Мәнерлеп оқу

Презентация қосу

Мәнерлеп оқу
Жолымбет Аяжан
Мәнерлеп оқу туралы түсінік

• Мәнерлеп оқу — мәтінді, оның мазмұнын
тыңдаушыға әсерлі етіп жеткізу үшін, ондағы
сөздердің дыбыстық үйлесімін, екпінін, дауыс
ырғағын, әуенін сақтап айту. Мәнерлі оқудың
қажетті шарттарына дауыстың анық есітілуі,
оның үнділігі, әуені, яғни дауыс күшінің, үннің
биіктеуі мен төмендеуі, оку қарқынынын бірде
жылдам, бірде баяулауы, лебізділігі жатады.
Оқу техникасы дұрыс тыныс алуды, үннің
құлаққа жағымды, сөздің, буынның ашық,
айқын болуын талап етеді.
Мәнерлеп оқудың тәсілдері

• Негізгі дауыс сарыны (тоны),
интонация (айтылу мәнері) және
оның компонентері. Екпін түскен
буын екпінді буын делінеді.
Интонация
Интонация- естілетін сөздің мәнерлегіш тәсілдерінің біріне
жатады.
• ― дауыстың қатты, жай шығып құбылуы;
• ― дауыс күші,
• ― кідіріс,
• ― дауыс қарқыны,
• ― сарын т.б
Олар: сөз дыбыстарымен қосақтала ілектесіп айтылады да
үстем мәнге ие болады, бірақ сөз дыбыстарындай жеке-
жеке ажыратылмайды. Бұларды реңк үстейтін қосалқы
Кідіріс
КІДІРІС – деп сөз түйіндегі
арасындағы не сөйлем араларындағы
толасты айтады
• Мәнерлеп оқуда не әңгімелеп беруде
кідірістің өзіндік маңызы бар.
Оқығанда дауыстың үзіліс, сәл іркілу
жасауы жай ғана кідіріс емес. Ол
әдеби текстің мән-мағынасын ашып
беру тәсілі болып табылады.
Дауыс күші
• Дауыс күші– дауыстың ашықтығы, тазалығы,
оны игере білу, яғни ақырын да, орташа да,
қатты да сөйлеп, қатты сөйлеуден ақырынға,
керісінше ақырынан қатты сөйлеуге көше білу
• Көркем оқу мен әңгімелеп беру тәсілінің біріне
дауыс күші де жатады. Дауыс күшіне оның
аса қатты шығуы деп ұқпау керек, ол дұрыс
емес.
Мәнерлеп оқудың
маңызы
• Мұғалімнің мәнерлеп оқуы оқушыларға үлкен әсер етеді.
Мұғалім неғұрлым мәнерлі оқыса, жас тыңдармандардың
санасында соғұрлым терең және тұрақты әсер
қалдырады, оқылғанды талдау жұмыстары одан әрі
саналы түрде жүзеге асады. Мұғалімнің оқуы балаларға
эстетикалық қуаныш сыйлап, кейіпкердің адамгершілік
қасиетінің тектілігін аша отырып, терең эмоционалдық
тәжірибелер туғызады – К.Д.Ушинский айтқандай
«адамгершілік сезімдегі жаттығулар». Мұғалімнің үлгілі
оқуын қадағалай отырып, студенттердің өзі оқыған
нәрсеге деген көзқарасын оқу кезінде қолында бар
барлық әдістермен ашуға тырысады.
Мәнерлеп оқу қарқыны
• Мәнерлілікке оқу қарқыны (мәтіннің айтылу
жылдамдығының дәрежесі) де әсер етеді.
Мәнерлеп оқу қарқынына қойылатын жалпы
талап – оның ауызша сөйлеу тақырыбына
сәйкестігі: тым жылдам, сондай-ақ тым баяу
және қажетсіз үзілістерді қабылдау қиын. Бірақ
мәтінде салынған суретке байланысты қарқын
мазмұнына қарай жылдамдатады немесе
баяулайды.
• Қарқынды өзгерту диалогты оқу кезінде сөйлеуді
Мәнерлеп оқу ырғағы
• Өлеңдерді оқығанда дұрыс ырғақ әсіресе маңызды.
Тыныс алу циклдарының жүйелілігі де ырғақты оқуды
анықтайды. Әдетте, ырғақтық үлгінің табиғаты
(айқындылығы, жылдамдығы немесе әуезділігі,
тегістігі) өлеңнің жазылу көлеміне, ондағы екпінді
және екпінді буындардың алмасып тұруына
байланысты. Бірақ балаларды әр жағдайда ырғақты
таңдағанда, ең алдымен шығарманың мазмұнына
қарай, онда не айтылғанын, қандай сурет салынып
жатқанын анықтай білуге үйрету керек.

Ұқсас жұмыстар

Дауыстап оқу

Зерттеу мақсаты

ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТ ПӘНІНІҢ МҰҒАЛІМІ НҰРСҰЛТАНОВА НҰРГҮЛ

Абай Шегіртке мен құмырсқа

КОНЬКИ СПОРТЫ

Ахмет Йасауи «Диуани хикмет»

Әбіш оқулары сайысы

Тәуелсіз елім- тірегім

Қосарлама қос сөздер туралы ақпарат

Шешендік сөз

Пәндер