Қазақ және түркі мәдениеттің рәміздері мен архетиптері

Презентация қосу

Тақырыбы: Қазақ және түркі мәдениеттің рәміздері мен
архетиптері. Заманауи қазақстандық мәдениет рәміздері

Орындаған: Қазизмұратова Е.Е
Мамандыгы: Computer science
Қабылдаған: Абдразакова Н.А
Жоспар:

Рәміздер жане архетиптер дегеніміз

Көне түрік мәдениеті

Көне қазақ халқының мәдениеті

Қазақстан республикасының рәміздері
Қорытынды
Рәміздер жане архетиптер

«Архетип»
«Архетип» ұғымын
ұғымын ғылымға
ғылымға енгізген
енгізген —
— К.Г.
К.Г. Юнг.
Юнг. Оның
Оның пікірі
пікірі бойынша,
бойынша, мәдени
мәдени тұлғаның
тұлғаның рухани-шығармашыл
рухани-шығармашыл
қазынасын
қазынасын қауымдық
қауымдық тылсым
тылсым құрастырады.
құрастырады. Осы
Осы көмескі
көмескі сананың,
сананың, тылсымның
тылсымның құрылымдық
құрылымдық бөліктерін
бөліктерін архетиптер
архетиптер
деп
деп атайды.
атайды. Оларға
Оларға адамның
адамның рухани
рухани өмірін
өмірін априорлы
априорлы (тәжірибеге
(тәжірибеге дейін)
дейін) қалыптастыратын
қалыптастыратын және
және оның
оның іс-әрекетін,
іс-әрекетін,
мінез-құлық
мінез-құлық жүйесін
жүйесін жалпылама
жалпылама анықтайтын
анықтайтын құндылықтар
құндылықтар қисыны
қисыны жатады.
жатады. Осының
Осының негізінде
негізінде адамда
адамда «мендік»
«мендік»
сезім,
сезім, этноста
этноста ортақ
ортақ уақыттық
уақыттық кеңістіктік
кеңістіктік өріс
өріс пайда
пайда болады.
болады.
Архетип
Архетип ұғымының
ұғымының ең ең басты
басты белгілеріне
белгілеріне уақыт
уақыт пен
пен кеңістік
кеңістік жатады.
жатады. Өйткені
Өйткені оның
оның тікелей
тікелей хронотоптық
хронотоптық сипаты
сипаты бар
бар
және
және ол
ол —
— уақыт
уақыт пен
пен кеңістіктегі
кеңістіктегі мәдени
мәдени әлемді
әлемді адамның
адамның игеруінің
игеруінің негізгі
негізгі шарттарының
шарттарының бірі.
бірі. Әрбір
Әрбір халық
халық өз
өз
мәдениетін
мәдениетін еркін
еркін дамытуға
дамытуға мүмкіндік
мүмкіндік алған
алған кезде
кезде архетиптеріне
архетиптеріне жиі
жиі оралады.
оралады. Мысалы,
Мысалы, соңғы
соңғы кездегі
кездегі мәдениет
мәдениет пен
пен
өнердің
өнердің әр
әр саласындағы
саласындағы «ұлттық
«ұлттық негіздерді
негіздерді жаңғырту»
жаңғырту» идеясы
идеясы осымен
осымен ұқсас.
ұқсас.

Мемлекеттік
Мемлекеттік Рәміздер
Рәміздер –
– мемлекеттің
мемлекеттің тәуелсіздігін
тәуелсіздігін білдіретін
білдіретін символикалық
символикалық айырым
айырым белгілері.
белгілері. Мемлекеттік
Мемлекеттік Рәміздер
Рәміздер
белгілі
белгілі бір
бір мағына
мағына берерлік
берерлік өзара
өзара үйлесімде
үйлесімде орналастырылған
орналастырылған жанды-жансыз
жанды-жансыз заттардың
заттардың бейнелерінен
бейнелерінен
құрастырылады.
құрастырылады. Мұндай
Мұндай бейнелер
бейнелер үйлесімінен
үйлесімінен мемлекеттің,
мемлекеттің, елдің
елдің арман-мұраты,
арман-мұраты, өзін-өзі
өзін-өзі түйсінуі
түйсінуі көрініс
көрініс береді.
береді.

Мемлекеттік
Мемлекеттік рәміздер
рәміздер тәуелсіздік
тәуелсіздік нышаны
нышаны ретінде
ретінде ерекше
ерекше қадірленіп,
қадірленіп, оларға
оларға биік
биік мәртебе
мәртебе беріледі,
беріледі, сондықтан
сондықтан да
да
мемлекет
мемлекет адамдарға
адамдарға мемлекеттік
мемлекеттік рәміздерді
рәміздерді қастерлеуді
қастерлеуді парыз
парыз етеді.
етеді. Олардың
Олардың түр-түсі
түр-түсі мен
мен ресми
ресми қолданылу
қолданылу
тәртібі
тәртібі Конституцияда
Конституцияда немесе
немесе конституциялық
конституциялық заңда
заңда белгіленеді
белгіленеді (бұл
(бұл Мемлекеттік
Мемлекеттік Рәміздерге
Рәміздерге биік
биік мәртебе
мәртебе береді)
береді)
және
және заңмен
заңмен қорғалады.
қорғалады. Мемлекеттік
Мемлекеттік рәміздерді
рәміздерді қадірлеу
қадірлеу азаматтардың
азаматтардың мемлекет
мемлекет тәуелсіздігін
тәуелсіздігін құрметтеуді
құрметтеуді
нығайтып,
нығайтып, жасөспірімдердің
жасөспірімдердің отансүйгіштік
отансүйгіштік сезімін
сезімін қалыптастырады.
қалыптастырады.
Белгілі философтар Әбдімəлік Нысанбаев пен Нығмет Аюпов Тəңіршілдіктің натурфилософиясын- да ежелгі түркілердің
нумерологиялық ілімінің де көрініс тапқанын айта отырып, сандарға рəміздік сипат берудің астарында əлемнің сырын
ұғынудың ерекше түсінігі жатқанын көрсетеді. Орхон жазбаларында оқиғалардың болған жылы, айы, күні, адамның жас
мөлшері, ел басқарған уақыты, əскер санына байланысты сандық деректер молынан қолданылған.
Түркі дүниетанымында кез келген əлем жүйесі үш бөліктен тұрады. Әлемнің үштік құрылымы
туралы түркілердің барлық аңыздары мен əпсаналарында айтылады. Осыған байланысты байырғы түркілердің
космогониялық түсінігі бойынша əлем үлгісі жоғарғы, ортаңғы жəне төменгі əлем бірлігінен құралған. Байырғы
түркілердің мұндай əлем бейнесіндегі жоғарғы қабат – сакралды, трансценденттік құдайдың əлемі, Тəңірі болып
саналады, ортаңғы əлем – адамдар немесе жердегі метафизикалық əлем. Төменгі əлем – метафизикалық рухтар əлемі .
Көне қазақ мәдениеті

Қазақ мәдениеті – Түркі өркениетінің жалғасы, ең
тұнық халі.
Қазақ халқының мәдениеті – қазақ жерінде өмір сүріп,
қазақ ұлтын құраған рулар мен тайпалардың материалдық
мәдениеті мен рухани мәдениетінің заңды жалғасы, өзіндік
сипаты бар дәстүрлі мәдениет. Қазақ халқының
қалыптасуына байланысты, қазақ халқына тән материалдық
және рухани мәдениеттің сипатты белгілері орнықты. Бұл
қалыптасқан мәдениет қазақ халқының өз ата –
бабаларының мәдени қазыналарын қамтыған мәдениет
болды. Қазақ халқының мифтік аңыздары, салт-дәстүрлері,
аспан әлемі жөніндегі түсініктері, байырғы қазақ күнтізбесі,
бай әдеби мұралар, көркемөнердің сан алуан түрлері,
шежірелік шығармалар, халық емшілігі және материалдық
мәдениет мұралары т.б. ұрпақтан – ұрпаққа жалғасып келе
жатқан көне мәдениет куәліктері екені анық. Халық
бұқарасы материалдық мәдениет, рухани мәдениет
жетістіктерінің жасаушылары болды. Қазақ халқының аспан
әлеміндегі түсініктері де тұрмыста маңызды рөл
атқарды.Түнгі аспанды ежелден қадағалап келген қазақтар
басқаларынан ерекше белгілерімен айырықшаланатын
көптеген аспан денелерін білді,олар бойынша түн кезінде
уақыт жағынан да,түнгі жол бағдары жағынан да нақты
дерек ала білді. Көшпелі тұрмыс ар айдың ерекшелігіне,
онда туатын жұлдыздарға байланысты ауа райының
құбылуына айрықша ман беріп, аспан шырақтарына көшпелі
ел өміріне байланысты ат таққан.
Мемлекеттік ту ортасында 32 сәуле тараған күн
бейнеленген, күннің астында қалықтаған дала
қыраны бар көгілдір түсті тікбұрышты кездеме.
Ағаш сабына бекiтiлген тұста ұлттық оюлармен
кестеленген тiк жолақ өрнектелген. Күн, арай,
қыран және ою-өрнек — алтын түстi. Тудың енi
ұзындығының жартысына тең: 1:2. Қазақстан
Республикасы мемлекеттік туының авторы —
суретшi Шәкен Ниязбеков
Рәмiздiк тұрғыдан Қазақстан
Республикасының мемлекеттік
елтаңбаның негiзi — шаңырақ. Ол
— елтаңбаның жүрегi. Шаңырақ —
мемлекеттiң түп-негiзi —
отбасының бейнесi. Шаңырақ —
Күн шеңберi. Айналған Күн
шеңберiнiң қозғалыстағы суретi
iспеттi, Шаңырақ — киiз үйдiң
күмбезi көшпелi түркiлер үшiн
үйдiң, ошақтың, отбасының
бейнесi.
Түндік — таза көк аспанын
бейнелейді. Үш-санды айқыш-
ұйқыш келген күлдреуіштер
қазақтың үш жүздін бірлігі
бекемдігін көрсетеді.
Қорытынды

Осы сабақты орындау барысында, мен, біріншіден
еліміздің ұлттық туын, елтаңбасын, ән ұранын
қастерлеп, қадірлеуді түсіндім. Қазақ халқының
тарихына тұңғиып бата отырып, осы сабақты
түсініп, оқыдым. Мен, қазіргі жастарды еліміздің
тарихын, рәміздерін қадірлеуге және оның тарихына
көз жүгіртуге шақырамын. Менің ойымша, әрбір
қазақ азаматы өз елінің тарихын біле жүру парыз.
Назарларыңызға Рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Мәдениеттің белгілер әлемі типологиясы

Мәдениет тілдері

Мәдениет тілі

Мәдени код сақтаудағы қазақ тілі мен қазақ мәдениетінің рөлі

Мәдени код

Мәдениет семиотикасының сипаты

МӘДЕНИЕТ РӘМІЗДЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ МӘДЕНИ КОММУНИКАЦИЯДАҒЫ РӨЛІ

Көк түс аспанның белгісі

ТӘУЕЛСІЗ ЕЛДІҢ БІЛІМДІ ҰРПАҚТАРЫМЫЗ

Мәдениет морфологиясының мазмұны

Пәндер