ПЛАТОН ФИЛОСОФИЯСЫ

Тақырыбы: Платон. «Диалогтар». Өлім жазасына кесу үкімі шығарылған соң.

Орындаған: Молдабекова Дана

Тексерген: нурышева Г. Ж

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті « Экономика және бизнес жоғары мектебі Кафедрасы « Қаржы »

Жоспары:

Платон деген кім ?

Платон философиясы

«Өлім жазасына кесу үкімі шығарылған сон»

платон

Платон- ежелгі грек философы, математик, Сократтың шәкірті, еуропалық идеализм философиясының негізін салушы. Платон оның лақап аты болып, жауырыны кең болғандықтан "жалпақ", "кең" деген мағынада Платон деп аталған. Платонның шын есімі - Аристокл.

Платон философиялық ізденістің алғашқы нұсқасының бірегей өкілі болды. Әсіресе классикалық философия Платонды өз арқау дәстүрі етіп қалыптасқаны белгілі.

Платон шығармаларында өзі туралы артық жақ ашпағанымен, өз туыстарын диалогқа еңгізді және олар туралы әлденені айта кетті. Мысалы, Хармида туралы «Хармида» атты диалог бар, Критий туралы «Хармида» және «Протагор» диалогтарында айтылады. Адеймантус пен Главкон туралы «Мемлекет» диалогында айтылады.

• Парасатты жан иелері - «данышпандар», философтар. Олар жандарының

табиғатына қарай игілікті мемлекетке талпынады, сондықтан олардың басты атқаратын қызметі - мемлекет басқару. Саясат дегеніміз - тек философтар ғана айналысатын жанды құтқарудың өнері. Олар парасатты жанның иесі, сондықтан әділеттіліктің, игіліктің жоғарғы құндылық болатынын біледі.

Платон адам жанын үш категорияға бөледі:

•Жанның сұқтануы, ындын - материалдық және сезімдік ләззат алуға ұмтылу түрін

иеленген адамдар - шаруалар, сатушылар, қолөнершілер. Қоғамның жүйелі дамуын

қамтамасыз ету үшін бұлардың мақсатын қадағалап, іс-әрекеттерін шектеп, реттеп

отыру керек.

• Ерік пен құмарлық басым жандар - күзетші, жауынгер, әскерилер. Өздерінің ерік,

күш, жаужүрек қасиеттеріне байланысты, бұл адамдардың атқаратын табиғи қызметі - мемлекетті қорғау.

Платон әлемнің толық суреттемесі болатын концепция түзді. «Тимей атты шығармасында: Дүниеде идея, материя және құдай бар дейді. Құдайды шебер жаратушы дейді. Идея мен материя қоспасынан «демиург» құдай әлемдік рухты жаратып, кеңістікке таратады. Әлемдік рух өзінің бастапқы күйінде стихияларға бөлінеді: от, ауа, жер. “Космос - ақылды тірі жан”, - деп түсінеді. Әлемнің құрылымы мынадай:

Әлемдік дене. Болмыстағының бәрі мәңгіліктің көлеңкесі, идеялар дүниесінің бейнесі. Шынайы болмыс - тек идеялар әлемі.

Құдыретті ақыл (демиург) ;

Әлемдік рух;

Платонныӊ қоғам туралы ілімі

көнгіш (вожделяющие), ұстамды, олар қол өнершілер, шаруалар.

Әділетсіз мемлекеттерге

Әділетті мемлекет

тимократия (честолюбцев власть) ;

олигархия (власть богатых) ;

тирания;

бейбасылық пен анархияға жол берген демократиялық

парасат;

аффректі;

Платонның 《өлім жазасына кесі үкімі шығарылған соң》 атты диалог еңбегінде: ұстазын қорғау мақсатында айткан сөздері және өлім туралы ойлары, халыққа, мемлекетке деген реніші болды. Өзінің ұстазы Сократты өлім жазасына кеседі. Сол кезде ұстазы Сократ өлім жазасынан құтылып шығуға мүмкіндік болса да пайдаланбайды. Сондай мықты адам, ұстазнан білім алған Платон ұстазына деген құрметі болды деп ойлаймын. Ойшылдардың негізгі мақсаты - мемлекет қайраткерлері мен билеушілеріне білім беру еді. Сол себепті де өліа жазасы берілді деп ойлаймын. Сегіз жыл бойы өзінің сүйікті ұстазынан қол үзген жок. Ұстазы Сократ сотқа тартылып, 399жылы Афина түрмесінде ү ішіп өлген. Сол себепті жазықсыз өлген ұстазы туралы жазған еңбегі деп ойлаймын. Әділдік үшін бәрінн дайын болған, ұстазын соңына дейін қорғап журген. Сондай әділетсіздікпен өлген ұстазына деген құрметі, мемлекетке деген ызасынан туындаған еңбегі диалог 《 өлім жазасына кесу үкімі шығарылған соң》

Диалог 《 өлім жазасына кесу үкімі шығарылған соң》

Өлімнен құтылу қиын емес, одан әлдеқайда қиыны - адамгершіліктің бұзылуы, ол өлімнен тезірек жетеді. Мені асықпайтын және қарт адамды, ондай тез жетпейтін нәрсе қуып жетті, ал мені айыптаушыларымды, күшті және шапшаң адамдарды жылдамырақ жүгіретін нәрсе - адамгершіліктік бұзылу қуып жетті. Мен осы жерден өлім жазасына кесу туралы сендер шығарған үкімді арқалап шығамын, ал олар жауыздықтары мен әділетсіздіктері шындық арқылы әшкереленіп шығады. Мен өз жазаммен, олар өз жазасымен қаламыз. Осылай болуы тиіс те шығар…

Платон

ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОҢ

Платонның өлім туралы ойы

Өлім - екі нәрсенің бірі: өлу әлде ештеңе болмау дегенді білдіреді, өлген адам енді ештеңе сезбейді немесе: егер де аңыздарға сенсек, жан үшін қандай да бір өзгеріс, оның осы жерден басқа жерге орын ауыстыруы. Егер ештеңе сезбесең, түс көрмейтіндей болып ұйықтайтын ұйқымен бірдей; онда өлім - таң қаларлық нәрсе. Біздің ойымызша, егер де кім де кімге өзі қатты ұйықтағаны соншалық, тіпті түс көрмеген түнді таңдап алу және осы түнді өмірінің басқа түндерімен және күндерімен салыстыру және, ойланып, оның өмірінде сол түннен жақсырақ және жағымдырақ қанша күн мен түн болғанын айту ұсынылған болса, - онда, Платонның ойынша, ең қарапайым адам ғана емес, ұлы патшаның өзі мұндай түндердің басқа түндер және күндермен салыстырғанда санаулы ғана екенін айтқан болар еді. Яғни, егер өлім осындай болса, мен де оны жақсы нәрсе деп атаймын, себебі, осылайша жасағанда барлық уақыт бір түннен ұзақ емес болып көрінеді.

Ең бастысы - уақытты сол жерде өмір сүріп жатқандарды осындағыларды секілді сынауға және талдауға арнау: олардың қайсысы дана және қайсысы данамын деп ойлайды, ал іс жүзінде дана емес. Ұлы әскерді Трояға әкелген адамды, немесе Одиссейді, Сизифті және басқа көптеген ер адамдар мен әйелдерді сынау үшін кез-келген адам нені болса беруге дайын емес пе, судьялар, - олармен әңгімелесу, бірге уақыт өткізу, оларды сынау адам айтқысыз рахат болар еді. Ол жерде, әйтеуір, бұл үшін жазаламайды. Басқасын айтпағанда, ондағылар мұндағылардан, егер аңызға сенсек, мәңгілік өмір сүретіндерімен бақыттырақ.

«ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОҢ» еңбегінен