ПЛАТОН ФИЛОСОФИЯСЫ

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы білім және
ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
Университеті

Факультеті « Экономика және бизнес
жоғары мектебі Кафедрасы « Қаржы »

ТАҚЫРЫБЫ: ПЛАТОН. «ДИАЛОГТАР». ӨЛІМ
ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОҢ.

ОРЫНДАҒАН: МОЛДАБЕКОВА ДАНА
ТЕКСЕРГЕН: НУРЫШЕВА Г.Ж
ЖОСПАРЫ:

• ПЛАТОН ДЕГЕН КІМ ?
• ПЛАТОН ФИЛОСОФИЯСЫ
• «ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОН»
ПЛАТОН
ПЛАТОН— ЕЖЕЛГІ ГРЕК ФИЛОСОФЫ,
МАТЕМАТИК, СОКРАТТЫҢ ШӘКІРТІ, ЕУРОПАЛЫҚ
ИДЕАЛИЗМ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ НЕГІЗІН
САЛУШЫ. ПЛАТОН ОНЫҢ ЛАҚАП АТЫ БОЛЫП,
ЖАУЫРЫНЫ КЕҢ БОЛҒАНДЫҚТАН "ЖАЛПАҚ",
"КЕҢ" ДЕГЕН МАҒЫНАДА ПЛАТОН ДЕП АТАЛҒАН.
ПЛАТОННЫҢ ШЫН ЕСІМІ — АРИСТОКЛ.

ПЛАТОН ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ІЗДЕНІСТІҢ
АЛҒАШҚЫ НҰСҚАСЫНЫҢ БІРЕГЕЙ ӨКІЛІ БОЛДЫ.
ӘСІРЕСЕ КЛАССИКАЛЫҚ ФИЛОСОФИЯ
ПЛАТОНДЫ ӨЗ АРҚАУ ДӘСТҮРІ ЕТІП
ҚАЛЫПТАСҚАНЫ БЕЛГІЛІ.

ПЛАТОН ШЫҒАРМАЛАРЫНДА ӨЗІ ТУРАЛЫ АРТЫҚ
ЖАҚ АШПАҒАНЫМЕН, ӨЗ ТУЫСТАРЫН
ДИАЛОГҚА ЕҢГІЗДІ ЖӘНЕ ОЛАР ТУРАЛЫ
ӘЛДЕНЕНІ АЙТА КЕТТІ. МЫСАЛЫ, ХАРМИДА
ТУРАЛЫ «ХАРМИДА» АТТЫ ДИАЛОГ БАР, КРИТИЙ
ТУРАЛЫ «ХАРМИДА» ЖӘНЕ «ПРОТАГОР»
ДИАЛОГТАРЫНДА АЙТЫЛАДЫ. АДЕЙМАНТУС
ПЕН ГЛАВКОН ТУРАЛЫ «МЕМЛЕКЕТ»
ДИАЛОГЫНДА АЙТЫЛАДЫ.
Платон адам жанын үш категорияға
бөледі:

•Жанның сұқтануы, ындын –
• Ерік пен құмарлық басым
материалдық және сезімдік
жандар – күзетші, жауынгер,
ләззат алуға ұмтылу түрін
әскерилер. Өздерінің ерік,
иеленген адамдар – шаруалар,
күш, жаужүрек қасиеттеріне
сатушылар, қолөнершілер.
байланысты, бұл адамдардың
Қоғамның жүйелі дамуын
атқаратын табиғи қызметі –
қамтамасыз ету үшін бұлардың
мемлекетті қорғау.
мақсатын қадағалап, іс-
әрекеттерін шектеп, реттеп • Парасатты жан иелері –
отыру керек. «данышпандар», философтар.
Олар жандарының
табиғатына қарай игілікті
мемлекетке талпынады,
сондықтан олардың басты
атқаратын қызметі – мемлекет
басқару. Саясат дегеніміз – тек
философтар ғана айналысатын
жанды құтқарудың өнері. Олар
парасатты жанның иесі,
сондықтан әділеттіліктің, игіліктің
Платон
Платон әлемнің
әлемнің толық
толық суреттемесі
суреттемесі болатын
болатын концепция
концепция түзді.
түзді. «Тимей
«Тимей
атты
атты шығармасында:
шығармасында: Дүниеде
Дүниеде идея,
идея, материя
материя және
және құдай
құдай бар
бар дейді.
дейді.
Құдайды
Құдайды шебер
шебер жаратушы
жаратушы дейді.
дейді. Идея
Идея мен
мен материя
материя қоспасынан
қоспасынан
«демиург»
«демиург» құдай
құдай әлемдік
әлемдік рухты
рухты жаратып,
жаратып, кеңістікке
кеңістікке таратады.
таратады.
Әлемдік
Әлемдік рух
рух өзінің
өзінің бастапқы
бастапқы күйінде
күйінде стихияларға
стихияларға бөлінеді:
бөлінеді: от,ауа,
от,ауа,
жер.
жер. “Космос
“Космос -- ақылды
ақылды тірі
тірі жан”,
жан”, -- деп
деп түсінеді.
түсінеді. Әлемнің
Әлемнің құрылымы
құрылымы
мынадай:
мынадай:

Әлемдік дене.
Әлемдік рух; Болмыстағының бәрі
Құдыретті ақыл
мәңгіліктің көлеңкесі, идеялар
(демиург);
дүниесінің бейнесі. Шынайы
болмыс - тек идеялар әлемі.
Платонныӊ қоғам туралы ілімі

Әділетсіз мемлекеттерге Әділетті мемлекет

тимократия (честолюбцев власть); аффректі;

олигархия (власть богатых); парасат;

тирания; көнгіш (вожделяющие),
ұстамды, олар қол
бейбасылық пен анархияға өнершілер, шаруалар.
жол берген демократиялық
Диалог 《 өлім жазасына кесу үкімі шығарылған соң 》

Платонның 《 өлім жазасына кесі үкімі шығарылған соң 》
атты диалог еңбегінде: ұстазын қорғау мақсатында айткан
сөздері және өлім туралы ойлары, халыққа, мемлекетке
деген реніші болды. Өзінің ұстазы Сократты өлім жазасына
кеседі. Сол кезде ұстазы Сократ өлім жазасынан құтылып
шығуға мүмкіндік болса да пайдаланбайды. Сондай мықты
адам , ұстазнан білім алған Платон ұстазына деген құрметі
болды деп ойлаймын. Ойшылдардың негізгі мақсаты –
мемлекет қайраткерлері мен билеушілеріне білім беру еді.
Сол себепті де өліа жазасы берілді деп ойлаймын. Сегіз жыл
бойы өзінің сүйікті ұстазынан қол үзген жок. Ұстазы Сократ
сотқа тартылып, 399жылы Афина түрмесінде ү ішіп өлген.
Сол себепті жазықсыз өлген ұстазы туралы жазған еңбегі
деп ойлаймын. Әділдік үшін бәрінн дайын болған, ұстазын
соңына дейін қорғап журген. Сондай әділетсіздікпен өлген
ұстазына деген құрметі, мемлекетке деген ызасынан
туындаған еңбегі диалог 《 өлім жазасына кесу үкімі
ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОҢ

Өлімнен құтылу қиын емес, одан әлдеқайда қиыны
- адамгершіліктің бұзылуы, ол өлімнен тезірек
жетеді. Мені асықпайтын және қарт адамды, ондай
тез жетпейтін нәрсе қуып жетті, ал мені
айыптаушыларымды, күшті және шапшаң адамдарды
жылдамырақ жүгіретін нәрсе - адамгершіліктік
бұзылу қуып жетті. Мен осы жерден өлім жазасына
кесу туралы сендер шығарған үкімді арқалап
шығамын, ал олар жауыздықтары мен
әділетсіздіктері шындық арқылы әшкереленіп
шығады. Мен өз жазаммен, олар өз жазасымен
қаламыз. Осылай болуы тиіс те шығар…

Платон
Платонның өлім туралы ойы

Өлім - екі нәрсенің бірі: өлу әлде ештеңе болмау дегенді
білдіреді, өлген адам енді ештеңе сезбейді немесе: егер де
аңыздарға сенсек, жан үшін қандай да бір өзгеріс, оның осы
жерден басқа жерге орын ауыстыруы. Егер ештеңе
сезбесең, түс көрмейтіндей болып ұйықтайтын ұйқымен
бірдей; онда өлім - таң қаларлық нәрсе. Біздің ойымызша,
егер де кім де кімге өзі қатты ұйықтағаны соншалық, тіпті
түс көрмеген түнді таңдап алу және осы түнді өмірінің басқа
түндерімен және күндерімен салыстыру және, ойланып,
оның өмірінде сол түннен жақсырақ және жағымдырақ
қанша күн мен түн болғанын айту ұсынылған болса, - онда,
Платонның ойынша, ең қарапайым адам ғана емес, ұлы
патшаның өзі мұндай түндердің басқа түндер және
күндермен салыстырғанда санаулы ғана екенін айтқан
болар еді. Яғни, егер өлім осындай болса, мен де оны жақсы
нәрсе деп атаймын, себебі, осылайша жасағанда барлық
Ең бастысы - уақытты сол жерде өмір сүріп
жатқандарды осындағыларды секілді сынауға және
талдауға арнау: олардың қайсысы дана және
қайсысы данамын деп ойлайды, ал іс жүзінде дана
емес. Ұлы әскерді Трояға әкелген адамды, немесе
Одиссейді, Сизифті және басқа көптеген ер адамдар
мен әйелдерді сынау үшін кез-келген адам нені болса
беруге дайын емес пе, судьялар, - олармен
әңгімелесу, бірге уақыт өткізу, оларды сынау адам
айтқысыз рахат болар еді. Ол жерде, әйтеуір, бұл
үшін жазаламайды. Басқасын айтпағанда, ондағылар
мұндағылардан, егер аңызға сенсек, мәңгілік өмір
«ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА КЕСУ ҮКІМІ ШЫҒАРЫЛҒАН СОҢ» еңбегінен
сүретіндерімен бақыттырақ.
Алғашқы кезеңдегі диалогтарында Сократтың
атқаратын рөлі күшті. Платон өзінің сұхбаттасымен бірге
этикалық ұғымдарды топтастыра жіктейді, қандай
анықтамаларды ақиқат ретінде қабылдауға
болмайтынын атап көрсетеді, қарсыласының пікірін быт-
шыт етіп жоққа шығарады, әр түрлі әрекеттерді
қайталап тексерумен болады (өйткені олардың
ешқайсысына да көңілі толып қанағаттану дегенді
білмейді). Сөйтіп, әдетте мәселенің басын ашық
қалдырып отырады. (кейіннен скептик атаулылардың
бәрі де Платонның осы қағидасына сілтеме жасауды
әдетке айналдырып алды). Бұл жерде әлі идеялар
туралы әңгіме жоқ.
Платонның барлық философиялың шығармалары,
«Сократты қорғауды» және «Хаттарды» қоспағанда,
философиялық толғаулар түрінде жазылған.
Ойшылдың негізгі мақсаты – мемлекет қайраткерлері мен
билеушілеріне білім беру еді. Оның оқу бағдарламасы бірден
пайда беретіндей ғана емес, келешегі кең, көлемді болды.
Академияда философия, математика, астрономия, физика
ғылымдары және шешендік өнер оқытылды. Платон адамның өзі
үшін білімге құныға ұмтылуын қолдап отырды. Оның ойынша,
осындай білім алған билеуші ұсақ адам болмайды. Керісінше,
ондай билеуші мәңгі және бұлжымас ақиқаттарға сүйену
арқылы қорқынышсыз әрекет ететін, өзіне сенімді саясаткер
болар еді. Ол Академияда дәріс оқыды, ал шәкірттері оның
ойларын жазып алып отырды. Бұл дәрістер еш жерде
жарияланған жоқ, жоғалып кетті. Оның біздің заманымызға
жеткен сұхбаттары жарық көрді және көпшілік оқырман
игілігіне айналды.
Платонның ойынша, адам – әрі қоғамдық, әрі
парасатты, әрі мемлекеттік азамат. Платон
өзінің көптеген шығармаларында, әсіресе,
саяси-әлеуметтік мәселелерді қарастырған
сұхбаттарында адамның ішкі дүниесін ашумен
қатар оның қоғамдық іс-әрекетіне де талдау
жасады. Платонның көптеген ой-пікірлері
кейінгі философтарға үлкен ықпалын тигізіп,
осы күнге дейін өміршеңдігін көрсетіп келеді.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Греция философиясы

Платонның мемлекет туралы ілімі

Сократ философиясы

ЕЖЕЛГІ ГРЕК ФИЛОСОФИЯСЫ

Грек философиясының ерекшелігі

Ежелгі шығыс философиясындағы адам мәселесі

Марсилио Фичино философиясы

Араб мұсылман философиясы

Платонның мемлекет туралы

Философия - барлық нәрсе туралы білім

Пәндер