Темір элементінің қасиеттері

Презентация қосу

IKAZ.KZ
Темір туралы жалпы мәлімет
Темір (лат. Ferrum) —
Менделеевтің Периодтық
кестесінің 4-ші
периодының 8-ші қосымша
тобындағы химиялық
элемент; Темір екі
жағдайда кездеседі. Оның
бірі — жердің өзінен пайда
болған жерлік (теллурлық )
темір, екіншісі — аспаннаң
метеорит түрінде жерге
түскен космостық темір.
Рет нөмірі - 26, атомдық
массасы
IKAZ.KZ - 55,847
Темір элементінің қасиеттері
Ақ сұр түсті, металдық
жылтыры бар, электр тогы мен
жылуды жақсы өткізетін,
магнитке тартылатын, жұмсақ,
созылғыш металл.
Жылтырлығы металл типтес.
Түсі қара-қоңыр. Магниттік
қасиеті бар.
Темірдің қаттылығы 4—5;
меншікті салмағы 7—8. Куб
формасы бойынша
жымдастығы бар. Сынығы
созылыңқы.
Тығыздығы 7, 864 г/см3, балқу
IKAZ.KZ t ═1539 С.
Темірдің 769 С градусқа дейін
магниттік қасиеті сақталады.
Платинадан айырмашылығы, мұны HN03
жақсы ерітеді. Сингониясы куб;
гексаоктаэдр формасында. Оның түйірлері
кейде уақ тұтас форма түрінде байқалады,
сирегірек болса да үлкен кесектері де
кездеседі. Темірдің бірнеше полиморфтық
модификацияда болатыны анықталған,
олардың жоғарғы температуралы
модификациясы — ү-Ғе (906°-тан жоғарырақ
) . Ішкі құрылысы жақ орталықты куб.
Төменгі температурасы — а-Ғе (906°-тан
төменірек). Ішкі құрылысы жабайы
орталықты
IKAZ.KZ
куб.
Химиялық қасиеттері
• Темір атомының құрылысы: 26 электрон, 26
протон, салыстырмалы атомдық массасы 56, 30
нейтрон, 4 электрондық қабат, 2) 8) 14) 2),
• Электрондық конфигурациясы: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6
3d6 4s2
• Тотығу дәрежесі 0,+2,+3, кейде +6;
тотықсыздандырғыш болып табылады.
• Жай заттармен және күрделі заттармен реакцияға
түседі. Таза темір магниттелуге, тез магниттік
қасиеттерін жоюға бейім. Сондықтан оны
трансформаторлар, электромоторлар,
электромагниттер, және микрофон
мембраналарын жасауға қолданады. Темір
IKAZ.KZ

көбінесе болат және шойын құймалары түрінде
Темір элементі астрономияда

Темір күн жүйесінде ең көп тараған элемент. Же
ядросының 90%темір құрайды. Жер мантиясынд
12%, жер қыртысында 5%темір бар.
Темірді ертеде «Аспан тасы» деп атаған. Жер бе
жылына мыңдаған метеорит бөлшектері түседі,
олардың құрамында 90% темір бар. Ең үлкен
метеорит 1920 ж Америкадан табылған, салмағы
1895 жылы Гренландия мұздағынан салмағы 34т
темір метеорит табылған, қазір Нью-Йоркте
сақталуда.
IKAZ.KZ
Темірдің биологиялық маңызы
Темір — гемоглобиннің,
миоглобиннің, тотығу-
тотықсыздандыру
ферменттері — пероксидаза,
каталаза мен биологиялық
тотығу процесін жүргізетін
цитохромдық ферменттер
құрамы на енеді. Денеде
темір бауырда, көк бауырда,
ішектің кілегейлі қабығында
ферритин (темірдің гидрат
тотығы мен белоктардың
қосылысы) түрінде
IKAZ.KZ кездеседі.
Организмде темір гемосидерин
(темірлі пигмент,
гемоглобиннің ыдырау өнімі)
түрінде де кездеседі. Темірдің
бір бөлігі плазма белоктарымен
сидерофилин атты қосылыс
түзеді. Осы қосылыс түрінде
темір организмде
тасымалданады. Организмде
темір жетіспесе
эритроциттердің түзілуі
бұзылып, қан азаяды (анемия).
Бұл элементтің рөлі денсаулық
үшін өте зор. Егер темір
жетіспесе, баршамызға белгілі
IKAZ.KZ
анемия немесе қаназдық ауруы
пайда болады.
Темір элементі туралы қызықты
деректер
Месопотамия өркениетті метеориттік темірді білген, ола
д. ІІІ мыңжылдықта темірді қолданып оны «аспаннан түс
от» деп атаған. Оның құймасынан қару - жарақ, әсемдік
бұйымдар жасаған. Египет фараоны ІІ Рамзес хеттер
патшасына (б. з. д. 2500 жыл) жазған хатында кендерді
тотықсыздандыру арқылы темір алу туралы мәліметтер
Жер бетінде темір алтыннан да бағалы болған уақыттар
болды. “Темір ғасыры” деген терминді ғылымға ХІХ ғасы
басында дат ғалымы Томсен енгізді. Бұл темір металлур
дами бастаған кез. Әйгілі Дамаск болаты Шығыста тіпті
Аристотель (б. з. д. ІҮғ) кезінде жасалған. Болат қылыш
құпияда сақталып келді.
IKAZ.KZ
Делидегі б.з.б. ІҮ - Ү ғасыр ғасырда 415 жылы
тұрғызылған темір бағана биіктігі 7 метр,
салмағы 6, 5 тонна 99, 72% таза темірден тұрады,
осынша уақыт таттанбауының себебін ғалымдар
анықтай алмай отыр.
1889 жылы Парижде француз инженері Гюстов
Эйфель Эйфель мұнарасының құрылысын
аяқтады. Париж эмблемасынасына айналған
мұнара биіктігі 300 метр, таза темір металынан
тұрады.
Темір табиғи суларда ең кең тараған
элементтердің бірі болып табылады,оның орташа
құрамы 0, 01 - 20 мг/л интервалында тербеліп
тұрады.
IKAZ.KZ
Назарларыңызға
рахмет!!!

IKAZ.KZ

Ұқсас жұмыстар

d - элементтердің сонымен қатар Cr, Mo, W қосылыстарының медицина мен фармация қолданысындағы химиялық негіздер туралы түсінік

Басқару элементтері туралы

Квадратты матрица және тік бұрышты матрица

Адам өмірінде кездесетін химиялық элементтер

Жасуша құрамы

Вольфрам кендері және олардың маңызы

Пәндер