Сыбайлас жемқорлықтың белгілері

Тақырып: Мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтар

Биебаева А. Ә., з. ғ. к., доцент

Жоспар:

Сыбайлас жемқорлық қылмыстар

Сыбайлас жемқорлық түсінігі

Сұрақтар

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама

Сыбайлас жемқорлықтың арнайы

субъектілері

Нормативтік материал:

«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» 2015 жылғы 18 қарашадағы ҚР Заңы

«Кейбір сыбайлас жемқорлық қылмыстарды қарау практикасы туралы» ҚР Жоғарғы Сотының 2015 жылғы 27 қарашадағы № 8 нормативтік қаулысы

Сыбайлас жемқорлық түсінігі

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ - шенеуніктердің билікті немесе лауазымдық жағдайын жеке пайда алу үшін теріс пайдалануы.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламалық құжаттар

Бағдарлама

Қазақстан Республикасындағы сыйбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі 2011 - 2015 жылдарға арналған салалық бағдарлама, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы №308 қаулысымен бекітілген (күшін жойған)

Стратегия

Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы, Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы №986 Жарлығымен бекітілген

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегия

Квазимемлекеттік

және жекеше сектордағы

сыбайлас жемқорлыққа

қарсы іс-қимыл

Мемлекеттік қызмет

саласындағы сыбайлас

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

Сыбайлас жемқорлыққа

қарсы мәдениеттің деңгейін

қалыптастыру

Соттар мен құқық қорғау

органдарында сыбайлас

жемқорлықтың алдын алу

Қоғамдық бақылау

институтын енгізу

Сыбайлас жемқорлыққа

қарсы іс-қимыл мәселелері

бойынша халықаралық

ынтымақтастықты дамыту

Бүгінгі күнгі негізгі басымдық:

Сыбайлас жемқорлықтың салдарларымен күреспей, оның алғышарттарын жою

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама

Заң

«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы Заңы

Заң

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы Заңы

Қаулы

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда өзге де жолмен жәрдемдесетін адамдарды көтермелеу қағидалары, ҚР Үкіметінің 2015 жылғы 30 желтоқсандағы № 1131 қаулысымен бекітілген

Сыбайлас жемқорлық түсінігі

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ - жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдардың, мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдардың, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестiрiлген адамдардың, лауазымды адамдардың өздерінің лауазымдық (қызметтік) өкiлеттiктерін және соған байланысты мүмкiндiктерiн жеке өзi немесе делдалдар арқылы жеке өзіне не үшінші тұлғаларға мүлiктiк (мүліктік емес) игiлiктер мен артықшылықтар алу немесе табу мақсатында заңсыз пайдалануы, сол сияқты игiлiктер мен артықшылықтарды беру арқылы осы адамдарды параға сатып алу.

Сыбайлас жемқорлықтың белгілері:

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл -

сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл субъектілерінің өз өкілеттіктері шегіндегі сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, оның ішінде қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау және жою жөніндегі, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды анықтау, жолын кесу, ашу және тергеп-тексеру және олардың салдарларын жою жөніндегі қызметі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТ ІСТЕРІ ЖӘНЕ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ ІС-ҚИМЫЛ АГЕНТТІГІНІҢ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ ІС-ҚИМЫЛ ҰЛТТЫҚ БЮРОСЫ (сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)

Агенттік төрағасы -

Қожамжаров Қайрат Пернешович

Сыбайлас жемқорлықтың қоғамдық қауіптілігі

мемлекеттік басқарудың тиімділігін төмендетеді

елдің инвестициялық тартымдылығын төмендетеді

әлеуметтік-экономикалық қарыштап дамуды тежейді

Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі The Corruption Perceptions Index

2011 жыл - 120-орын

2012 жыл -

133-орын

Қазақстанның әлемнің 168-180 елінің арасындағы орны:

2014 жыл -

126-орын

2015 жыл -

123-орын

Notes: Content Layouts

Сыбайлас жемқорлық қылмыстардың тұйықталған тізімі ҚР ҚК 3-баб. 29) -тармағында бекітілген

МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТ ПЕН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ МҮДДЕЛЕРІНЕ ҚАРСЫ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ ҚЫЛМЫСТАР

361-бап. Лауазымдық өкiлеттiктерді теріс пайдалану

362-бап. Билiктi немесе лауазымдық өкiлеттiктерді асыра пайдалану

364-бап. Кәсіпкерлік қызметке заңсыз қатысу

365-бап. Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау

366-бап. Пара алу

367-бап. Пара беру

368-бап. Парақорлыққа делдал болу

369-бап. Қызметтiк жалғандық жасау

370-бап. Қызметтегi әрекетсiздiк

Сыбайлас жемқорлық

қылмыстардың арнайы субъектілері:

- Мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкiлеттiк берілген адам

- Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамға теңестірілген адам

Лауазымды адам

Жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам

Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам - Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметші, мәслихат депутаты

Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамға теңестірілген адам

1) Жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайланған адам

2) Қазақстан Республикасының заңынд белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Президенттігіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің немесе мәслихаттардың депутаттығына, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқарудың сайланбалы органының мүшелігіне кандидат ретінде тіркелген азамат

3) Жергілікті өзін-өзі басқару органында тұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін, еңбекақысы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетінің қаражатынан төленетін қызметші

4) Мемлекеттік ұйымда немесе жарғылық капиталындағы мемлекеттің үлесі елу пайыздан асатын ұйымда, басқару функцияларын орындайтын адам

5) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және оның ведомстволарының қызметшілері

Лауазымды адам - тұрақты, уақытша немесе арнайы өкiлеттiк бойынша билік өкiлi функцияларын жүзеге асыратын не мемлекеттiк органдарда, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарында ұйымдастырушылық-өкiмдiк немесе әкiмшiлiк-шаруашылық функцияларды орындайтын адам

№

Лауазымды адамдардың санаттары

Билік өкілі - мемлекеттiк қызметте жүрген, қызмет бабымен өзіне тәуелді емес адамдарға қатысты Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тәртіппен билік ету өкілеттіктері берілген адам, оның ішінде құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органның, әскери полиция органының қызметкері, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге қатысатын әскери қызметші

Ұйымдастырушылық-өкімдік функциялар - қызмет бабымен бағынысты адамдардың орындауы үшін міндетті бұйрықтарды және өкімдерді шығаруға, сондай-ақ бағыныстыларға қатысты көтермелеу шараларын және тәртіптік жазалар қолдануға Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тәртіппен берілген құқық

Әкімшілік-шаруашылық функциялар - ұйымның балансындағы мүлікті басқаруға және оған билік етуге Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тәртіппен берілген құқық

Аталған функцияларды арнайы өкiлеттiк бойынша атқаратын адамдар

Арнайы субъект

Жауапты мемлекеттiк лауазымды атқаратын адам - мемлекет функцияларын және мемлекеттiк органдардың өкiлеттiктерiн тiкелей атқару үшiн Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгiленген лауазымды атқаратын адам, оның ішінде Парламент депутаты, судья, сол сияқты Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттiк саяси лауазымды не «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымын атқаратын адам (ҚР ҚК 3-баб. 16-тарм. )

Лауазымдық өкiлеттiктерді теріс пайдалану (ҚР ҚК 361-бабы)

Элемент

Белгі

Мазмұны

Объект

Негізгі

Мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметі

Объективтік жағы

Іс-әрекет

Қызметтiк өкiлеттiктерді қызмет мүдделерiне қайшы пайдалану

Зардап

Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiне не қоғамның немесе мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiне елеулі зиян келтіру

Субъект

Арнайы

Мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам

Субъективтік жағы

Кінә

Тікелей қасақаналық

Мақсат

өзi немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу;

басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтiру

Билiктi немесе лауазымдық өкiлеттiктерді асыра пайдалану (ҚР ҚК 362-баб. 4-бөл. 3-тарм)

Элемент

Белгі

Мазмұны

Объект

Негізгі

Мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметі

Объективтік жағы

Іс-әрекет

Өзiнiң құқықтары мен өкiлеттiктерінің шегінен анық шығатын әрекеттер жасау

Зардап

Субъект

Арнайы

Мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам

Субъективтік жағы

Кінә

Тікелей қасақаналық

Мақсат

өзi немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу;

басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтiру

Пара алу (ҚР ҚК 361-бабы)

Элемент

Белгі

Мазмұны

Объект

Негізгі

Мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметі

Заты

Пара, яғни ақша, бағалы қағаздар, өзге мүлiк, мүлiкке құқық немесе мүлiктік сипаттағы пайда

Объективтік жағы

Іс-әрекет

Пара алу

Субъект

Арнайы

Мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкiлеттiк берілген адам не оған теңестiрiлген адам немесе жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам не лауазымды адам, сол сияқты шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның лауазымды адамы

Субъективтік жағы

Кінә

Тікелей қасақаналық