Харди - Вайнберг заңы

Кафедра «Биология және экология»

Тақырыбы:

Харди-Вайнберг заңы

G. H. Hardy

Wilhelm Weinberg

Харди-Вайнберг заңы бойынша элементарлық эволюциялық процесстер, яғни мутация, сұрыптау, миграция және гендер дрейфі жүрмеген жағдайда гендердің жиілігі ұрпақтан ұрпаққа өзгермеген күйде қалады, сонымен бірге егер шағылысу кездейсоқ болса, онда генотиптердің жиілігі гендердің жиілігінің жәй /квадраттық/ арақатынастарына байланысты.

1902 жылы ағылшын математигі Г. Харди және немістің дәрігер-генетигі Г. Вайнберг бір-біріне байланыссыз "таза популяцияда" гендердің және генотиптердің таралу жиілігін анықтады. Олар болашақ ұрпақ популяциясының генетикалык құрамы қандай болатынына есептеулер жүргізіп, генетикалык тепе-теңдік заңын ашты. "Таза популяция" деп сан жағынан өте үлкен, еркін будандаса алатын, сыртқы орта факторлары (мутация, сұрыптау, оқшаулану, т. б) әсер етпейтін популяцияны айтады. Харди-Вайнберг заңы "Даралар еркін будандаса алатын үлкен таза популяцияларда доминантты жөне рецессивті аллельдердің, генотиптердің сандық жиілігі" ұрпактан-ұрпакка өзгеріссіз тұрақты беріліп отыратынын көрсетеді.

Харди-Вайнберг заңы. 1908 жылы ағылшын математигі Г. Харди мен неміс дәрігері В. Вайнберг популяциядағы генотип пен фенотиптің таралу жиілігін анықтайтын формула ұсынды. Ол кейіннен Харди-Вайнберг заңы деп аталды. Бұл формула бойынша гетерозиготалы организмдегі доминантты А аллелінің мөлшері Р деп, ал рецессивті а-ның мөлшері q деп белгіленеді. Осыдан келіп олардың ұрпақтарындағы ара қатынас мынандай болады:

Бұл алынғандарды жинақтағанда Харди-Вайнберг формуласы шығады: Р2АА + 2РqАа + q2аа.

Харди- Вайнберг

заңы.

Есеп: Бір қаланың перзетханасында 10жыл ішінде өмірге келген 84 мың баланың 210-ында рецессивті белгі ауру бар делік. Оның генетипі аа болады. Харди-Вайнберг заңы осы мәліметтерді пайдаланып, қалада тұратын адамдар популяция генетикалық талдау жасауға көмектеседі. Популяцияда генотипі аа ауру баланың саны 210. Ол q2- қа тең. q =210:84 000=0, 0025 q= q 2= 0. 0025=0, 05 РА+ qа=1 РА=1- qа. РА=1-0, 05=0. 95 АА= Р2 =0. 952 =0, 9025; Аа=2рq=2 0, 95 0, 05 =0, 095 аа=2q2=0, 0025

Харди- Вайнберг

заңы.