалықты іздеудің жоғары деңгейімен
байланысты болды. Біздің зерттеуімізде психикалық бұзылулардан ләззат алу қиындықтары анедонияны
азайту үшін психоактивті заттарды қолдануға әкелуі мүмкін, бұл заттарды анедонияның тоникалық күйін
теңестіру үшін сынап көретін психикалық бұзылулары жоқ субъектілерге таралады.
Қорытынды

Жоғарыда айтылғандардың тобықтай түйінін айтатын
болсақ, өз денсаулығын ойлаған, өзіне жақсылық тілеген,
салауатты өмір салтын ұстанғысы келген, өзінің, туған-
туыстарының, қоршаған ортаның жағдайын ойлаған адам
өзінің зиянды қылықтарынан бас тартуы керек! Темекімен
қоштасып, ішімдікке, нашаға бой алдырмай, оларды өз
проблемаларын шешуші құрал ретінде қарамай, ішімдікті
мүлдем қойып кетуі абзал.
Кері байланыс...
1. Психоактивті зат дегеніміз не?
2. Психоактивті зат классификациясы бойынша мысал келтіріңіз.
3. Нейротропты заттар дегеніміз не?
4. ПБЗ-ды анықтайтын лабораториялық диагностикаға қандай әдістер жатады?
5. Сілекей арқылы есірткіні анықтау диагностикасы қалай жүргізіледі?
6. Тырнақтарда есірткіні анықтау диагностикасының алгоритмі.
7. Шаштан есірткіні анықтау диагностикасының алгоритмі.
8. Сыртқы келбет бойынша есірткіні қолдану белгілерін анықтау ерекшеліктері қандай?
SPIN

tekhnologic
Бейне сілтеме

https://www.youtube.com/watch?v=lz_3EgpQAcQ
https://www.youtube.com/watch?v=L5soFrnW-D8
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Ваисов С.Б.- Наркомания и алкогольная зависимость, практическое
руководство по реабилитации детей и подростков. Изд: Спб. Наука и
техника, 2015-272с.
2. Клейберг Психология девиантного (отклоняющегося) поведения// a.
Вопросы психологии. № 2, 2014. С.141-146.
3. Баландин А., Баландина Л., Джанибеков В. Самые
опасные наркотики. — Изд. «Гроссмедиа», 2012
4. https://www.apsintl.org/post/what-is-a-psychoactive-substance
5. https://ppt-online.org/308856
6. Pubmed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18293234/

Ұқсас жұмыстар

Наркологиялық аурулар этиологиясы

Мектеп консилиумы

Литва бағдарламалары

Сананың өшу синдромдары

Девиантты мінез - құлық әлеуметтенуі

Жыныстық белсенділіктің жоғары деңгейі

Жасөспірімдердегі суицидтік мінез құлықтың белгілері, себептері және оған әсер етуші факторлар

Аддиктивті бұзушылықтар психологиясы

Жедел психиатриялық көмек

Психологиялық факторлар

Пәндер