Ресурстық және аймақтық болжамдау

Презентация қосу

СУ, ЖЕР ЖӘНЕ ОРМАН РЕСУРСТАРЫ ФАКУЛЬТЕТІ
ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ ЖӘНЕ КАДАСТР КАФЕДРАСЫ
«Жерге орналастыру негіздері» пәні

№17 Дәріс.
Ресурстық және аймақтық
болжамдау

Аға оқытушы Ахметкеримова Г.Е.
Дәрістің мақсаты:
Ресурстық және аймақтық болжамдау туралы ақпарат беру.

Дәрістің жоспары:
1. Болжам анықтамасы
2. Болжамдар принциптері
Дәрістің мақсаты:
• Болжам немесе болжау дегеніміз – біріншіден,
түп мағынасы гректің алдын – ала білу
түсінігінде жатқан.
• Екіншіден, ғылыми негізінде – обектінің
жағдайы немесе оның альтернативті даму
жолы мен іске асырылу мерзімі көзқарас ұғымын
білдіреді.
• Болжамдау – бұл болжамдарды жасау процесін
атайды. Болжамдар гипотезаға негізделеді.
Соңғы жылдары аймақ деңгейінде қысқа мерзімді және орта мерзімді
әлеуметткі-экономикалық дамудың болжау құру жұмыстары
жүргізіліп жатыр.
Сондай болжаудың методологиялық алғышарттары
болып келесі жағдайлар табылады:
аймақ қоғамдық өндіріс жалпы жүйесінің тұтас жүйе асты болып
табылады, ол белгілі бір халық шаруашылық функцияны атқарады.
• аймақтың экономикалық қызмет көрсеткіштерінің
төмендеуі барлық жалпы қоғамдық өндіріс жүйе
функциясына немесе қоғамдық әлеуметтік-
экономикалық жүйесіне жағымсыз әсер етеді.
• аймақтық дамудың инерционды тенденциялары
құруылуына байланысты аймақтың экономикалық жүйе
қызметінің қажет нәтижелер деңгейі берілген уақыт
моментіне қамтамасыз етілмейді.
• аймақтың экономикалық жүйе қызметінің режимін
түрлендіру территориялық басқару жүйесінің шегінде
және берілген ресустар кезінде берілген уақыт
моментіне қамтамасыз етілмейді.
• Осы жағдайларға сүйене аймақтың экономикалық
даму болжауын негізгі сатылары мен әзірлеу
схемалары, оның мазмұны анықталады.
• Болжауды әзірлеу процесі үш блоктан тұрады:
аналитикалық, концептуалды және болжамды.
• Аналитикалық блок шегінде берілген
территорияның ішкі байланысын зерттеу,
маңызды құрылымдық байланыстарын, аймақтық
жүйе және өндірістің экономикалық ядросын
анықтау керек.Бұл негізгі функцияны атқаратын
звеноларды анықтауға мүмкіндік береді.
• Жоспарлау – атқарылатын іске бағытталған,
ақпаратты саналы түрде талдау процесі. Кез-келген
шаруашылық қызметтің мақсатқа жетуі, ғылыми
немесе логикалық тұрғыдан нәтежиесін болжаудың
әсерінен болады.
• Болжау болашақта туындауы мүмкін қиындықтар
мен жағдайларды алдын-ала қарастыруға мүмкіндік
береді.
• Сонымен, болжаудың екі түрі болады:
• теориялық-танымдылық және басқарушылық
болжау.
• Болжамдар принциптері.
Болжамдау келесідей принциптерге негізделуі керек:
1) жүйелік принцип – біріншіден, жалпы халық
шаруашылығын тұтас бірліктер, екіншіден, әртүрлі
бағыттардағы деңгейлердегі болжамдардың жиынтығы
деп қарастыруды білдіреді.
2) Ғылыми негізделік принцип – болжамдар қоғам өмірінің
даму заңдылықтарына, макроэкономиканың жағдайлармен
құбылыстар заңдылықтарына негізделініп жасалыну
керек.
3) Баламалық принцип – болжамдардың көп вариантта
сценарилері болу керек. Болжамдар көптеген даму
бағыттарын қамту керек, сол кезде ішінен ұтымдысын,
сапалысын таңдауға мол мүмкіндік болады.
Жоспарлау – бұл
мүмкіндіктер мен
Гипотеза негізінде
ресурстарды тиімді
жоспарлар жасалынады.
пайдалануға және халық
Әр түрлі салалардағы,
шаруашылығы
деңгейлердегі (жалпы
салаларында оптималды,
мемлекет, облыс, аудан,
пропорционалды
қалалар т.б.)
байланыстардың болуын
жоспарларды жасау
қамтамасыз етуге
процесін – жоспарлау
бағытталған
деп атайды.
экономикалық жұмыстар
жүйесі.
Болжамдау мен жоспарлаудың аймақтық реттеу
қызметтеріндегі қажеттіліктері келесідей анықталады:

1) алдағы тиімді жағдайларды сапалы пайдалануға мүмкіндік
береді
2) алда болатын проблемаларды алдын ала бөлуге қол жеткізеді
3) басқару органдарына іс – қимыл жоспарларын,
бағдарламаларын сапалы іске асырылуына мүмкіндік береді
4) экономика салаларындағы экономикалық қатынастарды
ұтымды үйлестіруге, реттеуге қол жеткізеді. Мемлекттің
шектеулі қаражаттарын халық шаруашылығы бағыттары
бойынша тиімді бөлуге, пайдалануға ықпал жасайды
5) бөлінген, жұмсалынған қаражаттардың
тиімділігін бақылауға мүмкіндік береді. Қоғам
өмірінің әлеуметтік – экономикалық дамуын
болжамдаудың маңызды түрінің бірі бұл –
экономикалық болжамдау.
Экономикалық болжамдау – бұл экономикалық
құбылыстардың түсінігін, ғылыми әдістерін
және болжамдау мен экономикалық теория
тәсілдерінің, құралдарының барлық жиынтығын
пайдалануға негізделінген экономикалық
болжамдар жасау процесі.
Экономика шаруашылығын реттеуде қолданылатын
болжамдар — өздерінің объектілеріне, уақыт
интервалдарына, функционалдық белгілеріне және т.б.
жағдайларына қарай классификацияланады.

Әлеуметтік – экономикалық болжамдар классификациясы :
I Болжамдау масштабына қарай:
1) макроэкономикалық болжамдар
2) халық шаруашылығы кешендерінің болжамдары
3) стратегиялық өнімдер болжамдары
4) құрылымдық болжамдар
5) негізгі буындар жүйелерінің болжамдары
• Зерттеу объектілеріне қарай:
• 1) өндірістік қатынастардың даму болжамдары
• 2) ғылыми – техникалық прогресс болжамдары
• 3) еңбек ресурстары және оны толықтыру болжамдары
• 4) халықтың тұрмыс деңгейінің болжамы
• 5) сыртқы экономикалық байланыстар болжамы
• 6) сұраныс өзгеру болжамдары
• Уақыт мерзіміне және бағытына қарай:
• 1) оперативті (немесе шұғыл)
• 2) орта мерзімді
• 3) ұзақ мерзімді
• 4) ізденісті
• 5) нормативті
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Төтенше жағдайдан туындаған шығынды азайтуды ұйымдастыру шаралары

Экономикалық болжамдау классификациясы

АЙМАҚТЫҚ ДАМУ ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Бақылау объектісінің өзгеруін бақылау

Экономикалық интеграция сипаттамаларын топтастыру және интеграция сипаттамаларын көрініс негізінде жіктеу

Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу қажеттілігі

Адам ресурстарына Қазақстан экономистерінің көзқарасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТАБИҒИ-РЕСУРСТЫҚ ПОТЕНЦИАЛЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БАҒАСЫ

Қазақстанның қаржы мониторингі

САЛЫҚТЫҚ ЖОСПАРЛАУ МЕН БОЛЖАМДАУ

Пәндер