ЖАРЫҚТАНДЫРУЛАР ӨНДІРІСТІК ЖАРЫҚТАНДЫРУ

Өндірістік бөлмелерді жарықтандыру

Ихматов Асылбек

Табиғи және жасанды жарықтандырулар

Өндірістік жарықтандыру

Дұрыс жоспарланған және орындалған жарықтандыру, қалыпты өндірістік істі қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Көп жағдайда адам көзінің көру кабілетінің сақталуы, орталық жүйке жүйесінің жағдайы және өндірістік қауіпсіздік жұмысшылардың жұмыс істеу орындарынан жарықтандыру жағдайына тәуелді. Сонымен қатар жарықтандыруға еңбек өнімділігі мен шығарылатын өнімнің сапасы да байланысты болады.

Өндірістік жарықтандыру, адамның еңбек эрекеті жағдайының элементі. Жұмыс орнын дұрыс жарықтандыру адамның көру қабілетін, жүйке жүйесінің қалыпты күйін сактауды және өндіріс үрдістеріндегі қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.

Көрінетін жарық

Толқын ұзындығы 770-380 нм электромагниттік толқындар. Ол толқын ұзындықтары 10-34нм шектелген элекгромагниттік спектрдің оптикалық облысына кіреді. Оптикалық облысқа көрінетін жарықтан бөлек ультракүлгін сәулелер (толқындарының ұзындығы 10-380 нм аралығында) және инфрақызыл (жылулық) сәулелер (толқындарының ұзындығы 770-34 нм аралығында) кіреді.

Табиғи жарықтану

Аспанның тура және шағылған жарығы есебінен жүзеге асады. Табиғи жарықталуды сипаттау үшін табиғи жарықталу коэффициенті (ТЖК) қолданылады.

ТЖК=(Е /е) *100%

мұндағы:

Е - жұмыс орнындағы жарық, лк (люкс) ;

е - орташа бұлттану кезінде көшедегі жарық

Табиғи жарықтандыру түрлері

бүйірлік, терезелер арқылы, бір немесе екі жақты жүзеге асады (а, б суреттері) ;

жоғарғы, жарық бөлмеге аэрациялық немесе зениттік шамдар арқылы енгенде (в суреті) ;

біріккен немесе аралас, жоғарғы жарыққа бүйірлік жарықтандырудың қосылуы (г суреті) .

Табиғи жарықтандыру түрлері

жасанды жарықтандыру түрлері

Егер, тәуліктің жарық мезгілінде табиғи жарықтануу мөлшерге сәйкес болмаса, онда жасанды жарықтандырумен толықтырады. Оның түрлері:

Жалпы:

жалпы біркелкі (а суреті) ;

жалпы локализацияланған (б суреті) ;

Жергілікті;

Аралас немесе біріккен : жалпы + жергілікті.

жасанды жарықтандыру түрлері

Жасанды аралас немесе біріккен жарықтандыру

Функциональдық тағайындалуына қарай

Жұмысшы жарықтандыру

Апаттық-эвакуациялық жарықтандыру

Кезекші жарықтандыру

Күзетші жарықтандыру

Конструктивтік орындалуына байланысты

Жалпы жарықтандыру - жалпы бірқапыпты жарыктандыру (құрьшғылардың орналасуын есептемей жарық ағынын біпрқалыпты тарату) және жалпы локальдық жарықтандыру (жарық ағынын құрылғылардың орналасуын ескере отырып тарату) деп екі түрге бөлінеді. Ғимарат ішінде тек қана бір жергілікті жарықтандыруды қолдануға болмайды.

Жұмысшы жарық барлық бөлмелерде және жарықтандырылатын аулаларда, қалыпты жұмысты, адамдардың жүрісі мен транспорттың қозгалысын қамтамасыз ету үшін қажет.

Апаттық жарықты, жұмысшы жарық кенеттен өшіп (апат болғанда) құрылғылардың тоқтауынан өрт, жарылыс, адамдардың улануы, технологиялық процесстердің үзақ бұзылуы және басқа да жүмысын тоқтатуға болмайтын өндірістік орындарда қояды.

Эвакуациялық жарықтандыру бөлмелердегі жұмысшы жарық өшкен жағдайда, адам өтуге қауіпті жерлерде және 50-ден астам адам жұмыс істейтін жерлерде қойылады. Қоғамдық мақсаттағы бөлмелердің бір мезетге 100-ге жуық адам болатын есіктеріне міндетгі түрде жарықтық белгілер қойылуы керек.

Өндірістік жарықтандыруға қойылатын негізгі талаптар

Өндірістік және әкімшілікті-қоғамдық жұмыс алаңдарында, жұмыстың көпшілігі қүжаттармен болғанда, жарықтанудың комбинирленген жүйесін қолдану рүқсат етілген (жалпы жарықтануға қосымша жергілікті шам жарықтағыштары орнатылады, олар қүжаттар орналасқан зонаны жарықтандыруға арналған) .

ЕО-да жақтаулы табиғи жарықтану қолданылады. Жұмыс бөлмелері мен кабинеттерде табиғи жарықтану болуы қажет. Қалған жерлерде жасанды жарықтану қолданылады.

Табиғи жарықтану жетпеген жағдайда біріктірілген жарықтану қолданылады. Сонымен қоса қосымша жасанды жарықтану тек қараңғы кезде ғана емес тәуліктің жарық кезінде де қолданылады. Жалпы жасанды жарық табиғи жарық жетпеген жағдайда жұмысқа комфорттық жағдай жасау үшін, тәуліктің түнгі уақытында, сонымен қатар табиғи жарығы жоқ ғимараттарда қолданылады.