Монополиялық бәсекелестік жағдайындағы фирманың әрекеті

Презентация қосу

“Монополиялық бәсекелестік
жағдайындағы фирманың әрекеті”

Орындаған: Игембаев
Е.
Тексерген: Ертай Х.
Тобы: Уа-20-1к
Бағалық дискриминация
Бағалық дискриминация дегеніміз – монополист-
фирманың сапалары бірдей болып табылатын
берілген тауар немесе қызмет бірлігінің көлемін
берілген шығындар деңгейінде әртүрлі бағалар
бойынша әртүрлі тұтынушыларға сатуын немесе сата
алуын сипаттайтын монополиялық тәжірибе.
Мұндағы «дискриминация»
біреудің құқығын шектеу
емес, бөлу деген мағынаны Бағалық дискриминация келесі
білдіреді. Нарықты екіге жағдайларға байланысты
бөледі: арзан нарық - төмен
бағамен көп өнім сатады, Тауардын және қызметтін
қымбат нарық - жоғары сапасына.
бағамен аз өнім сатады. Бұл Тұтыну көлеміне (көтерме сауда,
жағдай моноплисттің женілдіктер).
пайдасын молайтуға
мүмкіндік тудырады Тұтынушы табысына.
Сатып алу кезеңіне (түнде және
күндіз, демалыс және жәй
күндер, уақыт мерзімі).
әрдайым
Бағалық дискриминация
ме се уақы тша болуы мүмкін. Алайда,
не
ополист өзінің
кез келген жағдайда мон
ділігін ескеріп
тауарының сұраныс икем
минация
отырады. Бағалық дискри
з тауарларға
көбінесе сұранысы икемсі
қолданылады.
МОНОПОЛИСТІК БӘСЕКЕ ЖАҒДАЙЫНДА
Фирма пайданы максималдауды басшылыққа
алатын болса, онда ол шығарылым көлемін
өндірістің шекті шығындары оның шекті табысына
тең болған кезде оңтайландыруы қажет.
Монополистік бәсеке жағдайында жұмыс істейтін
фирма өнімінің бағасы қысқа мерзімде оның орташа
өзгермелі шығындарын және ұзақ мерзімді кезең
үшін ұзақ мерзімді орташа шығындарды жауып
отырғанша дейін шығарылым көлемін жүзеге асыра
береді.
МОНОПОЛИСТІК БӘСЕКЕ ЖАҒДАЙЫНДА
Монополистік бәсеке жағдайында фирманың және саланың ұзақ
мерзімдік тепе-теңдігі тауарды өндірістің ұзақ мерзімді орташа
шығындарға тең болғандағы бағамен сатқанда орындалады, бұл
салалық тосқауылдардың төмен болуына орай бәсекенің орын
алуына себепші болып табылады.
Сондықтанда, фирма ұзақ мерзімдік тепе-теңдік жағдайында
бола отырып экономикалық пайда алу мүмкіндігінен айрылады.
Монополистік бәсеке жағдайындағы фирмалар өз өніміне деген
сұраныс қисықтарының көлбеулігімен санасады десек, онда
олардың ұзақ мерзімдік тепе-теңдікке жетуі нарықтық
бағалардың шекті шығындардан және өндірістің ұзақ мерзімді
минималды орташа шығындарынан жоғары болуы кезінде
қамтамасыз етіледі, ал бұл өз кезегінде артық өндіріс қуатының
болуын сипаттайды.
Монополистік бәсекенің бірнеше
формалары болады, оның негізгілері
мыналар:

ғылыми-техникалық Ғылыми-техникалық тіресу - бұнда
фирмалардың бәсекелестік сайысы
тіресу
мына жолдармен жүреді:
өнеркәсіптік- өндірістік жаңа өнім дайындау; осы
тіресу
замандағы жаңа технологиялық
сауда сатық тіресу процестерді қолдану;
ғылыми-техникалық ақпаратты
жинақтап пайдалану;
патенттерді сатып алып пайдалану.
Ғылыми-техникалық сайыста әдетте екі
үлгі қолданылады

1.Бәсекелестік
үлгі мынадай жағдаймен есептесуді 2. Монополистік
талап етеді:
Бәсекелес фирмадар белгілі үлгі.
өндірістік техниканың ең тиімдісін
қолданатынына негізделеді; Бұнда жаңалықтар еңгізудің
ҒТП әкелетін пайда ұзақ мерзімді арқасында таза монополист
болмауы мүмкін. Себебі бәсекелес тұрақты түрде елеулі көлемде
фирмалар техникалық пайда алу мүмкіндігіне ие
жаңалықтың қандайын болмасын болады.
игеріп алуы ықтимал. Оның ҒТП үшін мол қаржы
Жаңалықтарды енгізіп пайданы
барлық бәсекелес фирмалар ала ресурстары болады және олар
алады, бірақ техникалық зерттеу жаңадан жасалған техникалар
шығындарын жасайтын тек осы мен өнімді жасыра алатын
зерттеуді жүргізіп дайындаушы мүмкіндігі болады.
ғана болады.
Өнеркәсіптік-өндірістік сайыстың көрінісі

Өндірістік мүмкіндіктің күшейуі, өнімнің жаңа түрлерінің
шығарылуы, өндіріс шығындарының төмендеуі.
Жетілген бәсеке жағдайында фирмалар нарыққа еркін кіріп,
еркін шыға алатын болғанда, фирмалар өндірудің оптималдық
нормасын көздегі әрекеттенеді — өндіріс тиімді болу үшін, үлес
шығындарының барынша төмен болуы үшін, өнімдердің бағасы
төменгі дәрежеде белгіленіп, орташа жалпы шығындармен
үйлесімді түрде болады.
Таза монополия жағдайында фирма өнім шығару көлемін
азайтып, бағаны жоғарылатып, осының нәтижесінде
ресурстар шығынын төмендетіп, пайдасын барынша жоғарылата
алады. Бірақ, бәсекелестік кезінде шығьндар біресе өсіп, біресе
кеміп ауытқып тұрғанда, жағдай шиеленісе түседі.
Бұнда екі жағдай қолданылады — ауқым нәтижесі
және "х-тиімсіздік" түсінігі.

1. Ауқым нәтижесі. 2. "X — тиімсіздік"
Көп фирмалардың өндіріс Әдетте, өндіріс шығындарын зерттегенде,
көлемі, олардың әрқайсына мына жағдай болады деп есептеледі: барлық
масштабтың өсуінен болып технологиялардан фирма ең тиімдісін,
шығарылымның әр дәрежесінде оған орташа
тұрған нәтижені жүзеге шығындардың барынша төмен шамасын
асыруға мүмкіндік береді. жұмсалуын қамтамасыз ететінін таңдап алады
Ал технология және өндіріс деп.
шығындары берілген Ал нақты өмірде, фирманың қандайы
болғанда көп бәсекелес болмасын, шығындарды төмендетудің бар
фирмаларды қолдауға мүмкіндігін толық қолданбайды. Шығындарды
тұтынушылық сұраныс орташа шығындардың ең төмен дәрежесіне
жетімсіз болуы мүмкін. жеткізудің потенциалдық мүмкіндігін бағалау
үшін "X — тиімсіздігі" түсінігі енгізілген.
Бұндай жағдайда нарыққа
Бұл мына жағдайда орын алады — өндірістің
қатынасы жағынан фирма ірі көлемі қандай болмасын, фирманың нақты
монополистік болуға тиісті, шығындары минималдық мүмкін
шығарылатын өнімнің шығындардан артық болғанда.
бірлігіне келетін өндіріс Осындай артықшылық фирма кәсіпкерлік
шығындары төмен болғанда тәуекелдіктен бас тартқанда, қабілетті төмен
өнімді тиімді өндіруге жолдас-жораларды, туыстарды жұмыспен
қабілетті болуы керек. қамтамасыз еткенде, фирма жұмыскерлерін
Сауда-саттық
сайысы.
Бұл сайыс бағаны қолдану арқылы жүреді.
Ал бағаның өзі үш жақты сайыстың нәтижесінде белгіленеді:
біріншіден, жоғары бағамен сату үшін сатушылар арасындағы;
екіншіден, тауарларды төмен бағамен алу үшін сатып
алушылар арасында;
үшіншіден, тауарларды қымбат бағамен сату үшін сатушылар
және оларды арзан бағамен сатып алу туралы сатып алушылар
арасындағы сайысу нәтижесінде.
МОНОПСОНИЯ ДУОПОЛИЯ
белгілі тауарды сатып алуға жалғыз сатып белгілі тауарлардың тек екі жеткізушісі
алушының монополиясы болуымен болатын нарықтық құрылым.
сипатталатын нарық құрылымының типі. Бұлардың арасында баға туралы, тауарды
Өзінің сатып алуын шектей отырып, сатып өткізетін нарық туралы, өндірістік квота
алушы сатушы табыстарының есебінен туралы келісім мүлде болмайды.
монополдық пайдаға ие болады. Дуополия — бұл олигополияның ең жабайы
Монопсония жетілмеген бәсекенің түрі.
құрамды бөлігі болып табылады

ОЛИГОПСОНИЯ ОЛИГОПОЛИЯ
белгілі тауарларды сатып алушы Бұл да нарық құрылымының типі. Бұнда
топтары болатын нарық құрылымының бірнеше ірі фирмалар өнімнің басым
типі. көп бөлігінің өндірісі мен сатуын
Осылар сатып алуын шектей отырып, монополиялап алады және бір-бірімен
сатушы табыстарының есебінен көбінесе бағалық емес бәсекеде
өздеріне монополдық пайда түсіреді. болады.

Билатералдық монополия (екі жақты монополия) — тауардың жалғыз жеткізушісі мен
жалғыз (бірлескен) тұтынушысы сайыста болатын нарықтық құрылым. Бұлар бір-бірімен
қарама қарсылық сайыста болады. мұндай нарық электр қуатын су мен газды қолданғанда
пайда болады.

Ұқсас жұмыстар

Монополиялық бәсекелестік

Бағаның деңгейіне ықпал ететін сыртқы факторлар

Бірігудің түрлері

Монополиялық қызмет түсінігі, түрлері

Монополияға қарсы орган монополияға қарсы

Саяси ғылымның теориялық аспектілері

Пәндер