Ғарыш геодезиясының уақыт жүйелері: Джулиан кезеңі, жұлдыздық уақыт, TAI және эфемеридтік уақыт

Ғарыш геодезиядағы уақыттық сағат жүйесі

Атомдық уақыт

ЖОСПАР

Уақыт өлшем бірлігі

Джулиан кезеңі

Эфемеридтік уақыт

Уақыт өлшем бірлігі

Негізгі уақыт өлшем бірлігі жер бетінде болып жатқан мерзімдік процестермен: Жердің өзінің осі бойынша айналуына жəне Жердің Күнді айналуына байланысты болып келеді. Жұлдыз уақытының жүйесі көктемдегі күн мен түннің теңесуімен байланысты.

Жұлдыздық тəулік дегеніміз - екі күн мен түннің теңесу уақыттының аралығы.

Ғарыштық геодезия уақыт жүйесі

Ғарыштық геодезия уақыттың екі аспектісін қарастырады: дәуір және аралық.

Дәуір оқиғаның сәтін анықтайды, ал интервал - екі дәуірдің арасындағы уақыт.

Джулиан кезеңі

Әдетте дәуір күн, ай, жыл (Григориан стилі) арқылы белгіленеді. Алайда, бір оқиғаның ертерек күнін кейінгі күннен Алып тастау кейбір қолайсыздықтар тудыруы мүмкін және нәтижесінде белгісіздік тудыруы мүмкін. Сондықтан берілген екі күн арасында өткен күндер саны туралы мәселе Джулиан кезеңінің көмегімен ыңғайлы шешіледі.

Джулиан кезеңі - бұл 1583 жылы француз ғалымы Дж. Скалигер хронологиялық есептеулер үшін ұсынған күнделікті уақытты есептеу жүйесі. Джулиан кезеңінің ыңғайлылығы-ондағы барлық күндер қабылданған күнтізбелік жүйеге, жылдың, айдың, аптаның санына қарамастан ретпен нөмірленеді.

Хронологияда Джулиан кезеңі әртүрлі күнтізбелік дәуірлерді байланыстыруға мүмкіндік береді, оларды Джулиан кезеңінің күндері - Джулиан күндері арқылы білдіреді.

Джулиан кезеңі

Қарастырылып отырған уақыт сәтіне сәйкес келетін Джулиан күнін (оны JD деп белгілеңіз) формула бойынша да есептеуге болады

мұндағы entier - алгебралық өрнек мәнінің бүтін бөлігі; g-Сан; m-жылдағы айдың нөмірі; d-айдағы күннің нөмірі.

Ғарыштық геодезия міндеттерін шешу кезінде уақыт екіфункциялар:

жердің координаттар жүйесінің аспанға қатысты айналу бұрышын көрсетеді;

аспан денелерінің қозғалыс теңдеулерінде тәуелсіз айнымалы ретінде әрекет етеді

Ғарыштық Геодезияның шешілетін міндеттеріне сәйкес уақыт жүйелерінің екі түрі қолданылады: астрономиялық және атомдық. Астрономиялық уақыт жүйелері жердің күнделікті айналуына негізделген. Астрономиялық уақыт шкалаларын құруға арналған стандарт күн немесе жұлдызды күн болып табылады. Шынайы жұлдыз уақыты s-көктемгі күн мен түннің теңесуінің шынайы нүктесінің сағаттық бұрышы γ (1. 1-сурет) .

TAI атомының уақыт шкаласы

Жердің біркелкі емес айналуына және ғылым мен техниканың үнемі өсіп келе жатқан сұраныстарына байланысты Жердің айналуы мен қозғалысына тәуелсіз TAI атомының уақыт шкаласы енгізілді.

Атом уақытының бірлігі ретінде екінші секунд қабылданды, ол цезий - 133 атомының негізгі күйінің екі өте жұқа деңгейлері арасындағы кезеңге сәйкес келетін сәулеленудің тербеліс кезеңдеріне 9192 631770 тең.

Атом сағаттарының дәлдігі шамамен 12^-10.

Жердің жасанды серіктерінде осы дəл атомдық сағаттар қондырылған, сондықтан да олар уақытты үлкен дəлдікпен өлшейді. Жердегі сигнал қабылдағыштар да осындай дəл сағатты алуға мүмкіндік беретін технологиямен жабдықталған. Бұл əрбір ЖЖС сигналдарын қабылдағыштың атомдық дəлдікті сағат рөлін атқаратындығын көрсетеді

Гринвичтік жұлдыздық уақыты S (Гринвич меридианындағы жергілікті жұлдыздың уақыт) М нүктесіндегі уақытпен тікелей байланысты.

s=S −λ,

мұнда, λ - М нүктесінің бойлығы, Гринвичтен батысқа қарай плюс таңбасымен, шығысқа қарай минус таңбасымен белгіленеді. Прецессия нəтижесінен орташа жұлдыздық тəулік жердің айналасындағы өзінің осі бойымен толық айналым периоынан 0, 0084s -қа қысқа. Нақты жұлдыздық тəулік жердің айналасындағы өзінің осі бойымен толық айналым периодынан ауыспалы мөлшерге ерекшеленеді, жердің айналу осінің нутацияна тəуелді болады.

Нақтылы күндік уақыт - нақты Күннің төменгі кульминация кезеңінен бастап кез келген басқа орынға дейін есептелетін уақыт

Эфемеридтік уақыт

Эфемеридтік уақыт дифференциалдық теңдеулердегі аспан денелерінің қозғалысының тəуелсіз өзгерістерін сипаттайтын шкала.

Эфемеридтік уақыт - астрономиялық эфемеридтер құрастырылатын бірқалыпты өтетін уақыт.

Дүниежүзілік уақыттың өтетін негізінде жатқан жердің өз осінен айналысының бірқалыпты еместігі анықталғаннан кейін, эфемеридтік уақыт астрономияда, т. б. ғылым салаларында қолданыла бастады. Эфемеридтік уақыт ұғымы 1950 жылы Парижде өткен халықаралық конференцияда қабылданған. [