ҚАТЕРЛІ ІСІК РАК

Қарағанды Жоғарғы Медициналық Интерколледжі

ІСІКТЕР(ҚАТЕРЛІ, ҚАТЕРСІЗ)

Орындаған: Жандылдина А.Қ.
Тексерген: Байболина Р.А.

2021-2022оқу жылы
ІСІКТЕР

Ісіктер(латынша-tumor,blastoma, грекше-
neoplasma,орысша-опухоль) – әр түрлі
ағзаларда өздігінен пайда болатын, шексіз
тоқтаусыз, бақылаусыз өсумен сипатталатын
патологиялық үрдіс. Ісік өсуге қабілетті кез-
келген тіннен дамуы мүмкін.
ІСІК ТУЫНДАТАТЫН ВИРУСТАР ҮШ
САТЫДА ӘСЕР ЕТЕДІ:

1) жасуша ішіне еніп, онда ДНҚ молекуласымен бірігіп
кетеді де, жасушаның тектік ақпаратын өзгертеді;

2) өзгерген тектік ақпарат бойынша онконәруыздар мен
мРНҚ түзілуін арттырады;

3) онконәруыздар жасушаның шексіз бөлініп көбеюін
арттырып, ісік жасушасына айналдырады.
ІСІКТЕР

Қатерсіз ісік Қатерлі ісік
доброкачественная злокачественная
опухоль опухоль
benigno tumore malignus tumor
ҚАТЕРСІЗ ІСІКТЕР
Қатерсіз ісік ерекшеліктері:
- капсула түзіп өседі,
- құрылымы қалыпты жасушаларға ұқсас келеді,
- ісік жасушалары дамыған және сараланған,
- айқындалған құрылымды атипизм,
- алып тастағанда қайтадан өспейді,
- Метастаздану болмайды,
- Адам үшін клиникалық көріністері жағымды,
- Кахексия тудырмайды және өлімге әкелмейді.
МЕЗЕНХИМАДАН ӨСЕТІН ҚАТЕРCІЗ
ІСІКТЕР

Фиброма—жетілген талшықты дәнекер тіннен өсетін қатерсіз ісік.
Ол теріде, теріасты шелінде, сүт безінде, жатырда, бұлшықет
аралығында өсіп,бірте-бірте үлкейіп көлденеңі 4-5 см жетеді
Л И П О М А – М А Й Т І Н І Н І Ң Қ АТ Е Р С І З І С І Г І . ОЛ
К Е С І П Қ А РА Ғ А Н Д А СА Р Ы Н Е М Е С Е А Қ Ш Ы Л
СА Р Ы Т Ү С Т І . Л И П О М А К Ө Л Е М І М Е Н П І Ш І Н І
Ә Р Т Ү РЛ І М А Й К Л Е Т К А Л А Р Ы Н А Н Т Ү З І Л Г Е Н .
ЕГЕР МАЙМЕН БІРГЕ ДӘНЕКЕР ТІН ӨСІП
К Е Т С Е І С І К Т І Ф И Б Р ОЛ И П О М А Д Е П АТА Й Д Ы .
Л И П О М А Қ Ұ РА М Ы Н Д А Қ А Н Ж АСАУ Ш Ы
ЭЛ Е М Е Н Т Т Е Р Б ОЛ СА О Н Ы М И Е Л ОЛ И П О М А
ДЕЙДІ.
ГИ Б ЕРН О М А — Қ О Ң Ы Р МА Й ТӘ РІ ЗД І Ө ТЕ С И Р ЕК КЕ ЗД Е СЕТ І Н І С І К .
ҚО Ң Ы Р МА Й Қ А Л Д Ы ҚТАР Ы Ұ Ш Ы РА Й Т Ы Н Ж Е РЛ ЕРД Е : О М Ы Р Т ҚА ,
БҮ Й Р ЕК, Б Ү Й РЕ КҮ С ТІ Б Е З І А Й Н А Л АС Ы Н Д А , Ж АУ Ы Р Ы Н
А РА ЛЫ Ғ Ы Н Д А , М О Й Ы Н Д А , ҚОЛ Т Ы Қ АС ТЫ Н Д А Д А М И Д Ы .
ЛЕЙ О М И О М А — Б І Р І Ң Ғ А Й САЛ А Л Ы Б Ұ Л Ш Ы ҚЕ Т
І С І Г І , КӨ Б І Н ЕС Е Ж АТ Ы РД А , АСҚ АЗ А Н - І Ш Е К
ЖОЛ Д А Р Ы Н Д А К Е ЗДЕ СЕ Д І . І С І К ҚҰ РА М Ы Н Д А
Д Ә Н Е КЕ Р ТІ Н БАСЫ М БОЛ СА, ОЛ І С І К
Ф И Б РО М И О М А ДЕ П , Қ А Н ТАМ Ы РЛ А Р Ы КӨ П
БОЛ СА – А Н Г И О М И О М А Д Е П АТАЛ А Д Ы .
РА БД ОМ ИО М А — К ӨЛ Д Е Н Е Ң ЖОЛА Қ Т Ы Б Ұ Л ШЫ Қ Е Т
І С ІГ І . Ж ҮР Е К Т Е , А Я Қ - Қ ОЛ Б Ұ Л ШЫ Қ Е Т Т Е Р І НД Е
Ө С Е Д І .О Н Ы Ң К Ө Л Д Е Н Е Ң І 1 0 - 1 5 С М - ГЕ Ж Е Т Е Д І .
ХО Н Д РО М А — Г И А ЛИ Н Ш ЕМ І Р ШЕ Г І Н Е Н Ө СІ П
Ш Ы Ғ АТ Ы Н ҚАТ Т Ы І СІ К . ЕҢ К Ө П Ұ Ш Ы РА Й Т Ы Н Ж ЕР І
ҚОЛД Ы Ң , А Я ҚТ Ы Ң МА Й Д А СҮ Й Е КТЕ Р І , О М Ы Р Т ҚА .
Э П И Т Е Л И Й ДЕ Н П А Й ДА Б О Л А Т ЫН А Р Н А Й Ы
ДА М У ОР Н Ы Ж ОҚ Қ А ТЕ Р С І З І С І К ТЕ Р Г Е -
П А П И Л Л О М А М Е Н АД Е Н О М А Ж А Т А ДЫ

Папиллома Аденома
Папиллома (латынша papilla-бүртік) —жалпақ Аденома (латынша aden-без, -ομα-ісік) – безді
және өтпелі эпителийден өсіп шығатын ісік. Ол ағзалар эпителиінен, олардың өзектерінен өсетін
теріде, ауыз, мұрын қуысында, көмейде, бүйрек безді ісік. Ол айналасындағы тіндерден жақсы
астауында, қуықта, сүт бездерінің өзектерінде, шекараланған, үлкендігі бірнеше миллиметрден,
ми қарыншаларының ішінде өседі. Папиллома ондан сантиметрге жететін, жұмсақ ісік.
көлденеңі 1 сантиметрге дейін болған, түйінше Аденомалар өсіп шыққан жеріндегі тіндерге
түрінде, кейде сабақшаға ілінген полип тәрізді, ұқсас құрылымдар түзеді. Егер аденома
терінің не шырышты қабықтарының үстінде құрамында эпителийден гөрі дәнекер тін өсуі
жайғасатын ісік. басым болса, бұл ісікті фиброаденома деп
атайды.
ҚАТЕРЛІ ІСІКТЕР
Қатерлі ісік ерекшеліктері:
• инфильтрацияланған өспе капсуласы болмайды
• жасушалық анаплазия, жетілмеген жасушалар алып тастағанда
қайтадан өседі
• метастаздану байқалады
• адам үшін клиникалық көріністері жағымсыз
• кахексия тудырады
• өлімге әкеледі.
ҚАТЕРЛІ ІСІК: РАК
Эпителийден туындайтын қатерлі ісікті рак деп атайды. Рак адамдағы қатерлі ісіктің
түрі. Рак түйін түрінде, не жайылма өскен ақшыл реңдегі ісік, ол қатты, кейде
жұмсақ болады. Рактың бірнеше түрлерін ажыратады:

1) орнықты рак - эпителий қабатының ішінде өсетін рак.
2) жалпақ клеткалы - терінің, шырышты қабаттардың жалпақ не өтпелі эпителийінен өсіп
шығатын рак.
3) безді – безді ағзалардың шырышты қабықтарының призмалық немесе текше тәрізді
эпителийінен өсіп шығатын рак.
4) шырышты – ісік клеткаларының көп мөлшерде сұйықтық бөліп шығаруымен сипатталады.
5) солидті – аса тез өсетін ісіктер қатарына жататын, эпителий клеткаларынан түзілетін рак.
6) майда клеткалы - жетілмеген рактар қатарына жатып, көбінесе өкпеде кездеседі.
7) фиброзды - сүт бездерінде,асқазанда көбірек кездеседі, өте қатерлі, ерте метастаз беретін рак.
8) медулярлы рак - ми тәрізді ақшыл және жұмсақ ісік.
МЕЗЕНХИМАНЫҢ ҚАТЕРЛІ ІСІКТЕРІ

Фибросаркома – дәнекер тіннің қатерлі ісігі, ол аяқ-қолдың жоғарғы
бөлігінде, жұмсақ тіндердің арасында түйін түрінде байқалады.
Д Е РМ АТО Ф И БРО СА РКО М А —Т Е РІ М Е Н БА Й Л А Н Ы СТ Ы
І СІ К, А РҚА Д А , И Ы ҚТА Ж Ә Н Е БА Л ТЫ РД А Т Е РІ АС ТЫ Н А Н
ТО МП А Й Ы П Т Ұ Р Ғ А Н Т Ү Й І Н ТҮ РІ Н Д Е БА Й ҚА Л А Д Ы .
ЛИ П О СА РКО М А —М А Й Т І Н І Н І Ң Қ АТ ЕРЛ І І С І Г І , КЕ З
КЕЛ Г Е Н Ж АС ТА К Е ЗД Е СЕ Д І , І СІ К КЛ ЕТ КА ЛА Р Ы Н Ы Ң
А РАСЫ Н Д А Б І Р ЯД Р ОЛЫ Ж Ә Н Е КӨ П ЯД Р ОЛ Ы , ЕР Е КШ Е І Р І ,
АТ И П И ЯЛ Ы Қ КЛ Е ТК А Л А РД Ы Ң БОЛ У Ы МЕ Н ЕР Е КШ ЕЛ ЕН Е Д І .
ҚАТ ЕРЛ І ЛЕЙ О М И О М А —Б І Р Ы Ң Ғ А Й САЛ А Л Ы
Б Ұ ЛШ Ы Қ ЕТ І СІ Г І
РА БД О М И О САР КО М А – Ө Т Е ҚАТ Е РЛ І І СІ К ТЕ РД І Ң
Б І Р І , КӨ П ТЕ Г Е Н М Е ТАС ТАЗ Б Е Р ЕД І .
А Н ГИ О САР КОМ А — ҚА Н ТАМ Ы РЛ А Р Ы Н А Н Ө СІ П
Ш Ы Ғ АТ Ы Н АСА ҚАТ ЕРЛ І І СІ К .
О С ТЕО СА РКО М А – СҮ Й ЕК ТІ Ң Қ АТ ЕРЛ І І С І Г І . ОЛ
Н Е Г І ЗІ Н Е Н Ұ З Ы Н СҮ Й Е КТЕ РД Е КЕ ЗД Е СЕ ДІ .
ХО Н Д РО САР КО М А – СИ Р Е К КЕ ЗД ЕСЕ ТІ Н ,
Ш Е М І РШ Е К КЛ ЕТ КА Л А Р Ы Н А Н Ө С ЕТ І Н І С І К.
БАЛАЛАРДА ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН ІСІКТЕР:
• Лейкоздар,
• лимфомалар,
• ми ісіктері,
• гепатобластома,
• нефробластома,
• тератомалар,
• рабдомиосаркокама,
• остеогенді саркома.

ЕРЕСЕК АДАМДАРДА ЕҢ ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН ІСІКТЕР:
Өкпе рагы
Тері, тік ішек пен тоқ ішек рагы,
Сүт безі, асқазан, қуық безі, аналық без, өңеш рактары,
• Лимфома және лейкоздар.
ІСІКТЕРДЕГІ ЕКІНШІЛІК
ӨЗГЕРІСТЕР :

- Некроз ошақтары мен апоптоз;
- Қан құйылу;
- Шырыштану;
- Тұздардың шөгіп қалуы.
ДИАГНОСТИКА

1) Эндоскапиялық зерттеу
2) Цитологиялық зерттеу
3) Морфологиялық ( биопсияны)
4) Рентгенологиялық зерттеу
5) Эхография
6) Компьютерлік тамография
7) Лабораторлы зерттеу (-қанның морфологиялық құрамын,
- ферменттерді анықтау,
-сынамаларды жүргізу)
Морфологиялық әдіс- дәрігер арнаулы құралдар (гастроскопия, ларингоскопия,
т.б.) арқылы немесе жай көзбен көру арқылы тіннің патологиялық өсуінің
сыртқы көрінісін макроскопиялық тексеру арқылы анықтайды.

Микроскопиялық әдіс-биопсия арқылы және алынған тін бөлігін зерттеу
арқылы жүргізіледі. Осы әдістің арқасында ісіктің өсу не өспеуі және қандай түрі
екендігін анықтауға болады.

Цитологиялық әдіс- тін пункциясы арқылы анықталады. Арнайы ине арқылы
ісік жасушаларын және сұйықтығы адам организмінен алынады.
Қатерсіз ісік болса:
-Хирургиялық

ЕМІ
Қатерлі болса:
-Хирургиялық
-Сәулелік ем
-Химиотерапия
-Гармонотерапия
ҚОРЫТЫНДЫ:

Қорытындылай келе ісік өсуіне әкелетін қауіп-қатерлі
ықпалдарына тоқтала кетсем
Зиянды әдеттер:
- темекі шегу;
- маскүнемдік;
- насыбай ату;
Тиімсіз қоректену :
-тым майлы тамақ ішу,
-ысталған тамақты артық пайдалану
-тағамда витаминдер, қанықпаған май қышқылдары жетіспеуі т.б.
Қоршаған ортаның химиялық заттармен, иондағыш
сәулелермен ластанулары т.б. жатқызуға болады.

Ұқсас жұмыстар

Мезенхиманың қатерлі ісіктері

Қатерлі ісік

Рактың тағы бір алғашқы белгісі - теріде немесе кеуде тұсында үлкен без пайда болып, жараға айналуы

Зілді ісіктерді анықтау және емдеудің заманауй әдіс тәсілдер

Эндокриндік мүшенің қатерлі және қатерсіз ісіктер

Қатерлі ісіктің клиникасы

Бүйрек ісіктері

Асқазан рагы

Сүт безінің ісіктері

Ісік өсуіне әкелетін қауіп - қатерлі ықпалдар

Пәндер