МОӨЖ МЕРЗІМДІ БОЛЖАМДАР

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті География және табиғатты пайдалану факультеті География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы МОӨЖ Тақырыбы:Қысқа мерзімді болжамдар Орындаған: Седенов Ш. Т. Қабылдаған: Тугельбаев С. С. Алматы, 2022 жыл.

Қысқа мерзімді болжамдар

Қысқа мерзімді болжамдар әдетте өндірісті жоспарлау мен бақылауды, қысқа мерзімді ақша қаражатын талаптарды және сатудың маусымдық ауытқуларына түзетулер енгізуді қамтитын тактикалық себептермен жасалады. Мұндай болжамдар қалыпты диапазон бір айдан үш айға дейінгі бір жылдан аз кезеңдерге арналған.

Гидрологиялық болжам

1) Күтілетін гидрологиялық жүргінің ғылыми негізделген алдын ала болжамы. Осы аймақтағы жалпы физикалық-географиялық процесс құбылыстарының даму және өзара байланыс зандылықтарын білуге негізделген. Қазіргі уақытта гидрологиялық болжам негізінен өзен режімдерін ғылыми болжау түрінде дамиды. Ауыл шаруашылығы жерлерін мелиорациялау кезінде алқаптарды ұзақ уақыт су басудан сақтандыру үшін, бөгендердегі, өзендердегі, каналдағы гидротехникалық имараттардың апатсыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін, ағынды реттеуге, сумен қамтуға, суармалауға, суландыруға қажетті су көлемін бағалау үшін гидрологиялық болжамның ерекше мәні бар.

1. Алдын ала болжау мерзіміне қарай гидрологиялық болжам қысқа мерзімді (алдын ала болжау уақыты 15 тәулікке дейін) және ұзақ мерзімді болып жіктеледі; жүргі (режім) сипатына қарай - су болжамы (су тасу мен тасқындардың ең жоғарғы деңгейі және өтімдері, олардың өту мерзімі, су тасу және тасқын кезіндегі жеке гидрологиялық маусымдар және т. б. су көлемі) және мұз болжамы (ағын су мен суқоймадағы, мұз қату және аршылу мерзімдері, мұз қалыңдығы және т. б. ) болып бөлінеді. Гидрологиялық болжамның мақсаттық мәні халық шаруашылығы салаларының сұраныстарымен айқындалады. Мелиорация үшін көктемгі ағынды көлемінің (суармалау үшін су жинау), ең жоғары өтім мен гидрографтардың (ауыл шаруашылығы жұмыстарын жүргізу, гидротехникалық имараттардың қалыпты жұмыс істеуі үшін), топырақ-грунттардың ылғал қорының (мол өнім қалыптастыру жағдайын қамтамасыз ету үшін) болжамы маңызды;

2) Өзен, көл, бөгендердегі түрлі құбылыстардың мерзімдік әрі кеңістіктік дамуын алдын ала есептеп болжаудың ғылыми дәлелденген әдістерін қолдану. Гидрологиялық болжам сулық (маусымдық және тасқындық ағынды көлемдері, ең жоғары және ең төмен су өтімі мен деңгейінің шамасы) және мұздық (өзендердің, көлдердің, бөгендердің қату және ашылу мерзімдері, мұздың қалыңдығы, және т. б. ), қысқа мерзімдік (15 тәулікке дейін) және ұзақ мерзімдік (бірнеше ай бұрын) болып сараланады