РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК НОРМАЛАРЫ

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ

ТАҚЫРЫБЫ: РАДИАЦИЯЛЫҚ
ҚАУІПСІЗДІК НОРМАЛАРЫ

Орындаған:Абдрасилова Аяулым
Тексерген: Еділбаев Бауыржан
КІРІСПЕ
ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫНДА РЕНТГЕН СӘУЛЕЛЕРІНІҢ АШЫЛУЫ ЖӘНЕ РЕНТГЕНОГРАФИЯ МЕН
РАДИОТЕРАПИЯНЫҢ ҚАРҚЫНДЫ ДАМУЫ ИОНДАУШЫ СӘУЛЕЛЕНУДІҢ ҚАУІПТІЛІГІН
ТҮСІНУГЕ ӘКЕЛДІ. 1928 ЖЫЛЫ ЕКІНШІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РАДИОЛОГТАР КОНГРЕСІНДЕ "РЕНТГЕН
ЖӘНЕ РАДИАЦИЯДАН ҚОРҒАУ КОМИТЕТІ" ҚҰРЫЛДЫ, КЕЙІННЕН РАДИОЛОГИЯЛЫҚ ҚОРҒАНЫС
ЖӨНІНДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОМИССИЯ БОЛЫП ҚАЙТА ҚҰРЫЛДЫ, ОЛ БҮГІНДЕ
РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚОРҒАНЫС БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАРДЫ ЖАРИЯЛАЙДЫ.РҚХК ҰСЫНЫМДАРЫ
АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНІНДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АГЕНТТІКТІҢ (АЭХА) НҰСҚАУЛЫҚТАРЫ МЕН
ҚАУІПСІЗДІК СТАНДАРТТАРЫ ҮШІН НЕГІЗ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ РЕТТЕУШІЛЕР
ҮШІН ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. АТАП АЙТҚАНДА, МАГАТЭ-НІҢ ЯДРОЛЫҚ
ҚАУІПСІЗДІК ЖӨНІНДЕГІ НОРМАЛАРЫ (АҒЫЛШ. ЯДРОЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК СТАНДАРТТАРЫ,
NUSS).1928 ЖЫЛЫ ПЕРСОНАЛДЫҢ ЖЫЛДЫҚ ДОЗАСЫ 600 МИЛЛИЗИВЕРТПЕН ШЕКТЕЛДІ, 1936
ЖЫЛДАН БАСТАП 300 МЗВ, 1948 ЖЫЛДАН БАСТАП 150 МЗВ, 1959 ЖЫЛДАН БАСТАП 50 МЗВ
ЖӘНЕ 1990 ЖЫЛДАН БАСТАП ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ 20 МЗВ ҰСЫНЫС БАР.
РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК НОРМАЛАРЫ
РҚН- радиациялық қауіпсіздік нормалары (бұдан әрі-нормалар) жасанды
немесе табиғи иондаушы сәулелену әсерінің барлық жағдайларында
адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қолданылады. Нормалармен
белгіленген талаптар мен нормативтер бағыныстылығы мен меншік
нысанына қарамастан, қызметінің нәтижесінде адамдар сәуле алуы
мүмкін барлық заңды және жеке тұлғалар үшін, сондай-ақ
субъектілердің, жергілікті билік органдарының, шетелдік азаматтар мен
азаматтығы жоқ адамдардың әкімшіліктері үшін міндетті болып
табылады.
Нормалар иондаушы сәулеленудің қолданылуы

Нормалар иондаушы сәулеленудің мынадай көздеріне
қолданылады:
- техногендік сәулелену көздерін қалыпты пайдалану
есебінен техногендік көздер;
- радиациялық апат нәтижесіндегі техногендік көздер;
- табиғи көздер;
- медициналық көздер.
НОРМАЛАРДЫҢ
•
ТАЛАПТАРЫ жеке жылдық тиімді дозасы 10 мкЗв аспайды;
•- 1 адамнан аспайтын ұжымдық тиімді жылдық доза-Зв
ОЛАРМЕН немесе 1 адамнан асатын ұжымдық доза кезінде-Зв
ЖҰМЫС ІСТЕУДІҢ оңтайландыру қағидаты бойынша бағалау ұжымдық дозаны
КЕЗ КЕЛГЕН төмендетудің орынсыздығын көрсетеді;
•- жеке жылдық эквивалентті доза теріде 50 мЗв артық емес
ЖАҒДАЙЫНДА және көздің көз бұршағында 15 мЗв артық емес.
СӘУЛЕ ШЫҒАРУ •Нормалардың талаптары жер бетіндегі ғарыштық
КӨЗДЕРІНЕ сәулеленуге және табиғи калий тудыратын адамның ішкі
ҚОЛДАНЫЛМАЙД сәулеленуіне де қолданылмайды, оларға әсер ету мүмкін
емес.
Ы
•Шағын дозаларда сәулелену нәтижесінде денсаулыққа Сәулеленген Қатерлі ісіктер Тұқым Сумма,
келтірілуі мүмкін зиянды неғұрлым толық бағалау үшін халық тобы қаупінің қуалайтын х 10 Зв
иондаушы сәулеленуге радиосезімталдықпен коэффициенті, әсерлердің
ерекшеленетін дененің жекелеген органдары мен х10 Зв тәуекел
тіндерінің, сондай-ақ тұтас бүкіл ағзаның сәулелену коэффициенті,
әсерлерін сандық есепке алатын залал айқындалады. х10 Зв
Стохастикалық әсерлердің қауіп-қатерінің дозаға
тәуелділігінің жалпыға бірдей қабылданған сызықтық шекті
теориясына сәйкес тәуекелдің шамасы сәулелену дозасына Барлық 5,5 0,2 5,7
пропорционалды және кестеде келтірілген радиациялық халық
қауіптің сызықтық коэффициенттері арқылы дозамен Ересектер 4,1 0,1 4,2
байланысты:
БАҚЫЛАНАТЫН ЖАҒДАЙЛАРДА
ТЕХНОГЕНДІК СӘУЛЕЛЕНУДІ
ШЕКТЕУГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

•Сәулелендірілетін адамдардың санаттары үшін нормативтердің екі сыныбы
белгіленеді:
• кестеде келтірілген дозалардың негізгі шектері (PD).3.1;
• дозалардың негізгі шектерінен туынды болып табылатын монофакторлық әсердің
жол берілетін деңгейлері (бір радионуклид үшін, түсу жолдары немесе сыртқы
сәулеленудің бір түрі үшін): жылдық түсу шектері (ЖГП), жол берілетін орташа
жылдық көлемдік белсенділік (ДОА), орташа жылдық үлестік белсенділік (ДУА) және
басқалар;
•Ұйымда қол жеткізілген радиациялық қауіпсіздік деңгейін ескере отырып,
радиациялық әсер рұқсат етілгеннен төмен болатын жағдайларды қамтамасыз ету үшін
ұйым әкімшілігі қосымша бақылау деңгейлерін (дозаларды, белсенділік деңгейлерін,
ағындардың тығыздығын және т.б.) белгілейді.
Дозаның негізгі шектері
Нормаланатын шамалар Доза шектері
персонал (группа А)** Халық
Эффективті доза Жылына 20 мЗв кез келген кезекті 5 Кез келген кезекті 5 жыл үшін
жыл үшін орташа, бірақ жылына 50 мЗв жылына 1 мЗв орташа, бірақ жылына
аспайтын 5 мЗв артық емес
Эквивалентті доза жылына
көз линзасы*** 150 мЗв 15 мЗв
тері**** 500 мЗв 50 мЗв
500 мЗв 50 мЗв
Ескертпелер:
* Барлық нормаланған шамалар бойынша көрсетілген шектерге дейін бір мезгілде сәулелеуге жол беріледі.
** Дозалардың негізгі шектері, Б тобы персоналының әсер етуінің барлық басқа рұқсат етілген деңгейлері
сияқты, А тобы персоналы үшін мәндердің 1/4 тең, бұдан әрі мәтінде "персонал" санаты үшін барлық
нормативтік мәндер тек А тобы үшін келтіріледі.
*** 300 мг / см тереңдіктегі дозаға жатады .
**** Қалыңдығы 5 мг/см жабын қабатының астындағы қалыңдығы 5 мг/см терінің базальды қабатындағы 1
см аудан бойынша орташа мәнге жатады . Пальмаларда интегралдық қабаттың қалыңдығы 40 мг / см
құрайды . Көрсетілген шекте терінің кез келген 1 см ауданының орташаланған сәулелендіру шегінде бұл
шектен аспаған жағдайда адамның бүкіл терісін сәулелендіруге жол беріледі. Бет терісі сәулеленген кезде
дозаның шегі бета-бөлшектерден көз бұршағына дозаның шегінен аспауын қамтамасыз етеді.
SWOT талдау нәтижесі

Күшті жақтары:
Әлсіз жақтары:
Шағын дозаларда сәулелену
Радиациялық қауіпсіздік
нәтижесінде денсаулыққа
нормалары бойынша талаптар
келтірілуі мүмкін зиян
енгізілген.

Қауіптілігі:
Мүмкіндіктер:
Радиациялық қауіпсіздік
Радиациялық қауіпсіздік
нормаларын сақтамағандықтың
нормаларын жаңарту
адамдарға зияны
НАЗАРЛАРЫНЫЗҒА
РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚОРҒАНЫШ

Иондаушы сәуле көздерімен жұмыс істеу кезіндегі медииналық қызметкердің еңбек гигиенасы

Радиациялық қорғау

Табиғат объектілеріне меншік құқығы және табиғи ресурстарды пайдалану құқығы

Иондаушы сәулелер және радиактивті заттармен жұмыс істеу қауіпсіздігі

Радиациялық қауіп

Радиациялық қауіпсіздік

Тұрақты радиометрлік аспаптардың құрылысы және жұмыс істеу принципі

Генетикалық қауіпсіздік

Изотоп жылу мөлшерінің көп мөлшері

Пәндер