ЖАС ОТБАСЫЛАРДЫҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН

ЖАС ОТБАСЫЛАРДЫҢ
ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН
АНЫҚТАЙТЫН ФАКТОРЛАР

Орындаған: Тілеубай Ұлдана
ПИП 20-1
Қазіргі таңдағы Қазақстан тұрғындарының алдындағы басты мақсат
– отбасы тұрақтылығы. Отбасының тұрақсыздығы қоғамды,
мемлекетті алаңдатады. Отбасы тұрақтылығын ғылыми тұрғыда
зерттеу үшін теориялық-әдістемелік, ақпараттық, әдістік
мәселелер қаралады. Зерттеу барысында түрлі тәсілдер
қолданылды: этнографиялық дерек жинау, сауалнама, анкета,
сұхбат, құжаттарды талдау, бақылау, психологиялық тест және т.б.
Бүгінгі күні егеменді Қазақстанның, тәуелсіз қазақ халқының өзінің төл тарихына
деген қызығушылығы күннен-күнге артып келе жатқаны белгілі. Оның ішінде
неке және отбасы тұрақтылығы жеке адамды, қоғамды, мемлекетті
ойландырады. Отбасы – өзінше бір қайнап жатқан әлем болғандықтан,
көптеген маңызды мәселелердің жемісі. Отбасы тұрақтылығын анықтауға
байланысты әр түрлі тәсілдерді қолданудың барысында зерттеу әдістемесі
қалыптасты. Ол үшін әсер ететін факторларды зерттеудің сапасы мен
маңыздылығын арттыру үшін теориялық, ғылыми-методологиялық деңгейін
көтеру, деректік базасының молдығын, зерттеу барысындағы тәсілдердің жан-
жақтылығын, мағлұматтарға терең талдау жасауды көбейту қажет
«Ата-ана – бала» жұбындағы кез келген қарым-қатынас
түрінің тәрбиелік маңызы бар. Тұлғаны
қалыптастырудың маңызды факторы бола отырып,
қарым-қатынас үлкен педагогикалық мүмкіндіктерге ие

Тәрбие мақсатына жету үшін ата-аналар әр түрлі
әсерлерге жүгінеді: мадақтау және жазалау. Балаларды
саналы түрде мадақтау нәтижесінде баланың тұлға
ретінде дамуын жеделдетуге болады. Егерде жазалау
қажеттілігі туындаса, онда оны тек қана қажетті
жағдайда ғана қолдану керек.

Өте қатал жаза нәтижесінде балада қорқыныш немесе
өшпенділік болуы мүмкін. Кез келген физикалық әсер
нәтижесінде балада өзіне ұнамаған жағдайды күшпен
шешуге болады деген ұстанымды туындатады.
Зертеу барысында этнографиялық және этносоциологиялық
мәліметтер деректік мақсаттарды келесі түрде
қалыптастырады:

– ғылымның қазіргі даму
дәрежесіне сай теориялық-
методологиялық білім
беру;
– этнографиялық және
этносоциологиялық
деректер кешені туралы
ақпарат беру;
– зерттеудің даму
қажеттілігінен шыға
отырып, олармен жұмыс
істеу тәсілдерін жетілдіру.
- бәсекелестік, яғни барлық
жағдайда өзінің бәсекеде ұтуын
көздеген қарым-қатынас

- түрлі себептермен туындаған
отбасындағы қайшылықты
қарым-қатынас.
Отбасы тұрақтылығын анықтауға байланысты
деректерді келесі шағын топтарға бөлуге болады:
Неке тұрақтылығын анықтау үшін қолданылатын тәсіл – анкета. Анкета –
этносоциалогиялық ақпарат жинаудың ең алғашқы тәсілі. Анкетаның неке және
отбасы мәселесінде алатын орны зор. Анкета әдісі арқылы неке тұрақтылығына әсер
ететін факторларды, ажырасу себептерін, балалардың ұлтын таңдауын анықтаймыз.
Бұл әдісті жүргізудің үш кезеңі бар: дайындық (анкета бағдарламасын жасау), негізгі
(сұрау жүргізу), нәтижелік (алынған ақпаратты өңдеу). Әдіс келесі факторлармен
ерекшеленеді:
1.Барлық аймақтарды қамтуға мүмкіндік береді, тіпті алыс аймақтарды да.
2.Түрлі тақырыпта және таңдау арқылы жүреді.
3.Жауаптарды сандық сипатта алуға болады.
4.Уақыт үнемдеуге қол жеткізеді
Отбасы тұрақтылығын анықтауда ішкі отбасылық қатынаспен қатар экономикалық
және тұрмыстық аспектілерді, яғни туыстары мен жұбайлардың, көршілерімен,
әлеуметтік ортамен қарым-қатынасын қарастыруды да ұмытпаған жөн. Ішкі
отбасылық қатынас мәселесін анықтауда сұхбаттасу әдісі қолданылады. Ол
анкетамен салыстырғанда көп уақытты талап етпейді. Респондентпен тікелей
сөйлесу арқылы толық ақпарат жинауға мүмкіндік береді. Сұхбаттасу алдын-ала
дайындалып, артынан жүргізіледі. Бұл тәсілдің ашық және жабық түрі болады.
Жабық түрінде сұрақтарды карточкада берсе, ашық түрінде сұрақтар сұхбаттасу
барысында қойылады.

Сұхбаттасу әдісін жүргізу үшін зерттеуші мынадай қасиеттерді
меңгергені жөн:
– хабаршыны тоқтатпай тыңдай білу, ойлануына мұрсат беру;
– сұрақтарды нақты, мағыналы түрде асықпай дұрыс жеткізу;
– хабаршының көңіл-күйін байқау;
– бөгде адамдардың кірісуіне жол бермеу.
Мұндай жағдай ата-аналар тым жоғары талап қойғанда да туындайды. Үрей
мен оған байланысты төмен өзіндік бағалаудың өсуі нәтижесінде баланың
танымдық жетістіктері төмендеп, сәтсіздік сезімі беки түседі. Өзіне деген
сенімсіздік нәтижесінде келесідей ерекшеліктер де туындайды. Ересектердің
нұсқауын орындау, үлгі бойынша ғана әрекет ету, өз ойын білдіруге қорқу,
білімдер мен әрекет тәсілдерін ресми түрде меңгеру.

Өз баласының оқу әрекетінің нәтижелілігінің төмендеуіне көңілі толмаған
ересектер қарым-қатынас барысында аса үлкен көңіл бөле отырып, бала
бойындағы эмоционалды дискомфортты үдете түседі. Балаға жақын ересек
адамдар бала жетістіктерін байқап, оны қателіктері үшін аса қатал жазаламау
арқылы оның үрейлілік деңгейін төмендетеді және сол арқылы оқу
тапсырмасының сәтті орындалуын қамтамасыз етеді.
Отбасы тұрақтылығын анықтауда ішкі отбасылық қатынаспен қатар,
экономикалық және тұрмыстық аспектілерді, жұбайлардың, туыстары
мен көршілерімен, әлеуметтік ортамен қарым-қатынасын қарастыру да
маңызды. Сонымен аталған әдістерді қолдана отырып отбасы
тұрақтылығын анықтаймыз. Бұл әдіс-тәсілдердің әр қайсысының
артықшылығы мен кемшіліктері бар. Аталған талдау неке-отбасылық
қатынас мәселесін шешуде, яғни жаңадан құрылған жас отбасының
тұрақтылығын алдын-ала болжауға мүмкіндік береді.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

ОТБАСЫ. Отбасы құрылымы отбасының құрамы мен санынан, сонымен қатар оның мүшелері

Отбасы - бірлесіп күн көретін туыстық қатынаста тұратын адамдар тобы

Отбасы баланы алғашқы әлеуметтендіру институты

Жастар сясаты

Отбасы қызметтері

Отбасы типологиясы

Отбасы әлеуметтануы туралы

Қала мен ауылдағы отбасының әлеуметтік мәртебесінің баланың әлеуметтену үрдісіне әсері

Отбасының бірінші міндеті - ұрпақ жалғастыру қызметі

Отбасы құндылықтары

Пәндер