Тынысты қуаттандыратын дәрілер

Презентация қосу

Фармакология, фармакотерапия және клиникалық фармакология кафедрасы

Презентация
Тақырыбы: Тынысты қуаттандыратын
дәрілер.

Шымкент
2021-2022 оқу жылы
Жоспар:

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлімі
1. Жіктелуі.
2. Әсер ету механизмі, орталық және аралас типтегі тыныс алу
стимуляторлары.
3. Қолдану көрсеткіштері. Жанама әсерлері.
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе

Тыныс алуды қуаттандыратын препараттар/ тыныс алу стимуляторлары/
аналептиктер (грек. analeptikos-қалпына келтіретін, нығайтатын) - сопақша мидың
өмірлік маңызды орталықтары - вазомоторлы және тыныс алуды гуморальды және
жүйке қоздырғыштарына сезімталдығын арттыра отырып қоздырады.
Негізгі әсер ету бағыты бойынша келесі топтарға бөлінеді:
1. Тыныс алу орталығын тікелей қуаттандыратын дәрілер – бемегрид, этимизол, кофеин.
2. Тынысты рефлекторлы түрде қуаттандыратын дәрілер (Н – холиномиметиктер) –
цититон, лобелин гидрохлориді.
3. Аралас әсерлі дәрілер – көмір қышқылы, кордиамин, камфора, карбоген (CO2 мен О2
қоспасы 5:95).
Тыныс алу мүшелерінің
қызметіне әсер ететін заттар
әсерінің негізгі бағыты
Тыныс алу аналептиктері тағайындалады:
1) Жаңа туған нәрестелердің асфиксиясы – этимизол (0,6 ерітіндіде 1 мг/кг кіндік
тамырына баяу), цититон (баяу 0,1 мл 1% ерітінді көк тамырға) немесе цититон (көк
тамырға немесе бұлшықетке 0,1 мл 0,15% ерітінді) басқа реанимациялық іс-шаралармен
бір мезгілде;
2) ОЖЖ бәсеңдететін құралдармен уланған кезде гиповентиляция, суға батқан кезде,
жақын арада операциядан кейінгі кезеңде, жаралылар мен зақымданғандарда (құрысу
уларын қоспағанда) – 1-1, 5 ерітіндіде 0,6-1 мг/кг есебінен бұлшықетке немесе көк
тамырға этимизол (баяу); тері астына кордиамин, бұлшықетке немесе көк тамырға (2 - 5
мл); сульфокамфокаин көк тамырға 1-2 мл 10% ерітінді; рефлекторлық реакция
сақталған кезде – лобелин (көк тамырға баяу 0,3-0,5 мл 1% ерітінді) немесе цититон (көк
тамырға немесе бұлшықетке 1 мл 0,15% ерітінді);
3) Орталық генездің коллаптоидты жай-күйі – кофеин-натрий бензоаты (тері астына 1-2 мл
10% ерітінді), кордиамин (тері астына немесе бұлшықетке 1-2 мл);
4) Инфекциялық аурулар, пневмония кезінде қарт адамдардың жүрек қызметінің әлсіреуі –
камфора (2-3 мл 20% майлы ерітінді тері астына, инъекция орнына жылытатын орын),
сульфокамфокаин (тері астына немесе бұлшықетке 2 мл күніне 1-3 рет);5) егде жастағы
адамдарда гипотония және астениялық жағдайлар – кордиамин бұлшықетке немесе ішке
(күніне 2-3 рет 15-40 тамшыдан).
Әсер ету механизмі
Сопақша ми орталықтарын және бас миының қыртысы астындағы түзілулерін
белсендендіреді;
Нейрондардың деполяризациясын жеңілдетеді, натрий және кальций өзектерінің
өткізгіштігін жоғарылатады;
Рефлекстердің жасырын кезеңдерін қысқартады;
ОЖЖ тежеуші медиаторларымен антогонист болып келеді (бемегрид, коразол – ГАМҚ-ның
әсерін әлсіретеді, кофеин аденозиннің әсерін – төмендетеді);
Нейрондардың көмірқышқыл газына, сутек ионына сезімталдығын күшейтеді;
Каротидті түйіндерді рефлекторлы белсендіреді;
Тамырлардың хеморецепторлары мен терінің ұштарының сезімталдығын күшейтеді;
o Мидың оттегіне деген қажеттілігін жеткіліксіз арттырады, нейрондардың гипоксиясын
күшейтеді, ұзақ уақыт қолданған кезде олардың функционалды резервтері таусылып, үлкен
дозаларда құрысулар тудыруы мүмкін.
Бемегрид
Тыныс алу аналептигі. Тыныс алу орталығына тікелей ынталандырушы әсер етеді, бұл тыныс
алу қозғалыстарының жиілігі мен амплитудасының жоғарылауына әкеледі. Аналептикалық
белсенділігі бойынша бемегрид кордиамин мен камфордан асып түседі.
Көрсетілуі:
Ересектер үшін бір реттік доза 10-50 мг құрайды,
• Барбитураттармен жедел улану.
балалар үшін доза баланың дене салмағы ересек
• Барбитураттармен, тиобарбитураттармен және
адамның орташа дене салмағынан аз болған
анестезияға арналған басқа құралдармен анестезия
сайын азаяды. Енгізу жиілігі клиникалық
кезінде тыныс алудың тоқтауы.
жағдайға байланысты. Жалпы доза уланудың
• Барбитураттармен және тиобарбитураттармен
ауырлығына, пациенттің жағдайына байланысты.
наркозды тоқтату және наркоз кезінде оятуды
Құрысулар пайда болған кезде енгізуді тоқтату
жеделдету үшін; ауыр гипоксия.
керек.

Жанама әсерлері: жүрек айну, құсу, бұлшықеттің қисаюы, құрысулар, аллергиялық реакциялар.
Опиоидты анальгетиктердің артық дозалануы аясында анальгетиктерді енгізу кезінде құрысулар
мүмкін. Гистаминдік H1-рецепторлардың блокаторларымен уланған жағдайда аналептиктердің
осындай әсері туралы хабарламалар бар.
Этимизол
• Тыныс алу орталығына тікелей селективті әсер етеді: сопақша мидың тыныс алу орталығын
қоздырады, гуморальды ынталандыруларға (CO2) және жүйке импульстарына сезімталдығын
арттырады.
• Тыныс алу орталығының қозуы тыныс алудың өткір тереңдеуі мен жоғарылауында, өкпе
желдетуінің жоғарылауында көрінеді (тыныс алу орталығының жүйке элементтері
таусылмайды). ОПСС мен қан қысымын арттырады.
• Ми қыртысының құрысу белсенділігін арттырмайды, седативті әсер көрсетеді, мазасыздық
жағдайын жояды. ФДЭ бәсеңдетеді, жасушаішілік цАМФ жиналуына ықпал етеді,
гликогенолизді күшейтеді және ОЖЖ, бұлшықет және басқа да тіндердегі метаболикалық
процестерді белсендіреді.
• Қысқа мерзімді есте сақтауды жақсартады және ақыл-ой қабілеттерін біршама арттырады.
• Сондай-ақ бронхолитикалық, қабынуға қарсы және аллергияға қарсы әсерге ие, бұл AКТГ
гипофизінің шығарылуын ынталандыруға және осыған байланысты қандағы ГКС
концентрациясының жоғарылауына байланысты.
• Орташа миотропты спазмолитикалық әсерге ие, қаңқа бұлшықеттерінің жиырылуын
ынталандырады.
Қолдану көрсеткіштері: Жанама әсері:
Тыныс алу орталығын ынталандыру: есірткі Жүрек айну, құсу, бас айналу,
анальгетиктерімен, көміртегі тотығымен қозғалыс қозуы, тремор, ұйқының
улану; жалпы анестезия кезінде және одан бұзылуы, мазасыздық.
кейін; өкпе ателектазы; өкпе
гиповентиляциясы;
аллергиялық реакциялар; жаңа туған
нәрестелердің асфиксиясы; постасфиксиялық
жағдайлар және нәрестелердегі тыныс алу
жолдарының бұзылуының алдын-алу.
Бронходилатациялаушы дәрілік зат ретінде:
ӨСОА; бронх демікпесі.
Қабынуға қарсы агент ретінде: артрит;
полиартрит.
Астено-депрессиялық синдром.
Көк тамырға (баяу), бұлшықетке, тері астына.
Тыныс алуды ынталандыру үшін - 0.6-1 мг/кг 1-2
рет / тәулігіне 1.5% ерітінді.
Цититон
Тыныс алу орталығының рефлекторлық қозуын тудырады, вазомотор орталығын, симпатикалық
ганглияны және бүйрек үсті бездерін ынталандырады, бұл қан қысымының жоғарылауына
әкеледі.
Қолдану көрсеткіштері: Қолдану тәсілі:
Асфиксия (ауыр тыныс алу бұзылыстары), оның Көктамырға және бұлшықетке 0,5-1 мл.
ішінде жаңа туған нәрестелерде, шок, коллапс Жоғары бір реттік доза - 1 мл, тәуліктік -
(қан қысымының күрт төмендеуі), операция 3 мл.
кезінде тыныс алудың тоқтауы жарақат, анестезия, 12 айға дейінгі балаларға - 0,1-0,15 мл;
интоксикация, улану (тұншықтыратын улы заттар, 2-5 жас - 0,2-0,3 мл; 6-12 жас - 0,3-0,5
көміртегі тотығы, морфин, гидроциан қышқылы). мл.

Жанама әсерлері: Қарсы көрсеткіштер:
Жүрек ырғағының баяулауы, Гипертония (қан қысымының тұрақты көтерілуі),
жүрек айнуы, құсу. атеросклероз, өкпе ісінуі, ішкі қан кету және
үлкен тамырлардан қан кету.
Лобелин гидрохлориді
Тыныс алу аналептигі, үшіншілік амин. Каротидті гломерулалардың рецепторларына Н-холиномиметикалық әсер
етеді және тыныс алу орталығын (және сопақша мидың бірқатар басқа орталықтарын) рефлексивті түрде
қоздырады. Вагус нервінің орталықтары мен ганглияларының белсенділенуіне байланысты алдымен қан
қысымын төмендетеді, содан кейін оны негізінен симпатикалық ганглия мен бүйрек үсті бездеріне
ынталандырушы әсер ету арқылы арттырады.
Қысқа мерзімге қолданылады. Жоғары дозаларда лобелин құсу орталығын қоздырады, терең тыныс алу
депрессиясын, тонико-клоникалық құрысуды, жүрек ұстамасын тудырады.
Лобелиннің темекі шегуден бас тарту құралы ретіндегі әсер ету механизмі, никотиннің организмде өзара
әрекеттесетін бірдей рецепторлар мен биохимиялық субстраттар саласындағы бәсекелестік қатынастармен
байланысты. Дозалау режимі:
Қолдану көрсеткіштері:
Тыныс алудың рефлекторлық тоқтауы негізінен Көк тамырға немесе бұлшықетке енгізу кезінде
ересектер үшін бір реттік доза 3-5 мг, балалар үшін
тітіркендіргіш заттарды жұту немесе көміртегі
жасына байланысты – 1-3 мг құрайды.
тотығымен улану кезінде; операциядан кейінгі кезеңде.
Темекі шегуден бас тартудың қосымша құралы Ішке - темекі шегуден бас тарту құралы ретінде.
Дозаны жеке белгілейді.
ретінде.
Жанама әсері:
Жедел енгізу кезінде: апноэ, брадикардия, жүрек өткізгіштігінің бұзылуы.Ішке қабылдаған кезде: жүрек айну,
құсу, тремор, бас айналу, жөтел.
Кордиамин
ОЖЖ, әсіресе сопақша мидың орталықтарын ынталандырады - тыныс алу және вазомотор. Тыныс алу
орталығының қозуы ішінара каротидті шумақтарының хеморецепторларының қозуымен байланысты
рефлекторлық әсерге байланысты. Кордиаминнің әсерінен тыныс алу тездейді және тереңдейді, бастапқы
гипотензия болса, қан қысымы көтеріледі.
Препарат жүрекке тікелей ынталандырушы әсер және вазоконстрикторлы әсер етпейді.
Үлкен (уытты) дозаларда Кордиамин клоникалық құрысуды тудыруы мүмкін.

Қолдану көрсеткіштері: Ересектер – күніне 2-3 рет қабылдауға 15-40
• жұқпалы аурулары бар науқастарда өкпенің тыныс тамшыдан.
алу функциясының әлсіреуі, әсіресе Тері астына, бұлшықетке, көк тамырға
реконвалесценция кезеңінде; ересектерге 1-2 мл дозада күніне 1-3 рет,
• гипотоникалық күй; балаларға тері астына — жасына байланысты
• коллапс, шок, асфиксия кезінде, оның ішінде жаңа 0,1–0,75 мл енгізеді.
туған нәрестелерде. Көк тамырға енгізу баяу жүргізілуі керек. Тері
астына және бұлшықетке Кордиамин
инъекциясы ауыртады; ауруды азайту үшін кейде
Жағымсыз әсерлері: артық дозалануымен инъекция орнына новокаинді алдын–ала енгізуге
құрысулар болуы мүмкін. болады (ересектерге 1 мл 0,5 — 1% ерітінді,
балаларға-жасына сәйкес).
Сульфокамфокаин
Аралас типті дәрілік зат.
Прокаин – орташа анестезиялаушы белсенділігі және емдік әсерінің кеңдігі бар жергілікті анестетик.
Сульфокамфор қышқылы – аналептикалық әсерге ие. Сопақша мидың тыныс алу және вазомоторлық
орталықтарын ынталандырады. Миокардтағы алмасу процесстерін күшейте отырып, функцияларын
күшейтіп және оның симпатикалық импульсацияға сезімталдығын күшейтіп, кардиотоникалық әсер
көрсетеді. Перифериялық қан тамырларының тонусын жоғарылатады. Өкпе желдетуін, өкпе қан ағымын
жақсартады. Бронх бездерінің секрециясын арттырады.
Қолдану көрсеткіштері:
Шығарылу түрі және құрамы: Жедел және созылмалы жүрек жеткіліксіздігін,
Инъекцияға арналған 1 мл ерітіндінің құрамында: жедел және созылмалы тыныс алу жеткіліксіздігін
әсер етуші заттар: сульфокамфор қышқылы (сусыз кешенді емдеу құрамында симптоматикалық дәрі
қышқылға қайта есептегенде) 49,6 мг, новокаин негізі ретінде; кардиогенді және анафилактикалық шок.
(прокаин) 50,4 мг;
қосымша зат: инъекцияға арналған су 1 мл
дейін.қаптамада 2 мл-ден 10 ампула бар.

Жанама әсерлері:
АҚ төмендеуі, аллергиялық реакциялар.
Сақтықпен қолдану керек: артериялық гипотензия, жүктілік, лактация кезеңі.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Орманов, Н. Ж. Фармакология. 2-кітап :оқулық / Н. Ж. Орманов, Л. Н. Орманова. -
Алматы :Эверо, Фармакология: оқу құралы = Фармакология: учебное пособие / Г. М.
Пичхадзе [т.б.]. - М.: "Литтерра", 2016.
2. Харкевич Д. А. Фармакология:оқулық. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014.
3. Стикеева Р. Қ. Фармакология-1: оқу құралы / Р. Қ. Стикеева. - Алматы :Эверо, 2016.
4. Рахимов Қ. Д. Фармакология:оқу құралы. - Алматы : ЖШС "Жания-Полиграф", 2014.
5. https://chesu.ru/sveden/files/Dyxanie_(posobie).pdf

Ұқсас жұмыстар

Иммуноқуаттандырғыш дәрілер

Эфферентті жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер

Асқазан бездерінің секрециясы бұзылу

Асқазан бездерінің секрециясы бұзылуында қолданатын дәрілер

Рефлексті әсерлі қақырық түсіретін дәрілері

Бронхтық демікпе туралы түсінік

Қан тамырларын кеңейтетін дәрілер

Етқоректілердің обасын гепатиттен ажыратып балау

Тыныс алу аурулары

ЖАЛПЫ АНЕСТЕЗИЯЛЫҚ ЗАТТАР

Пәндер