ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КІШІ ҚАЗАН

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
«КІШІ ҚАЗАН»
ИДЕЯСЫ: МӘНІ
ЖӘНЕ
ЗАРДАПТАРЫ.
Орындаған:Ережеп Мадина
Қазақстандағы «Кіші қазан» идеясы:
мәні және зардаптары.

1 Ф.И.Голощекин

ЖОСПА 2 Ф.И.ГолощекинніҢ Кіші Қазан
идеясы

3 Кіші Қазан идеясының

Р 4
бағыттары

Ф.И.Голощекиннің өлімі
Шын есімі - Шая
Ицкович 1903 жылдан РСДЖП Екатеринбург, Самара
Ұлты – еврей; мүшесі қалаларындағы
Мамандығы - тіс 1918 ж.17 шілдеде патша революциялық
отбасын атуға қатысқан;
технигі; үкіметке мүше болған;

Филипп Исаевич
Голощекин
1925-1933 жж.Қазақ
өлкелі 1933-1939 жж.КСРО бас
партия Комитетінің арбитрі;
бірінші 1939ж.тұтқындалды;
хатшысы; 1941 ж. 27 қазанда атылды.
Кіші қазан

Халықтың өкіметі жеке адамның дара
басшылығымен ауыстырылып, басқарудың
командалық-бюрократтық тәсілі іске аса бастады.
Мұның барлығы Қазақ Өлкелік комитетінің
бірінші хатшылығына 1925 жылы қыркүйекте Ф.
И. Голощекиннің келуімен байланысты болды. Ол
келісімен республикада халыққа қысым жасау
саясаты күшейіп, бұл ерекше қатаң сипат алды.
Осы кезде – Қазақстанның қоғамдық саяси
өмірінде күрт өзгерістер енгізілді. 1925 жылы
желтоқсанында өткен өлкелік партия комитетінің
бесінші конференциясында «Ауылды
кеңестендіру туралы» шешім қабылданды.
Республикада «Кіші қазан» революциясын өткізу
үшін идеологиялық негіз жасалды, сөйтіп жаппай
жазалау дәуірі басталып, ол қазақ халқын қайғы
қасіретке ұшыратты.
Қазақстанда социализмнің бұрмалануы 1925 – 1933 жылдары
Қазақ өлкелік партия комитетінің бірінші хатшысы болған Ф.
И. Голощекиннің есімімен және қызметімен тікелей
байланысты. Ол «қазақ ауылы», Қазанлебінсезінгенжоқ,
сондықтан «Кіші қазан» төңкерісін жасау қажет деген
идеясын ұсынды. Голощекиннің бағыты елеулі қарсылыққа
ұшырады, сол жағдайда ол И. В. Сталинге хат жазып, онда
өлкелік партия комитеті бюросы бағытының өңін айналдыра
баяндап берді. И. В. Сталин қысқа әрі мейлінше айқын жауап
қайтарды, онда былай делінген еді: «Голощекин жолдас! Мен
осы жазбаңызда белгіленген саясат негізінен алғанда бірден
– бір дұрыс саясат деп ойлаймын И. Сталин». Осыдан бастап
Голощекин идеясына жол ашылды
"Кіші қазан" идеясы
"Қазақ өлкесіндегі ауылдар
Қазан төңкерісінің лебін
сезінбеген. Ауылды
кеңестендіру қажет!"
Ф.И.Голощекин
АУЫЛДЫ
КЕҢЕСТЕНДІРУ
Шабындық және 1928 жылы "Аса бай шаруашылықтар
мен жартылай феодалдарды
егістік жерлерді
тәркілеу" және жер аудару туралы
қайта бөлу декрет шықты
Голощекиннің «Кіші Қазан» төңкерісінің бағыты:
1) өлке өнеркәсібін ұсақ жәнеорташадеңгейдедамыту;
2) өлкені шикізат базасы ету.

Голощекин бұл идеясын 1927 жылы ұсынып, 1930 жылы VII
өлкелік партия конференциясында нақтылады. Саяси бюро
мүшелігіне кандидат А. А. Андреев VI Бүкілқазақтық партия
конференциясында бұл бағытты қолдайтындығын мәлімдеді.
ІРІ САЯСИ ҚАЙРАТКЕР ЖӘНЕ ЭКОНОМИСТ
СМАҒҰЛ САДУАҚАСОВ «КІШІ ҚАЗАН»
бағытына қарсы шығып, өз идеясын
ұсынды.
Оның бағыты:
1. Өнеркәсіпті шикізат көзіне жақындату.
2. Қазақстанды ірі өнеркәсіптер еліне Кеңестік билік жергілікті тұрғындардың ұлттық ерекшеліктері
айналдыру. мен мүдделерін қорғаушыларға, ұлттық автономия құру
идеясын қолдаушыларға «тап жаулары», «ұлтшылдар», «жат
пікірдегілер», «әлеуметтік қауіпті элементтер» деген жала
жауып, халықтың да оларға деген теріс көзқарастарын
қалыптастыруға жағдай жасады. Халықтың қамын жеген ұлт
қайраткерлерінен сескенген тоталитарлық билік өкілдері
тығырықтан шығар жолды іздеді. 1925 жылы қыркүйекте
Қазақстанға басшылық қызметке Ф.И.Голощекиннің келуі елде
орын алып отырған жағдайды одан бетер ушықтырды. Ол
Қазақстанды кеңестік өзгерістерден тыс қалған деп санап,
онда «Кіші Қазан» төңкерісін жүргізу саясатын ұстанды. Оның
жүргізген саясаты ұлт зиялыларын жаппай қуғындауға
ұласты. Голощекин өзіне қарсы шыққандарды қызметтерінен
алып, республикадан қуды, олардың көзін жоюды қолға алды.
Кіші қазан төңкерісі
1925 жыл Қазақстан халқы үшін саяси жаңалықтармен басталды. Қазақстан құрамына Сырдария және
Жетісу облыстарының енуі, Орынбор қаласы мен губерниясының бөлініп шығуына байланысты
республиканың әкімшілік құрылымына өзгерістер енгізілді. Ендігі уақытта Қазақ АКСР-і Адай уезі, Ақтөбе,
Ақмола, Орал, Семей, Қостанай, Жетісу және Сырдария губернияларынан, Қарақалпақ автономиялық
облысынан тұратын болды. Қазақ АКСР Орталық атқару комитетінің 1925 жылғы 9 ақпандағы шешімімен
астана Орынбордан Ақмешітке көшірілді. Жаңа астанада 15—19 сәуір күндері өткен Қазақстан
Кеңестерінің V съезі қазақ халқының тарихи есімінің патшалык билік тұсында бұрмаланып қырғыз»
аталғанын ескеріп, халыққа өз атын қайтарды. Соған байланысты Қырғыз АКСР-і ендігі уақытта Қазақ
Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы аталатын болды. Республиканың жаңа астанасы
Ақмешіт каласының аты (бұрынғы Перовск) Қызылорда болып өзгертілді.
Ф.И.Голощекиннің өлімі
«Кіші қазан» идеясын ұсынып, сол әрекетін іске асыру жолында байлар мен қарапайым
халықты қанады. 1928 жылдан бастап ол саясатын қанмен асыра бастады. Қарсы
шыққанды атты, асты, түрмеге жапты. Қазақтың саяси элитасы мен зиялыларын қудалап,
қуғын-сүргін саясатын іске асырды. А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов,
М.Жұмабаев, С.Сәдуақасов, С.Қожанов, Ж.Мыңбаев, Н.Нұрмақов және өзге де ұлт
зиялылырының артына шам алып түсіп, қудалады. 1931-1933 жылдар аралығында
елімізде Голощекин саясатының әсерінен ашаршылық орнап, Қазақ халқының 75 пайызы
немесе 3 млн халық қырылып қалды. Миллиондаған халық босып, Қытай мен Өзбекстан,
Монғолия мен Ресей және өзге де аймақтарға қоныс аударды. 1933 жылы Қазақстандағы
аштықтың деңгейі орасан зор және шығынының алпауыт болуына байланысты, оны
орнынан алып тастап, КСРО-ның бас арбитрі қызметіне тағайындады. 1933-1937
жылдары сол қызметті атқарған әлгі Голощекин қанішердің өзі саяси қуғын-сүргінге
ұшырады. Сөйтіп ұлтымыздың ұландарын жалмаған саясаттың құрбанына өзі айналды.
«Халық жауы» атанып, ол шын мәнінде жалғыз әділетті айыпталған халықтың шынайы
жауы еді. Сөйтіп, 1941 жылы 28 қазанда Куйбышевте атылды. Солайша көріңде өкіргір
жалмауыз ажал құшты. Алайда қазақты қырған қаніпезерді 1961 жылы КСРО ақтап шықты.
Алайда ол қанішерге қазақ халқы ғасырлар бойы лағнет айтатын болады.

Ұқсас жұмыстар

Голощекин жолдас

Қазақстан индустрияландыру кезеңінде

Кіші қазан идеясы 1927 жылы ақпанда

ГОЛОЩЕКИН КІМ

Кеңестік тоталитарлық қоғам тұсындағы ұлт мүддесінің аяқ асты болған тұсарын ақиқатты тұрғыда зерттеп, парасатпен зерделеу тарихшылардың басты парызы

Қазақ қоғамын таптық негізде жіктеу саясаты

Түрксіб темір жолы

ГОЛОЩЕКИНДІК ГЕНОЦИДТІҢ АЩЫ ШЫНДЫҒЫ МЕН ҚАЗАҚ

Саяси репрессиялар

Ұжымдастыру қарса ңында

Пәндер