Әлеуметтік өзгеріс түрлері мен себептері

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ИНСТИТУТ: ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ
МАМАНДЫҚ: МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚЫТУ ЖӘНЕ ТӘРБИЕЛЕУ

Әлеуметтік өзгеріс
түрлері мен себептері
Қабылдаған: Туганбаев Кайсар Турсынкаримович
Орындаған: Аружан Қазыханқызы
Әлеуметтік өзгерістерді негізінен экономикалық әлеуметтану, саяси
әлеуметтану, құқық әлеуметтануы, ауытқымалы мінез-құлық әлеуматтануы,
отбасы әлеуметтануы, жастар әлеуматтануы, дін әлеуметтануы сынды
категориялардан байқауға болады.
Қоғамдағы әлеуметтік жүйеде жатқан институттардың,
әлеуметтік рөлдер мен адамдар
арасындағы өзара байланыстардың өзгеруі. Әлеуметтік
өзгерістер әлеуметтік құрылымда пайда болған елеулі
өзгерістер. Бұл танымның ішіне жаңа нормалар,
құндылықтар, мәдени элементтер және символдық
өзгерістерді атауға болады. Қоғамда кіші топтар арасында
көрініс тапқан өзгерістер мен мода сияқты өтпелі
өзгерістерді ескермеуге болады, бірақ отбасы, экономика,
құқық институттарындағы
өзгерістер, әлеуметтік рөлдерден өзгерістер және
әлеуметтік байланыстарда пайда болған өзгерістер өте
қажетті.
Әлеуметтік өзгерістердің бірнеше себебі бар. Бұл себептер мыналар: ғылыми
жаңалықтар, техналогиялық жаңалықтар, ой-пікірлер, наным-сенімдер,
халықтың артуы, мәдени өзара байланыс, соғыс, табиғи апаттар, тарихи
оқиғалар т.б.
Әлеуметтік өзгеріс процесінде қоғам бірнеше
әлеуметтік мәселелерді басынан кешіреді.
Жаңалықтар әр уақытта оңай жолмен
қалыптаспайды және оған бейімделмейді.
Өзгерістерге қарсы әлеуметтік қарсы тұру пайда
болып тұрады. Өзгерістерге қолдаушылар мен оған
қарсы шығушылар арасында қақтығыстар болуыда
ықтимал. Әр өзгерістің өзінше шығыны болады.
Болымды нәтижелермен қатар болымсыз
нәтижелерде орын алып тұрады. Мысалы,
автомобильдің пайда болуы қоғамда жылдам
өзгеріске жол ашқаны белгілі: тасымалдау, сауда,
өнеркәсіп т.б. сияқты бірнеше салада болымды
нәтижелерге қол жеткізді. Бірақ, сонымен қатар,
жол апаттары, экологияның нашарлауы т.б. сияқты
болмсыз нәтижелер осы әлеуметтік өзгерістің
жемісі.
Әлеуметтік өзгеріс "әлеуметттік даму" ұғымымен шатастыруға болмайды.
Өйткені, қоғам өміріндегі өзгерістер мен әлеуметтік қозғалыстардың барлығы
бірдей оның сапалық даму деңгейін бейнелей алмайды; кейде олар әлеуметтік
даму процестің тежеп, оның құрылымдарын тоқырата түсуі мүмкін.
Сондықтан да әлеуметтану ғылымында Әлеуметтік өзгеріс және "Әлеуметтік
қозғалыс" ұғымдары "әлеуметтік даму" ұғымымен салыстырғанда кең
мағынада қарастырылады. Ал әлеуметтік даму дегеніміз – жаңа қоғамдық
қарым-қатынастардың, институттардың, нормалар мен құндылықтардың
пайда болуына жетелейтін күрделі құрылымдық процесс. Әлеуметтік дамуды
бағалаудың әртүрлі: экономикалық, құқықтық, мәдени, рухани, т.б. өлшемдері
қалыптасқан. Оның мән-мазмұнын жете, толыққанды түсіну үшін нақты
әлеуметтік ортаны зерттейтін ғылым салаларының, әсіресе, әлеуметтік
философияның жетістіктері пайдаланылады. Жалпы қоғамды, оның
құрылымдық элементтерін дамытатын немесе тоқырататын Әлеуметтік
өзгерістердің негізгі себептері мен факторлары туралы әлеуметтанушылар әлі
ортақ бір пікірге келген жоқ.
Әлеуметтанулық ғылымында әлеуметтік жанжал деген ұғымның өзіне қатысты әр алуан пікір
калыптасқан. Кей ғалымдар оны әлеуметтік қарама – қарсылықтар немесе белсенді адамдар мен
топтар арасыңдағы шынайы күрес ретінде, ал басқа әлеуметтанушылар оны қоғамдағы қарама –
қарсылықтың пісіп жетілуі мен дамуының жоғары сатысы ретінде түсіңдірді. Шын мәніңде,
әлеуметтік қарама-қайшылық пен әлеуметтік жанжал бір-біріне астасып жататын ұқсас ұғымдар
емес. Әлеуметтік қарама – қарсылық бір-біріне қарсы тараптар күресі ашық та айқын сипат иеленіп,
әлеуметтік шиеленіс әбден асқыну деңгейіне өткен кезде ғана әлеуметтік жанжалға ұласады. Ал,
Т.Парсонс сияқты функционалдық бағыттағы ғалымдар Әлеуметтік өзгерістерді "қозғалмалы тепе-
теңдік" ретінде қарастырып, оны қоғамның әлдебір бөлігіне, не бүгіндей әлеуметтік жүйеге теңейді.
Адамзат қоғамы тарихыңда Әлеуметтік өзгерістердің, негізінен, эволюциялық және революциялық
екі пішімі кеңінен мәлім. Жалпы кез келген әлеуметтік жүйедегі оң қабылдаған өзгерістер ретсіз,
бейберекет түрде емес, белгілі бір бағдарлылықпен, қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға
қарай, яки прогрессивті, жүйелі түрде жүріп жатады.

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтік өзгеріс

Жаңғыру жәнаңғыру және Әлеуметтік өзгерістердің Қоғамдық қозғалыстардың урбаңизацияе урбаңизация бастаулары

Жанжал және оның моральдық ізгілік міндеттері

ХАЛЫҚ САНЫ, УРБАНИЗАЦИЯ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ҚОЗҒАЛЫС

Әлеуметтік қозғалыстар теориялары

Ұлттық қордың қызметтері

Жанжалдың балаға әсері

ЖАНЖАЛДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

Жүйке жүйелерін қоздыратын жасанды зат

Мутациялық өзгергіштік. Мутагендік факторлар

Пәндер