Меншік институтының экономикалық-құқықтық негіздері және экономикалық жүйелер
ТАҚЫРЫП 2
МЕНШІК ЭКОНОМИКАЛЫҚ ИНСТИТУТ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕ РЕТІНДЕ.
ЖОСПАР:
Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны
Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру: кезеңдері, формалары, әдістері, проблемалары
Қоғам дамуың кезеңдерге бөлудегі негізгі көзқарастар
Экономикалық жүйе, оның элементтері, үлгілері.
1. МЕНШІКТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ МАЗМҰНЫ
«МЕНШІК»
Экономикалық категория ретінде өндіріс құрал- жабдықтарын және өндірілген өнімдерді иемденуге байланысты адамдар арасында туындайтын қоғамдық қатынастар.
Меншік ол зат емес, меншік - заттарға байланысты адамдар арасындағы қатынастар, яғни меншік объектісін пайдаланудағы субъектінің құқығы.
Меншік қатынастарын теориялық талдау
Экономикалық
қатынасы
Құқықтық
қатынасы
МЕНШІК СУБЪЕКТІСІ
МЕНШІК ОБЪЕКТІСІ
Адам,
отбасы,
әлеуметтік топтар,
ұжым,
халық,
мемлекет,
басқару органдары.
Жер,
ғимараттар,
табиғи ресурстар,
өндіріс құрал-жабдықтары,
мүлік,
жұмыс күші,
білім,
бағалы қағаздар,
ақша, асыл заттар
«Иемдену» - затты өз игілігіне пайдалану.
«Жатсындыру» - меншік объектісін иеліктен шығару.
«Жекелендіру» - әр бір тауар өндіруші мамандығы бойынша белгілі бір тауар өндірісіне жекеленеді.
«Қоғамдастыру» - еңбектің қоғамдық сипатының дамуы.
«Өндірістің материалдық және жеке факторының бірігу тәсілі. »
«Табысты бөлу әдістері. »
Меншіктің экономикалық мазмұны заттың бүкіл шаруашылық процесін қамтып, пайдалы игіліктер мен қызметтерді өндіру, бөлу, айырбастау мен тұтыну қатынастары білдіреді.
Меншіктің экономикалық мағынасы сипатталатын қатынастар
Меншік, заң жағынан алып қарағанда, мүліктік қатынастарға жатады. Құқықтық нормалар мен актілерде материалдық байлық әр түрлі субъектілер арасында қалай иемделінетіні және бөлінетіні анықталады. Экономикалық теорияда жеке меншік құқықтың мынадай түрлерінде даму алады. (Оноре тізімі бойынша) :
1. Иемдену құқығы, яғни игіліктерге міндеттелінген денелік (күш - қуаттылық) бақылау құқығы.
2. Пайдалану құқығы, яғни игіліктің пайдалы қасиетін өзі үшін қолдану құқығы.
3. Басқару құқығы, яғни игіліктерді қолдануда кім және қалай қамтамасыз етуді шешу құқығы.
4. Табысқа деген құқық, яғни игіліктерді пайдалану нәтижесіне ие болу құқығы.
5. Егемендік құқығы, яғни игіліктерді жатсындыру, өзгерту, тұтыну немесе жойып жіберу құқығы.
6. Қауіпсіздік құқығы, яғни игіліктерді сыртқы ортаның зияндылығынан қорғау құқығы.
7. Игіліктерді мұрагерлікке беру құқығы.
8. Игіліктерді иеленудегі мерзімсіздік құқығы.
9. Сыртқы ортаға зиян келтіретін әдістерді қолдануға тыйым салу құқығы.
10. Өндіріп алуға жауапкершілік құқығы, яғни қарыз үшін игіліктерді өндіріп алу құқығы
11. Қалдық сипатты құқық, яғни бұзылған құқықтарды қалпына келтіруді қамтамасыз ететін институттардың әрекет ету құқығы.
Еңбек бөлінісінің даму деңгейіне байланысты меншік әр түрлі иемдену формаларына бөлінеді:
«ЖЕКЕ МЕНШІК»
«ҰЖЫМДЫҚ МЕНШІК»
«ҚОҒАМДЫҚ МЕНШІК»
Өзіндік меншік
(табыс әкелмейді, тек өз
тіршілігіне пайдаланады)
Өз еңбегіне
негізделген меншік
(табыс әкеледі)
Жалдамалы еңбекке
негізделген меншік
«Серіктестік»
«Кооператив»
«Акционерлік қоғам»
«Бірлескен өндіріс»
«Мемлекеттік»
«Муниципалдық»
2. МЕМЛЕКЕТ ИЕЛІГІНЕН АЛУ ЖӘНЕ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ: КЕЗЕҢДЕРІ, ФОРМАЛАРЫ, ӘДІСТЕРІ, ПРОБЛЕМАЛАРЫ
Мемлекет иелігінен алу - бұл мемлекеттік кәсіпорындарды тікелей әкімшіл- әміршілдік жүйеден нарықтық жүйеге көшіру
Жекешелендіру - жеке және заңды тұлғаларға мемлекеттік меншіктегі объектілерді сату немесе тегін беру.
ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ МАҚСАТЫ:
Мемлекеттік үстемдікті жою
Жеке меншік топтарын құру, бәсекелес ортаны құру
Шетел инвесторларын тарту
Кәсіпорындардың тиімділігін арттыру
«Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алудың Ұлттық бағдарламасына»
сәйкес жекешелендіру үш негізгі бағытта жүргізілді:
КІШІ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
ЖАППАЙ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
ЖЕКЕ ЖОБАЛЫҚ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің
ерекше маңызды кәсіпорындары.
орташа және ірі кәсіпорындар (200-500 адам) және халыққа жекешелендіру купондарының бөлінуіне негізделді.
ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің
ерекше маңызды кәсіпорындары.
Қазақстан республикасындағы жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесін 4 кезеңге бөлуге болады:
1) 1991-1992жж
2) 1993-1995жж
3) 1996-1998жж
4) 1999-2000жж
мемлекет меншігінің реформасы кең көлемде нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін жүргізілді
мемлекет иелігіндегі мүлікті халыққа қайтару арқылы нарыққа көшу жағдайын жасауы.
экономикадағы жеке сектордың басымдылығымен қатар мемлекеттің халыққа мүлікті қайтаруының аяқталуы.
мемлекеттік меншікті басқару мен жекешелендіру заңдылық негізін жетілдіру және басқарудың тиімділігін көтеру.
3. ҚОҒАМ ДАМУЫН КЕЗЕҢДЕРГЕ БӨЛУДЕГІ НЕГІЗГІ КӨЗҚАРАСТАР
«Экономикалық жүйе» - бұл экономикалық процестер
жиынтығы; материалдық игіліктер мен қызмет көрсетулерді
өндірушілер мен тұтынушылар арасында ерекше түрде
қалыптасқан байланыстар жүйесі.
Экономикалық жүйенің дамуына ықпал ететін факторлар:
шарушылық шешімдерін қабылдау жөнінде елде қалыптасқан шаралар жүйесі;
меншік құрылымы;
ақпараттар мен өзара үйлесімділікті қамтамасыз ету механизмі;
мақсаттарды белгілеу мен еңбек етуге жұмылдыру механизмі.
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІ ТОПТАУ
1. Экономиканы ұйымдастыру б/ша:
«Жабық экономика»
«Ашық экономика»
2. Меншік қатынастарының
формалары б/ша:
«Дәстүрлі жүйе»
«Әкімшілік- әміршілік
Экономика»
«Нарықтық экономика»
«Аралас экономика»
3. Өнеркәсіп революциясы мен ҒТП даму деңгейі бойынша:
3. 2. Индустриалдық жүйе
«Индустриалды даму дәуіріне
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz