Тәжікстанның теміржол саласы

Тақырып: Гидрометеорологиялық ақпараттың экономикалық тиімділігін балық, темір жол және көлік саласында анықтау және негізгі ережелерін меңгеру.

(Тәжікстан Республикасы)

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

А) Тәжікістандағы гидрометеорологиялық ақпараттың экономикалық тиімділігі темір жол саласында анықтау және меңгеру

Б) Тәжікістанда көлік саласында анықтау және меңгеру

В) Балық шаруашылық саласында анықтау және меңгеру

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Ақпараттық өнім ретінде ауа-райының болжамдары өнімнің барлық қасиеттеріне ие және сұраныс бойынша Тәжікстан Республикасында жетекші орындардың бірін алады.

Гидрометеорологиялық ақпаратты мақсатты пайдалануды айқындайтын экономикалық әсерлер бастапқыда шығындармен (метеорологиялық себептер бойынша шығындармен), алдын алу шараларына арналған шығындармен және тұтынушы алатын пайдамен (кіріспен немесе үнемдеумен) айқындалады.

Экономикалық тиімділік - кәсіпорынның қаржылық қызметінің жалпылама көрсеткіші. Шаруашылықты жүргізудің түпкілікті нәтижелерін пайдадан гөрі неғұрлым толық сипаттайды, өйткені оның шамасы нәтижеліліктің қолда бар және пайдаланылған ресурстармен арақатынасын көрсетеді.

Салалар бойынша негізгі келсім шарттары

Тәжікстанның теміржол саласы

Тәжікстан мемлекетінің темір жол картасы[1] .

Тәжікстан темір жолдарының жалпы ұзындығы 960, 6 км құрайды, оның ішінде 684, 8 км басты жолдар, 75, 6 км кірме жолдар және 200, 2 км станциялық жолдар. Қос жолды учаскелердің ұзындығы тек 61, 5 км құрайды[1] .

Темір жолдар бір желіге біріктірілмеген. Олар кеңес заманында Орталық Азиядағы бірыңғай теміржол желісінің бөлігі болған үш бөлек учаскеден тұрады. Жолдың ені-1520 мм. осы үш бөлім:

• Солтүстік учаскесі: Ферғана және Әндіжан облыстарын ұзындығы 109 км Өзбекстанның Жизақ және Самарқанд облыстарымен байланыстыратын желі. ;

• орталық учаске Вахдат пен Душанбені Пахтаабадпен байланыстырады және Өзбекстанның Сурхандария облысымен ұзындығы 89 км;

• оңтүстік учаскесі: 1999 жылы салынған ұзындығы 296 км хошади - Куляб темір жолы[1] .

Тәжікістандағы гидрометеорологиялық ақпараттың экономикалық тиімділігі теміржол саласында анықтау

Теміржол көлігінің жұмысына ауа температурасы үлкен әсер етеді.

Сондықтан теміржол саласы үшін гидрометеорологиялық болжамдарды пайдаланудың экономикалық тиімділігіне күтілетін қауіпті гидрометеорологиялық құбылыстар кезінде қорғау шараларын алдын ала қолданысқа енгізу есебінен қол жеткізіледі. Нәтижесінде тоқтап қалу қысқарады, тасымалдау кестесі сақталады, жүк айналымы көлемі, тез бұзылатын жүктердің бағыты өзгереді. Ауа-райын ескере отырып, ауа-райы қолайсыз аймақта жүретін пойыздардың қосымша вагондарын көбейту арқылы пайда табуға болады[1] .

[1]

Ауа-райының қолайсыз аймақтарына баратын жолаушылар пойыздарына қосымша вагондар бекітіледі, тез бұзылатын жүктерге бағыттар таңдалады және т. б. іс- шаралар қолданылады!

Тәжікістан Республикасында теміржол көлігіне жедел метеорологиялық қызмет көрсету мыналарды қамтиды:

[1]

Тәжікістан Республикасының көлік саласы

Тәжікстан Республикасының көлік кешеніне теміржол, автомобиль және әуе көлігі кәсіпорындары кіреді. 2015 жылы ЖӨӨ құрылымындағы көлік пен коммуникацияның үлесі 13, 2% құрады. Республика негізгі еуразиялық көлік ағындарынан алыс орналасқан. Тәжікстан Республикасы Көлік министрлігінің ресми статистикасы бойынша 2015 жылдың басындағы жағдай бойынша республикадағы автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 33 мың км құрады[3] .

Тәжікстан стратегиялық тұрғыдан Орталық Азияда орналасқандығына байланысты, бұл елдің Қытай Халық Республикасы, Ресей Федерациясы, Оңтүстік Азия және Таяу Шығыс сияқты елдер мен аймақтар арасында коммерциялық тасымалдау үшін маңызды транзиттік аймақ ретінде қызмет етуіне мүмкіндік береді. Бірақ көлік инфрақұрылымындағы олқылықтар сауданы қиындатады[3] .

Күнделікті жедел жағдайларда Автомобиль көлігіне келесі метеорологиялық ақпарат қажет:

[3]

Тәжікістандағы гидрометеорологиялық ақпараттың экономикалық тиімділігі автокөлік саласында анықтау

Қаладағы және трассалардағы қар, боран, көктайғақ және көктайғақ туралы алдын ала ескертулер жүргізушілер мен жолаушылардың жолда ұзақ кідіруіне жол бермеу үшін мамандандырылған техниканы уақтылы қосуға мүмкіндік береді. Ал кейбір жағдайларда-жүргізушілер мен машиналарды "жақсы" ауа райы бар бағыттарға жібере отырып, көліктің бөлінуін жедел өзгерту қажет. Рейстер кенеттен тоқтатылған кезде жүргізушілер тоқтап қалады, ал автошаруашылық шығынға ұшырайды.

Автокөлікті гидрометеорологиялық қамтамасыз етуде жүктерді халықаралық трассалар бойынша тасымалдауға, кен мен жыныстарды ашық карьерлерде тасымалдауға, қысқы жерлерде жүктерді тасымалдауға ерекше көңіл бөлінеді. Әрбір жеке жағдайда метеорологиялық қамтамасыз етудің арнайы бағдарламасы әзірленеді, ол шарттық келісімдерге енгізіледі. Бұл ретте ауа райының болжанатын құбылыстарының алдын ала болуы және таңдалған метеорологиялық шамаларды болжау жиілігі белгіленеді.

Ауа райы болжамы Автосервис экономикасында ғана емес, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және ДТП санын азайтады. Сонымен, ірі автобазаларда, автопарктерде жүргізушілерді ауа-райы туралы хабардар ететін сигналдық табло бар. Қауіпті гидрометеорологиялық құбылыстар кезінде рейс жүргізушілеріне арнайы нұсқама беріледі, жол парақтарына белгі қойылады, ЖПҚ (жол-бекет қызметі) тарапынан қозғалысты бақылау күшейтіледі.

[4]

Тәжікістан балық шаруашылғы

Тәжікстанда өсірілетін балық түрлеріне сазан, күміс сазан, сазан және форель жатады. Қаңтар-наурыз айларында Тәжікстан 584 тонна балық өндірді. Ол негізінен жергілікті базарларға кетеді. Тәжікстанда өткен жылы балық аулау 2018 жылмен салыстырғанда 670 тоннаға өсті: 2019 жылы республикада ауланған балықтың жалпы көлемі 2 мың 750 тоннаны құрады. Бір жыл бұрын елде 2 мың 80 тонна балық ауланған болатын. Негізінен балықтар Хатлон облысының (2, 2 мың тоннадан астам), Соғды облысының (370 тонна), Вахдат қаласының (57 тонна), ВАБА (48 тонна) шаруашылықтарында ауланады. Тәжікстанның су айдындарында қазіргі кезде 12 тұқымдас балықтардың 52 түрі мекендейді[6] .

Тәжікістандағы гидрометеорологиялық ақпараттың экономикалық тиімділігі балық шаруашылығы саласында анықтау

Балық кәсіпшілігін гидрометеорологиялық қамтамасыз ету мыналарды қамтиды:

- жағалаудағы аудандардағы теңіздің ағымдағы жағдайы туралы тұрақты ақпарат;

- нақты кәсіпшілік аудандар мен жағалаудың жекелеген учаскелері үшін ауа райы болжамдары;

- қауіпті толқулар мен мұз жағдайлары туралы ескертулер;

- теңіз бен ауа райының, әсіресе "кәсіпшілік ауа-райын" күтілетін жай-күйін барынша орынды пайдалану бойынша ұсынымдар»;

- аз тонналы балық аулау кемелері үшін қарқынды мұздану аймағынан шығу бағыттары туралы ұсынымдар

Дәл болжам балық аулау кемелерін тиімді әрі өнімді пайдалануға мүмкіндік береді.

Синоптик өндірістік жағдайға байланысты теңіздің жекелеген учаскелері бойынша нақты болжамдар жасау үшін аулау ауданының ерекшелігін, кемелердің саны мен орналасуын, аулау тәсілдерін жақсы білуі тиіс. Синоптикалық топтың басшысы ай сайын ауа райы қызметі бөліміне Гидрометеорология және қоршаған орта мониторингі басқармасына байқалған қауіпті гидрометеорологиялық құбылыстар туралы және ауа райы болжамдарының табыстылығы туралы мәліметтерді, шығындар туралы деректерді (қажет болған жағдайда) және болжамдар мен дауылды ескертулердің экономикалық әсері туралы хабарлайды.

[5]