Сараптамалық жүйелердің жіктеуі

Жасанды интеллект:

Тақырыбы: Сарапшы жүйелерді құру технологиясы

Дайындаған: Инф-17-1 тобының студенті Канатбекова А. А

Қабылдаған: Кульсеитова Л. К

Жасанды интеллект әдістерінің кең тәжірибелік мәлімі «Сараптамалық жүйе» деп аталатын ерекше бағдарлама жасауымен өмірге келді. Осындай бағдарламалар өткен ғасырдың 60 жылдары бірінші пайда болып, белгілі бір заттық саласы үшін жасанды «ақыл-ойды» жасауға арналған болатын. Мысалы, MYCIN бағдарламасы гематология саласында «дәрігер» ретінде ойланған, CASNET - көз аурулар саласында; ELIZA бағдарламасы «психолог» рөлін атқаруға арналған болатын және т. б.

Сараптамалық жүйе (СЖ) - бұл тар мамандандырылған бағдарламалық кешен. Ол не өте тез стандартты шешімдерді (көбінесе, техникалық объектілерді басқару үшін) қабылдауға, не пайдаланушымен сұхбат негізінде, кейбір шешімнің таңдауына көмектесуге мүмкіндік береді (пайдаланушы ұсынатың варианттарға баға беру жолымен және өзінің шешу варианттарын ұсынуы мен оларды түзету.

Сараптамалық жүйенің көмегімен қолданбалы есептің шешуі бұл әрқашан мақсатқа бейімділік итеративті процесс, себебі оның белгілі бір көзқарасына сәйкес ең жақсы шешімді табу мақсаты бар. Егер сараптамалық жүйені қолданбай (басқа бағдарламалық құралдар арқылы) шешімді табатын болсақ, онда бұл бір реттік есеп болып табылады.

Сараптамалық жүйемен «сараптамалық емес» жүйелерінің арасындағы негізгі айырмашылығы - біріншісі әрбір итерациясында заттық салада жаңа алгоритм пайдаланады, бұл алдағы қадамның алгоритмның параметрлерімен ғана емес, құрылымымен де ерекшеленеді. Яғни қойылған мақсатқа жету кезінде мақсат және оның параметрлері де өзгеру мүмкін.

Сараптамалық жүйенің басқа бағдарламалардан басты құрылымдық айырмашылығы - бұл білімдер қорының бар болуы және оқып үйрену мен өзін үйрету қабілетінде. Оның нақты түрі таңдалған ұсыну моделіне қатты тәуелді, бірақ жалпы түрде оған әрқашан фактілі және алгоритмды бөліктер кіреді.

Мысалы: Жүйеде жазулар бар болсын

Сіз жазуды енгізуге тырысасыз

Жүйе 2 тереңдікте қайшылықты табады, өйткені бар болған мәлімет бойынша «Болат Қайраттың немересі»!

Жүйе дәлдеуді қажет етеді: «бұл сол Болат па».

Егер олар әртүрлі болса, онда жүйе қорын өзгертеді:

немесе қателікті түзетеді

Сараптамалық жүйелердің

жіктеуі

Сараптамалық жүйелерді әртүрлі негізі бойынша топтастыруға болады: пайдалынатын білімдер ұсыну моделінің типы бойынша, қолдану саласы, міндеті, тиімділік көрсеткіштері бойынша және басқа. өзінің қорытындыларын дәйекті дәлдеуге мүмкіндік беретін модель тереңдік деп аталады.

Тереңдік білімдерге: абстракциялар, бейнелер, аналогиялар жатады. Оларда заттық сала құрылымының ұғынуы, жеке ұғымдардың міндеті мен өзара байланысы, белгілі заңдар және теориялық негіздер ұсынылады.

Шалағай (сыртқы) білімдер көбінесе, зерттеу объектінің сыртқы шығуына жатады. Олар кейбір (көбінесе, өте ықтималды) жорамалдарды жасауға мүмкіндік береді. Шалағай білімдерге негізделген қорытындылар, тереңдік білімдер көмегімен алынған қорытындылар сияқты, берікті және бағалы болу мүмкін, бірақ олар дәйекті емес.

Шалағай білімдер, әдетте, заттық салалар ұғымдарының арасындағы эмпириялық ассоцияларға және себепті салдар қатынастарға тиеді. Көп жағдайда жасанды интеллектің моделі шалағай болып туады, сосын өзінің «пайдалығын» дәлелдегеннен кейін математикалық негіздемесін, интерпретация әдісін және модель жұмысының нәтижелер түсіндірмесін алады.

Сараптамалық жүйенің жіктеу варианттары

Сараптамалық жүйелердің көбінде, қазір шалағай білімдер пайдалынады. Тереңдік ұсыныстардың енгізуі үлкен қуатты БҚ жасауға мүмкіндік береді, өйткені тереңдік білімдер қатты шалағай білімдерге қарағанда икемділеу және адаптивті келеді.

Классикалық мысал - медицина, мұнда тәжірибелі дәрігерлердің тереңдік білімдері бір аурудың әртүрлі емдеу әдістерің тудыруға мүмкіндік ашады (аурудың жағдайына, оның жасына, дәрінің бар болуына және т. б. байланысты) . Ал жас немесе тәжірибесі төмен дәрігер шалағай моделі бойынша жұмыс істейді: «Егер жөтел - онда жөтелден таблетка ішу керек, егер ангина - онда эритромицин ішу керек» және т. с. с.