Қолдаушы сөйлем

Презентация қосу

ЭССЕ және оның түрлері
Эссе (француз тілінен "essai", ағылшын
тілінен "essay", "assay"- талпыныс,
жазушылық сынама, очерк; латын тілінен
"exagium" – ойлау) – философиялық,
әдеби, тарихи, публицистикалық,
әлеуметтану, саяси және тағы басқа
саладағы ғылыми емес, автордың жеке
көзқарасын білдіретін прозалық мәтін
Эссе Шығарма

Эссе дегеніміз (фр. тіл. Essai –тәжірбие, лат.т. Шығарма – оқушының туған халқының
exagium – құрау) – философиялық, әдеби, тарихи, әдебиетінен алған білімін өз ойымен,
публицистикалық, әлеуметтану, саяси және тағы басқа дүниетанымдық көзқарасымен еркін
саладағы ғылыми емес, автордың жеке көзқарасын ұштастыра отырып баяндайтын
білдіретін прозалық мәтін. шығармашылық төл еңбегі.
Эссе жазылу мақсатына қарай оған қойылатын Шығарма – берілген белгілі бір тақырып
талаптар да әртүрлі болады. Эссе жазушы мақсатқа бойынша жазылатын, міндетті
сәйкес эссе түрінің талаптарын сақтап отырып жазады. құрылымнан тұратын, пәндік білімге
бағытталған шығармашылық жұмыс.

Эссенің қатаң түрде жоспарға негізделуі міндетті емес. Шығармада жоспарды жазу міндетті.

Эссе жеке көзқарас, сараптама, дәлелдемелерге Шығарма көбінесе көркем мәтінді
негізделеді. талдауға негізделеді.

Эссенің мақсаты – эссе жазушының өзіндік көзқарасын, Шығарманың мақсаты – жазылым
сыни ойын жетілдіру, ұстанымын дәлелді бекіту үшін тілін, логикалық ойлауды дамыту.
жан-жақты білім алып, ақпараттық қарулану, Шығармашылық қиялды, нақты
тақырыпты ашуда метатанымдық білігін тиімді нәрсені еркін, қызықты түрде беру,
қолдану, шығармашылық қабілетін шыңдау, ой әдебиетті іштей түсіне отырып, оның мәні
жүйелілігін реттеу, жазу түрлеріне қарай жазу тәсілдерін мен тиісті орнын өз танымымен
таңдай біліп, эссе түріне қарай жазу стилін сақтау, ой көркемдеп бере алу.
жүйесінің бірізділігін сақтаудағы сөз оралымдарын
тиімді қолдану, шығармашылық жазбаларда сөздік
қорының байлығын дамыту, талдау жұмыстарында
қажетті термин сөздерді тиімді қолдану.
Эссе құрылымы
Кіріспе
Кіріспе
Эссе
Эссе тақырыбын
тақырыбын туралы
туралы жалпы
жалпы түсінік
түсінік
Тақырыптың
Тақырыптың өзектілігі
өзектілігі
Кіріспе
Кіріспе бөлімнен негізгі
бөлімнен негізгі бөлімге
бөлімге өтуші
өтуші сөйлем
сөйлем

Негізгі
Негізгі бөлім
бөлім
Тақырыптық
Тақырыптық сөйлем
сөйлем (тезис)
(тезис)
Қолдаушы
Қолдаушы сөйлем
сөйлем (аргумент,
(аргумент, анализ)
анализ)
Қолдаушы
Қолдаушы сөйлем
сөйлем
Қорытынды
Қорытынды сөйлем
сөйлем
Тақырыптық
Тақырыптық сөйлем
сөйлем (тезис)
(тезис)
Қолдаушы
Қолдаушы сөйлем (аргумент, анализ)
сөйлем (аргумент, анализ)
Қолдаушы
Қолдаушы сөйлем
сөйлем
Қорытынды
Қорытынды сөйлем
сөйлем
Тақырыптық
Тақырыптық сөйлем
сөйлем (тезис)
(тезис)
Қолдаушы
Қолдаушы сөйлем (аргумент, анализ)
сөйлем (аргумент, анализ)
Қолдаушы сөйлем
Қолдаушы сөйлем
Қорытынды
Қорытынды сөйлем
сөйлем

Қорытынды
Қорытынды бөлім
бөлім
Кіріспе
Кіріспе бөлімдегі
бөлімдегі негізгі
негізгі ойға
ойға қайта
қайта оралу
оралу
Негізгі
Негізгі бөлімдегі барлық абзацтардың түйіні
бөлімдегі барлық абзацтардың түйіні
Эссені
Эссені қорытындылаушы сөйлем (ұсыныс жазуға
қорытындылаушы сөйлем (ұсыныс жазуға болады)
болады)
Мәтіндер негізінен бірнеше ой бөлігінен тұрады
Бір ой бөлігінде бір ой толықтай ашып жазылады
Әр ой бөлігі тақырыптық сөйлемнен, қолдаушы сөйлемнен
және қорытынды сөйлемнен тұрады.
Тақырыптық сөйлем - ой бөлігінің негізгі идеясын көрсетеді
Қолдаушы сөйлемдер – тақырыптық сөйлемдегі ойды
ашатын сөйлемдер
Қорытынды сөйлем – азат жолдағы ойды қорытындылайтын
сөйлем
Сонымен қатар, ойды толықтыру үшін деректер мен
мысалдарды да қосуға болады.
Ең бастысы әр ой бөлігі жаңа азат жолдан басталып
жазылады.
Мысалы:
Тақырыптық сөйлем:
Фаст-фудпен тамақтану - адам ағзасына зиян.

Қолдаушы сөйлемдер:
Олардың құрамында майлар мен консерванттар
көп, дәрумендер мүлде жоқ. Фаст-фуд құрамындағы
химиялық қоспалар әсерінен созылмалы тұмау,
ашушаңдық, аллергия, инфаркт сияқты сырқаттарға
шалдықтыруы мүмкін.

Қорытынды сөйлем:
Сондықтан, денсаулықты күту үшін шапшаң
дайындалатын фаст-фуд өнімдерінен аулақ болу қажет.
Менің ойымша/пікірімше…, Менің көзқарасым тұрғысынан …., Менің көзқарасым
Өзіндік
бойымша…, Мен сенімдімін…, Мені таңқалдыратыны, …, Мен шын мәнісінде
көзқарас
сенемін…, Ал маған келер болсақ …,
Артықшылығы Артықшылықтардың бірі…, Келесі артықшылығы…, Тағы басқа артықшылықтарына
мен кемшілігін тоқталсақ…, Басты артықшылығы, Ең маңыздысы…, Ең басты артықшылығы…
санамалау болып табылады, өйткені…

Көзқарасты Біріншіден…, Бірінші орында…, Бәрінен бұрын…, Екіншіден…, Үшіншіден …,
санамалау Қорытындасында…,

Бір сұраққа
Сонымен қатар …, Сондай-ақ…, мұны /оны айтпағанда …, Бұл мәселеге қосар болсақ
қатысты тағы
…, Бұдан басқа…, …Оны айтпағанда …,
да ой қосу

Басқа
Сілтемелерге сүйенсек…, Соңғы ғылыми зерттеулерге сүйенсек…, Браунхилл (2013ж)
ресурстарға
ұсынады…
сілтеме жасау
Көзқарасқа
Шындығында …, Заңдылық…, Сөзсіз…, айқын …, Әрине…,
акцент жасау
Мысалдар
Мысалға…, Мысалы…, Мысалға алсақ…
келтіру
Басқа Көпшіліктің пікірінше…, Кейбір адамдар аргументтерді ….. пайдасына келтіреді …,
адамдардың ой- Көпшіліктің пайымдауынша, …, Кейбір адамдар …. атап өтеді, …, көпшілікке тараған
пікірін білдіру көзқарасқа тарамастан …
Қорытынды Қорытындылай келе…, Қорытындасында …, Барлығын басшылыққа ала отырып…,
жасау Барлық пайымдауларды ескере келе …, Жоғарыдағы пікірлерді ескере келе…
Кешегі күні Сізге бірден эссе жазуға тапсырма берген уақытта
қандай сезімде болдыңыз?
Эссе жазу алдында қандай жұмыстар жүргізген дұрыс?

Афоризм, мақал-мәтелдер
Көркем
шығармадан
үзінділер

Бейнематериалдар, Таным
(фильмнен үзінді, деректі деректер
фильм, әнбаян, т.б)

Суреттер
Талқылау, пікірталас
Эссені талдау
Әдеби-талдау эссе
Әзілхан Нұршайықовтың «Ақиқат пен аңыз» роман-диалогіндегі автордың батыр мінезін
танытуын талдап жазыңыз.
Батыр – ерен күш иесі, еш нәрседен қорықпайтын, жауға тік келетін айбарлы адам. Адамның
батырлығы, батырға тән мінезі жағдаят үстінде танылады. «Ақиқат пен аңыз» роман-диалогіндегі кейіпкер –
Ұлы Отан соғысының батыры Бауыржан Момышұлы. Әзілхан Нұршайықов туындыда аты аңызға айналған
батырды оқырманына барынша жеткізуге тырысқан. Оны қан майдандағы батыр ретінде ғана емес, адам
құндылықтары тұрғысынан да таныта білген.
Роман-диалогте Бауыржан Момышұлы қара батырға тән мінезімен көрінеді. Оны автор
Серебряковтың Жоғарғы Президиумға жазған хатындағы: «...ұрыс үстінде Момышұлы жаралы болды. «Енді
шегінерлік жер жоқ, полкта адам аз қалды, не көрсем де полкпен бірге көремін», - деп, ол ұрыс даласын
тастап кетуден бас тартты», - деген жолдар арқылы жеткізді. Бауыржан Момышұлының бойында жігерін
қайрай білетін, бірбеткейлік батырға тән мінез бар. Ол ауыр жараланса да, ұрыс даласынан кетпеді. Мұндай
батырларды қазақ халқында қара батыр деп атайды. Батырға тән қасиет алып қара күш иесі және
қорықпайтын жаужүрек болумен ғана шектелмейді. Сонымен бірге, адам бойындағы жақсы қасиеттердің бәрі
батырға да тән. Сондай қасиеттердің бірі ретінде автор туындыда Бауыржан Момышұлын кемеңгерлігімен
танытады. Автордың «...не бары жаудың екі-ақ танкін жойдым» деген сөзіне: «Сен сияқты солдаттың
әрқайсысы екі танктен қирата берсе, ол осал іс пе екен!? ... сегіз фашисті өлтіріпсің, ... Ал екі мың
отандасыңды ажалдан аман алып қалыпсың. Бұл, біле білген кісіге, аз еңбек емес, қарағым!» - деген сөзі
арқылы жазушы батырдың ақылдылығын, кішіпейілдігін, кеңпейілдігін көрсетті. Батыр Бауыржан: «Сенің
мұның менің батырлығымның қасында түк емес» - деген сияқты менмендік танытпай, өзі сияқты соғыс
жауынгерінің бағасын арттырып, құрметтей білді. Автор, тіпті, «Апырай, а! ...күні бүгінге дейін еліме мұндай
еңбек сіңірдім деп ойламаушы едім» - деп қанаттанып қалды. Мұндай даналық батырлықпен пара-пар.
Қорытындылай келе, роман-диалогтегі автор жеткізген батырдың әр сөзі, әрекеті – оқырманына үлгі.
Үлгі болып қана қоймай, отан, туған жер, абырой, парыз туралы ойлануына түрткі болады. Бұл роман-
диалогті қазақ қана оқып қоймай, әлемнің әрбір тіліне аударылып, жалпыадамзаттық құндылыққа
тәрбиелеудің көркем құралы ретінде таратылуы керек.
Академиялық жазылым дегеніміз

-Зерттеушінің ғылыми мәтіндерді оқуына, түсінуіне
және жазуына мүмкіндік беретін тілдік
құзіреттілігі.
-эссе, курстық жұмыс, диплом жұмысы, магистрлік
және докторлық диссертациялар, ғылыми мақалалар
мен монографиялар сияқты ғылыми мәтін жазудың
әдіснамасы.
-жеке ойлары мен идеяларын білдірудің және оны
негіздей білудің әрі оларды мақсатты аудиторияға
жеткізе білу дағдысы.
-ғылыми мәтіндер жазу, олардың жазу тілі мен
стилін таңдап, қолдана білу дағдысы.
Академиялық жазылым
-арнайы мамандықтарға байланысты
студенттердің оқуға міндетті немесе
таңдап алған пәндері бойынша белгілі
бір тақырып төңірегінде түсініктер мен
пікірталастар баяндалған әдебиеттерді
оқып, оған талдау жасауы және оларды
қолдану арқылы жазбаша түрде өз
пікірін білдіруі. Бұл жазба жұмысы
студенттерді өз бетінше зерттеу
жұмыстарын жүргізуге, жобалық жазба
жұмыстарын жазуға машықтандырады.
Стиль түрлері

Публисцистикал ресми
ғылыми Әдеби ауызекі
ық

Таза ғылыми
стиль

Ғылыми- оқулық
стилі

Ғылыми
көпшілік стиль
Академиялық жазылым мақсаты
-ғылыми тұрғыда жазылым әрекетіне дағдыландыру,
демек ғылыми мақала, зерттеу жұмыстарын және
тағы басқа ғылыми бағытта жазылатын еңбектерді
жазуға үйретеді.
-Академиялық жазылымды терең меңгеруге қажетті
негізгі дағдылар мыналар:
-зерттеу жүргізу дағдылары – студенттің ізденуге
қабілеттілігі, белгілі ғылыми дереккөздерді тауып оқи
білуі;
-конспектілеу дағдылары – тұтас мәтінді көшіре
салмай, басты ақпаратты бөліп алып көшіре білуі;
-өз-өзіне бақылау жасау – мақала жазуға және оны
редакциялауға қажетті уақытты тиімді бөле білу
қабілеті;
-болашақ мәтінінің жоспарын құрып, алғашқы
нұсқасын жазу;
Академиялық жазылымның
ерекшелігі:
1) Ақпаратты беруде лексикалық
бірліктердің орынды қолданылуы;
2) Жүйелілік;
3) Тақырыптың тұтастығы;
4)
Арнайы етістік шақтарын қолдану;
5)
Ғылыми стиль талаптарын сақтау.
Академиялық жазылымның негізгі
талаптары:
-Зерттеу тақырыбы.
-Плагиат ережесін сақтау.
-Ғылыми мәліметтерді қолдану.
-Кіріспе, негізі бөлім және қорытынды
бөлімдерінің болуы.
-Түйіндеменің (abstract) болуы.
-Академиялық мәтін тілі, ондағы тілдік
бірліктерді
қолданудың жолдарының сақталуы.
-Академиялық мәтінге қажетті
элементтердің (титул парағы, мазмұны,
мазмұндық бөлігі, әдебиет тізімі) болуы.
РАХМЕТ!
Сіздер - өте ақылды, белсенді,
дана, жаңашыл, тапқыр
жандарсыздар!!!

Ұқсас жұмыстар

Тапсырма арқылы саралау деңгейлік тапсырма

Әлеуметтанулық теориялардың даму кезеңдерін талдау

Сүйіспеншілік энергиясы

МАРКЕТИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ

Сұрақтың түрлері, техникалары

Біріккен Нидерландтың Тәуелсіздік алуы

Педагогтың тұлғасы және оның кәсіби құзыреттілігі, үздіксіз кәсіби өсуінің факторлары

Құрмалас сөйлем түрлері

АТАУЛЫ СӨЙЛЕМ ЖАСАЛУЫ

Бұйрықты сөйлем

Пәндер