ҚАННЫҢ ФОРМАЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Презентация қосу

Тақырыбы: Қанның жасқа байланысты
гистологиясы және регенерациясы
Жоспары:
I. КІРІСПЕ
• ҚАН, ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
• ҚАН ПЛАСМАСЫ
• ҚАННЫҢ ФОРМАЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
• ҚАН КӨРСЕТКІШТЕРІНІҢ ЖАСҚА БАЙЛАНЫСТЫ
ГИСТОЛОГИЯСЫ МЕН РЕГЕНЕРАЦИЯСЫ
III. ҚОРЫТЫНДЫ
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР МЕН САЙТТАР
ТІЗІМІ
КІРІСПЕ БӨЛІМ
ҚАН

ҚАН - (sanguis, hаеma) - қан тамырларының ішінде болатын ағзадағы сұйық
тін,құрамында қан плазмасы мен қанның формальды элементтері .Қан
плазмасының жалпы мөлшері 55-60% болса,ал қан жасушалары қанда 40-
45%.Адам ағзасының 5-9% қан. Орта есеппен 70кг салмақтағы адамның
денесінде 5-5,5қан бар.
ҚАННЫҢ НЕГІЗГІ
ФУНКЦИЯЛАРЫ:

ҚАННЫҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИЯЛАРЫ:
• Транспорттық - әр түрлі заттарды (газдар, қоректік заттар, гормондар, ақуыздар,
иондарды және т.б.) тасымалдау. Қанның осы функциясының арқасында бір қатар
жеке функциялар атқарылады:
а) тыныс алу - оттегіні өкпеден тіндерге және көмірқышқыл газын тіндерден өкпеге
тасымалдау
(яғни газ алмасуды қамтамасыз сту);
б) трофикалық - қоректік заттарды жасушалар мен тіндерге тасымалдау;
в) экскреторлық - тіндер метаболизмінің ақырғы өнімдерін, бөгде заттарды сыртқа
шығару;
г) регуляциялық - әр түрлі тіндер жасушаларының функцияларын реттейтін
биологиялық активті заттарды (гормондар, осу факторларын және т.б.) тасымалдау; д)
терморегуляциялық - мүшелер арасында жылуды болу және оны сыртқы ортаға
шығару;
• Қорғаныш - организмді бөгде және өзгертілген оз антигендерінен қорғауды
қамтамасыз ету, лейкоциттердің әрекеттері арқасында микроорганизмдерді жою,
зақымданғанда қан ұюы арқылы қансыраудың алдын алу;
• Гомеостаздық - организмнің ішкі ортасының қатынасты динамикалық тұрақтылығын
(мысалы, дене температурасын, осмостық тепе-теңдікті, қышқыл-сілтілі тепе-теңдікті
және т.б.) сүйемелдеу.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ

ҚАН
ҚҰРАМЫ

40-45% қан 55-60% плазма
жасушалары:
• эритроциттер
• лейкоциттер
• тромбоциттер
ПЛАЗМА

Плазма - қанның формалық
элементтерін шығарып тастағаннан
кейін қалатын қанның сұйық
жасушааралық заты. Ол қанның
бірқатар функцияларын орындауға
қатысатын судан (90-93%),
ақуыздардан (6,0-6,5%), басқа
органикалық қосылыстардан (0,5-
2,5%) және бейорганикалық
заттардан (1%) тұрады.
ЭРИТРОЦИТТЕР

ЭРИТРОЦИТТЕР (гр. erythros - қызыл, cytus - жасуша) - құрамында гемоглобині бар қызыл түсті, ядросынан
айырылған жасушалар (постжасушалық құрылымдар). Эритроциттердің құрылысы және мөлшер саны олардың
басты функциясын - тыныс алуды қамтамасыз етеді (төменде қарастырылған). Бұған қоса, эритроциттердің бұл
сипаттамаларының кейбір патологиялық процестерді диагностикалауда маңызы зор.
Эритроциттердің функциялары:
1) тыныс алу
2) транспорттық
3) регуляциялық және қорғаныш
ЛИМФОЦИТТЕР

Лимфоциттердің осылай аталуы олардың тек ғана қанда емес, лимфада да тұрақты түрде кездесетіндігіне
байланысты. Бұл - организмдегі лимфоциттердің тек қана 2%, ал олардың басым бөлігі - 98% иммундық
реакцияларды атқаратын лимфалық жүйенің тіндері мен ағзаларында (лимфа, лимфа түйіндері, талақ) орналасады.
Лимфоциттердің функциялары:
1) организмге бөгде және өзгерілген антигендер мен жасушаларға қарсы спецификалық иммундық реакцияларды
гуморалдық және жасушалық иммунитетті қамтамасыз ету
2) спецификалық иммундық реакциялар қалыптасуына қатысатын басқа жасушалардың
тіршілік әрекеттерін (өсуі, пролиферациясы, дифференциялануын) реттеу.

Лимфоцит функциялық түрлері:
ТРОМБОЦИТТЕР

ТРОМБОЦИТТЕР (гр. thrombos - ұйыган, тромб;
cytus - жасуша), немесе қан табақшалары -
сүйектің қызыл кемігінің мегакариоцит деп
аталатып алып жасуша цитоплазмасының
ядросыз фрагменттері. Тромбоциттердің негізгі
фулкциясы - қансырауды тоқтату процестеріне
тромб (қан ұйығы, қан қатпасы) қалыптастырумен
қан ұюын белсендіру арқылы қатысу .
Романовский-Гимза бойынша боялған қан
жағындысында тромбоциттердің түсі ашық-көк.
Әрбір қан табақшасы екі аймақтан тұрады :
1) ашық-көк түске боялатын перифериялық бөлігі
- гналомерден (гр. hyalos - әйнек, meros - бөлік )
2) түсі күңгірттеу, түйіршікті орталық бөлігі -
грапуломерден (лат. granulum түйіршік, гр. meros
- бөлік).
• Эритроцит 2.Тромбоцит 3.
Лейкоцит
ҚАН ҰЮЫ

ҚА
Қанның ұюы (гемостаз, коагуляция) - қан сұйық түрінен қоймалжың
ұйынды
Н - тромбқа ауысатын биолоиялық және биохимиялық үрдіс. Тромб
тамырды тығындап, қан кетуді тоқтатады.
Қанның үю кезеңдері:
• Алғаткы кезеңі (тамырлық-тромбоциттік гемостаз)
• Коагуляциялық гемостаз.
• Соңғы кезеңі (ретракция, фибринолаз)
ҚАННЫҢ ФОРМАЛЫҚ
ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Формальды Түзілетін 1 мм3 Қызметі
Жасуша Жойылатын
элементтер жері қанда:
құрылысы жері

Тыныс алу қызметіне
Қанның қызыл Сүйектің 4,5-5 қатысып, оттегі мен
Эритроциттер Бауыр, көк
түйіршікті млн. көмірқышқыл газын
қызыл кемігі бауыр синтездейді
жасушалары

Сүйектің Бауыр, көк
Қорғаныштық қызмет
қызыл кемігі, бауыр,
Қанның ақ 6-8 мың атқарады.
Лейкоциттер лимфа қабыну Микробтарды
түйіршікті
түйіндері, көк процестері фагоцитоз әдісімен
жасушалары
бауыр жүретін
жояды

орындар

Қан Сүйектің Бауыр, көк 300-500 Қорғаныштық, Қан
Тромбоциттер пластинкалары қызыл кемігі ұйытуға қатысады.
бауыр мың
ҚАН ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ ЖАСҚА Байланысты өзгеруі

Жаңа туылған нәрестенің алғашқы сағаттарындағы қанында эритроциттер саны
6,0-7,0*1012 /л болады. Кейін 10-14 тәуліктерде бұл көрсеткіш ересек
адамдардағы эритроциттер санына теңеседі. Ал 3-6 айлық нәрестеде
эритроциттердің саны азаяды, бұл физиологиялық анемия болып саналады. Ал
лейкоциттердің саны 10,-30,0*109 /л болса, ол көрсеткіш екі аптадан кейін
азаяды, 9,0-15,0*109/л. Жаңа туылған сәбиде нейтрофильдер мен
лимфоциттердің саны ересектердікіндей 4,5- 9,0*109/л.Бұл әрі қарай
лимфоциттердің саны өсіп, ал нейтрофильдер саны азаяды. Туылғаннан кейін
төртінші тәулікте лимфоциттердің саны теңеседі. Мұны лейкоциттердің бірінші
физиологиялық қиылысуы дейді. Баланың 1-2 жасында лимфоциттері 65%, ал
нейтрофильдері 25%, 4- жастағы балада қайтадан лимфоциттер азайып, ал
нейтрофильдер көбейіп, ересектермен теңеледі, мұны екінші физиологиялық
қиылыу кезеңі дейміз.
Постналдықкезеңнің әр түрлі сатыларында қанда нейтрофилдер мен
ҚА лимфоциттердің салыстырмалы мөлшерінің динамикасы:
Н
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ

Қан - сұйық жасушааралық заттан (плазма) және оның ішінде
қалқыған формалық элементтерден (эритроциттер, лейкоциттер,
тромбоциттер) тұратын ішкі орта тіндерінің бір түрі. Қанның
формалық элементтері орталық қан түзуші ағзаларда (сүйектің
қызыл кемігі, тимус) қанның дің жасушаларынан дамиды.
Формалық элементтердің морфологиясы, сапалық құрамы, мөлшер
саны және плазманың физика-химиялық қасиеттері қанның
көптенкоп функцияларының орындалуын қамтамасыз етеді. Қанның
бұл құрылымдық және басқа сипаттамаларын білу және есепке
алудың маңызы сырқаттарды диагностикалау, аурудың жағдайын
бағалау, аурудың даму ағымын және нәтижесін болжау үшін өте
жоғары.
Пайдаланылғ
ГИСТОЛОГИЯ, ЭМБРИОЛОГИЯ,
ан ЦИТОЛОГИЯ. С.А.АЖАЕВ

әдебиеттер Гистология, эмбриология, цитология.

мен сайттар Афанасьев Ю. И., Юрина Н.А. Москва.:

тізімі: ЦИТОЛОГИЯ, ЭМБРИОЛОГИЯ ЖӘНЕ
ГИСТОЛОГИЯ. ОҚУ ҚҰРАЛЫ. Ж.О.
АЯПОВА. АЛМАТЫ 2016

ЦИТОЛОГИИ И ЭМБРИОЛОГИИ = ATLAS
OF HISTOLOGY, CITOLOGY AND
EMBRIOLOGY : АТЛАС. Р. Б.
АБИЛЬДИНОВ. АЛМАТЫ 2015

«HTTP://KK.ENCYCLOPEDIA.KZ/INDEX.PHP?
TITLE=ГИСТОЛОГИЯ&OLDID=51092»

HTTPS://PPT- ONLINE.ORG/515769
Назарларыңызға
рахмет !

Ұқсас жұмыстар

Постнаталдық кезеңдегі қанның өндірілуі

Плазманың құрамы

ТРОМБОЦИТТЕРДІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ

Қанның реологиялық қасиеттері

ҚАН ПЛАСТИНКАЛАРЫ

Қан құрамы

Қанның функциялары

Қан және лимфа. ЭМБРИОНАЛЬДЫҚ ҚАН ЖАСАУ.ҚАННЫҢ ЖАСҚА БАЙЛАНЫСТЫ ГИСТОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ РЕГЕНЕРАЦИЯСЫ

Қан патологиясы,қан тамырлар жүйесі

Қан патологиясы

Пәндер