Бюджеттің түрлері

Презентация қосу

М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
«Мемлекет жәнне құқық теория» кафедрасы

БӨЖ

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының қаржы құқығы негіздері.
Қазақстан Республикасының салық құқығы негіздері

Орындаған: Бектасова Балнұр Мұратқызы
Тобы: ТП-18-2к1
Қабылдаған: Жаманқараева Ғалия Сейткаримовна
Жоспары:

1.Қаржы құқығының түсінігі, пәні, әдістері
2. Қаржылық құқықтық нормалар
3. Қаржылық құқықтық қатынастар
4. Бюджеттік құқық негіздері
5. Салық құқығының негіздері
6. Салықтардың және өзге де алымдардың түрлері

Қаржы құқығы деп, мемлекеттің ақша
корларын қалыптастыру, бөлу және
пайдалануды ұйымдастыру барысында
пайда болатын қоғамдық қатынастарды
реттейтін құқықтық нормалардың
жиынтығы.
•қоғамдық қажеттіліктері
жэне мүдделерінің

басымдылығы;
•қоғамға есептілік жэне
қоғамның бақылауы;
•ашықтық және
жариялылық;
Мемлекеттік
•заңдылық;
қаржылық •мақсатқа жетуде ғылыми
тәсілдерді қолдану;
қызметінің •қаржы ресурстарын
негізгі пайдаланудағы
үнемділік,үтымдылық жэне
қағидалары: тиімділік;
•нормативтілік жэне
жоспарлылық;
•стратегиялық мақсаттарды
есепке алу;
•қаржылық өкілеттіктерді
бөлу.
Қаржылық қызметті жүзеге асыру барысында
мемлекет мынадай үш негізгі міндеттерді
шешеді:

елдегі ақша инфрақүрылымын қалыптастыру жэне
дүрыс әрекет етуін қамтамасыз ету;
өз қызметтерінің жүзеге асуын және өзін-өзі
қамтамасыз ету үшін ақша қүралдарын табу,
қоғамдағы элеуметтік-экономикалық процестерге
ақшаның көмегімен әсер ету
Ақша қорларын пайдалануды
ұйымдастыру әдістері:

а. ақша қорларының мақсатын анықтау;

б. мемлекеттік ақша қорларынан алынған қаражаттарды
пайдалану тэртібін белгілеу;

в. бөлінетін ақша қаражаттарының қаржылық нормативтері
мен шектерін белгілеу;

г. мемлекеттік кэсіпорындардың кірістерін бөлу
нормативтері мен тэртібін белгілеу;

д. ақша қаражаттарын пайдалануды жоспарлауды жүзеге
асыру;

е. ақша қорларының пайдаланылуына бақылау жүргізу.
Ақша қорларын бөлудің негізгі әдістері:

Қаржыландыру, яғни
белгілі бір қордан ақша
қаражаттарын мерзімсіз,
ақысыз негізде, біржолата
беру.
Дотация - өз
Кредиттеу (несиелеу),
қаражаттары
яғни белгілі бір қордан
жеткіліксіз болған
ақша қаражаттарын
жағдайда көмек
қайтарып алу шартымен,
ретінде орнын
ақылы түрде
толтыру мақсатында
пайдалануға беру.
бөлінеді.

Субсидия - белгілі Субвенция - белгілі
мақсатты жүзеге асыру мақсатты жүзеге
үшін мемлекеттік ақша асыру үшін
қорынан заңды және бюджеттен төмен
жеке тұлғаларға ақша тұрған бюджетке
құралдарының бөлінуі. ақша қүралдарының
бөлінуі.
Ақша жүйесінің түсінігі және элементтері

Ақша бірлігі - үлттық
валютаның атауын білдіретін,
мемлекетпен белгіленген ақша
белгісі.
Ақша жүйесі - тарихи
қалыптасқан жэне үлттық
заңдылықпен бекітілген елдегі
ақшаның қызметінің
үйымдастырушылық
нысандары.түрлері -
Ақша белгілерінің
ақша массасы жэне ақша
белгілерінің номиналының
үйымдастырушылық
қүрылымы.

Ақша белгілерінің
түрлері:

а) қағаз ақшалар - эр
б) қүны әртүрлі жэне
елде эртүрлі
қоспасы әртүрлі
атаулары бар
металл ақшалар.
купюралар;
гі
а
ш
қ
з
а
шд
ж
а
е
ү
л
й
а
г
е
р
е
н
а
ж
с
ғ
н
і
н
ү
і
й
е
ң
е
гі
т
з(
ү
д
қ
р
е
а
л
л
ғ
е
а
г
р
зе
і:
н
ж
жэ
н
ү
ей
ет
и(
ыа
нл

Мемлекет ақша жүйесінің дүрыс қызмет етуін қамтамасыз
ету мен тиімділігін арттыру мақсатында мынадай
қаржылық құралдарды пайдаланады:

деноминация девольвация револьвация
Деномимация -
дегеніміз
айналымдағы ескі
ақшаларды белгілі-
бір сақтай отырып,
жаңадан
шығарылған
ақшаларға
айырбастау.
Нулификация -
Дефляция -
ақшаларының
айналымдағы
құнының бірден
басы артық
жойылуы,
ақшаларды алып
жарамсыз деп
тастау.
танылуы.

Ревальвация - Девальвация
валютаның айналымдағы
курсын басқа ақшаның
мемлекеттің бағалылығын,
валюта курсына яғни валюталық
байланысты етіп курсты
жоғарылату, төмендету болып
көтеру. табылады.
Ақшалай қаржыны бөлу және пайдаланудың әдістері

Қаржыландыру
Несие беру

Қаржыландыру
Ол жоспарлы, мақсатты,
қайтарымсыз, ақысыз мемлекеттік
бюджеттен берілетін ақшалай
қаражат , яғни бюджет қаражатын
алушыларға осы қаражат бөлу.
Несие

Мемлекеттік Банктік

Коммерция
Бюджеттік құқық

мемлекеттік
бюджетті
(Республикалық
және жергілікті
бюджеттердің
жиынтығы)
қалыптастыру және
бөлу, сондай-ақ,
бюджеттен бөлінген
қаражаттарды
пайдалануды
ұйымдастыру
барысында
туындайтын
бюджеттік
қатынастарды
реттейтін
нормалардан
тұратын қаржылық
Бюджетті бөлу әдістері:

мемлекеттік органдар мен мемлекеттік кәсіпорындарды
бюджеттік қаржыландыру;
мемлекеттік мекемелерді сметалық-бюджеттік
қаржыландыру;
бюджетаралық қаржыландыру;
қайтарымды (кейде ақылы) негізде бюджетаралық
қаржыландыру;
қайтарымды және ақылы негізде бюджеттік сауда беру;
әлеуметтік-экономикалық аяны, ғылым мен мәдениетті,
елімізді қорғау істерін қаржыландыру;
бюджеттік бағдарламалардың әкімшілерін ұстауға
кететін шығындарды қаржыландыру;
мемлекеттік сыртқы және ішкі қарыздары өтеу арқылы
жүзеге асырылады.
Бюджет
үрдісі

.
түзету жоспарла
у

нақтылау қарау

атқару бекіту
Бюджет жүйесі

Түрлері Деңгейлері
Б
ю
Д
д
Те

ж
ң
ү
е
ге
р
т
й
л
ж
ле
ү
рі
е
й
рі
е
сі
Бюджеттің түрлері

Түзетілген Бекітілген
бюджет бюджет

Нақтыланған Мемлекеттік
бюджет бюджет

Жергілікті бюджет
Бюджеттің түрлері

Түзетілген Нақтыланға Жергілікті Мемлекетті Бекітілген
бюджет н бюджет бюджет к бюджет бюджет
Түзетілген бюджет дегеніміз тиісінше Қазақстан Республкасының Парламентінде Үкіметі
немесе жергілікті атқарушы органдар енгізген өзгерістер мен толықтыруларды ескере отырып
бекітілген немесе нақтыланған бюджет.
Бекітілген бюджет - тиісті қаржы жылына арналған, Қазақстан Республикасының
Парламенті немесе тиісті мәслихат бекіткен бюджет.
Нақтыланған бюджет – атқарылуы барысында Қазақстан Республикасының Парламенті
немесе тиісті мәслихат қабылдаған өзгерістер мен толықтыруларды ескере отырып тиісті қаржы
жылына бекітілген бюджет.
Мемлекеттік бюджет – араларындағы өзара өтелетін операцияларды есепке алмағанда,
республикалық және жергілікті бюджеттерді біріктіретін, талдамалы ақпарат ретінде
пайдаланылатын және бекітуге жатпайтын жиынтық бюджет.
Жергілікті бюджет – облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың
бюджеті, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджеті.
Еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуын қатамасыз етуге, қаржылық активтердің және
материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүліктердің қорлануына, экономиканың шикізат
секторына тәуелділігін және қолайсыз сыртқы факторлардың ықпалын төмендетуге арналған
мақсатта Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры құрылады. Қазақстан Республикасы
Үкіметінің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі шотында шоғырландырылатын,
мемлелкеттің қаржылық актив түріндегі, сондай-ақ, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге
де мүлік түріндегі аквтитері Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры болып табылады. Ұлттық
қор жинақтау және тұрақтандыру қызметтерін жүзеге асырады.
Ұлттық қорды қалыптастыру мен пайдалану дүниежүзілік және ішкі тауар мен қаржы
рыноктарының конъюнктурасы, мемлекеттегі және шет елдердегі экономикалық жағдай,
республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуының басымдықтары ескеріле отырып, бұл ретте
макроэкономикалық және фискалдық тұрақтылық және Қазақстан Республикасы
Ұлттық қорының негізгі мақсаттары мен міндеттері сақтала отырып
айқындалады. Қор түсімі мен жұмсалуы ұлттық және шетелдік валюталарамен
қтд
ті
а
ыме
кл
б
жң
а
ы
ю т
ге
ңә
қд
ө
ын
й
жбт
елз
ю е
ы
А е

н
дт
рі
бс
ш
ж
ат
е
ра
т
н
қ
аа
қ.
л
қ.
а)
б
ю
д
ж
е
ті

Салықтық құқық дегеніміз - мемлекеттің
салық саясатының негізін айқындай отырып оның
салықтық құрылымы мен салық жүйесін бекітетін
және салықтық қатынастарды реттейтін құқық
нормаларының жиынтығы.
Салықтардың мән-жайларына
байланысты: тікелей және
Салықтар экономикалық және жанама салықтар; тұрақты
әлеуметтік - саяси бекітілген және реттеуші
қатынастарды өзінің бойында салықтар; мемлекеттік
жинақтаушы күрделі әрі қоғам деңгейдегі және жергілікті
өмірінің көп аспектілі аумақтардағы салықтар;
қаржылық- құқықтық жалпы және мақсатты
құбылысы болып табылады. салықтар; ұдайы алынатын
және біржолғы салықтар
сияқты түрлері болады.
Т
ік
е
л

Н
Жк
а
е
қ
йк
т
ес
ы
а
л
ы
қ

келетін
тауарларға,
бәсеке
бизнесіне
акциз
салынады.
Акцизделетін

тауарларға
спирттің
барлық түрі,
сусын, шырын,
Акция - арақ-шарап,
тұтыну коньяк,
тауарларының шампан
және шарабы, сыра,
көрсетілетін темекі
қызметтердің өнімдері,
бағасына бекіре мен
қосымша қызыл балық,
салынатын олардың
салықтың бір уылдырығы,
түрі. алтын,
платина
немесе
күмістен
жасалған
Салықтардың мән-
жайларына
байланысты: тікелей
және жанама
Салықтар
салықтар; тұрақты
экономикалық және
бекітілген және
әлеуметтік - саяси
реттеуші салықтар;
қатынастарды өзінің
мемлекеттік
бойында
деңгейдегі және
жинақтаушы күрделі
жергілікті
әрі қоғам өмірінің
аумақтардағы
көп аспектілі
салықтар; жалпы
қаржылық-
және мақсатты
құқықтық құбылысы
салықтар; ұдайы
болып табылады.
алынатын және
біржолғы салықтар
сияқты түрлері
болады.
Т
ік
е
л

Н
Жк
а
е
қ
йк
т
ес
ы
а
л
ы
қ
Қазақстан аумағында алынатын
салықтардың келесідей түрлері бар, олар:
1) корпорациялық табыс салығы;
2) жекелей табыс салығы;
3) қосылған құн салынатын салық;
4) акциздер;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың
салықтары мен арнаулы төлемдері;
6) әлеуметтік салық;
7) жер салығы;
8) көлік құралдары салығы;
9) мүлік салығы.
Қазақстан аумағында алынатын салықтардың
келесідей түрлері бар, олар:

1) корпорациялық табыс салығы;
2) жекелей табыс салығы;
3) қосылған құн салынатын салық;
4) акциздер;
5) жер қойнауын пайдаланушылардың
салықтары мен арнаулы төлемдері;
6) әлеуметтік салық;
7) жер салығы;
8) көлік құралдары салығы;
9) мүлік салығы
Алымдар

дегеніміз
мемлекеттік
уәкілетті органдар
тарапынан өтінуші-
келуші белгілі бір
тұлғаларға белгілі
бір көрсетілген
тиісті қызметтер
мен берілген
құқықтар немесе
арнайы рұқсаттар
үшін сол заңды
немесе жеке
тұлғалардан
алынатын
мақсатты -
бағдарлы,
біршама-
эквивалентті әрі
Қазақстан Республикасында алымдардың мынадай
түрлері бар:
1) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін;
2) жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін;
3) жылжымайтын мүлікке деген құқықтарды және олармен
жасалған мәмілелерді мемлекеттік тіркегені үшін;
4) радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары
құрылғыларды мемлекеттік тіркегені үшін;
5) механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді
мемлекеттік тіркегені үшін;
6) теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді
мемлекеттік тіркегені үшін;
7) азаматтық әуе кемелері мен шағын көлемді кемелерді
мемлекеттік тіркегені үшін;
8) дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін;
9) автокөлік құралдарының ҚР арқылы жүріп өткені үшін;
10) елтаңбалық алым;
11) жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін
лицензиялық алым;
12) телевизия және радиохабарларын тарату ұйымдарына
радиожиілік спектрін пайдалануға рұқсат бергені үшін
алынады.

Баж - арнайы
мамандырылған
уәкілетті органдар
тарапынан
өздеріне өтінуші -
келуші тұлғаларға
қатысты жасалған
заңды маңызы бар
белгілі іс-қимылдар
және берілген
ресми құжаттар
үшін сол заңды
немесе жеке
тұлғалардан
алынатын біршама
- эквивалентті,
міндетті ақшалай
төлемдер.

Мемлекеттегі баждар мемлекеттік және кедендік
болып бөлінетіндіктен, бірақ жалпы сипаттамасы
көптеген белгілері бойынша сәйкес келетіндіктен
бажға тән қасиеттер ретінде мына келесідей
белгілерін көрсетеміз:
Қазақстан Республикасында мемлекеттік баждармен
қатар маусымдық, демпинге қарсы, өтемдік, арнаулы
баждар алынады.
Төлемақы -

мелекеттік уәкілетті
органдар тарапынан
өздеріне өтінішпен
келуші тұлғаларға
көбінесе
материалдық көрініс
табатын, кейде
басқаша сипатта
пайдаланылатын
белгілі бір
объектілерді, не
болмаса соларға
байланысты
рұқсаттарды және
құқықтарды бергені
үшін сол заңды және
жеке тұлғалардан
алынатын біршама-
эквивалентті,
Қазақстан Республикасындағы
төлемақылар:

1) жер учаскелерін пайдаланғаны үшін;
2) жер бетіндегі көздердің су ресурстарын
пайдаланғаны үшін;
3) қоршаған ортаны ластағаны үшін;
4) жануарлар дүниесін ластағаны үшін;
5) орманды пайдаланғаны үшін;
6) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
пайдаланғаны үшін;
7) радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін;
8) кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін;
9) сыртқы (көрнекті) жарнаманы орналастырғаны
үшін алынады

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасындағы бюджет жүйесі және оның экономикалық мәні

БЮДЖЕТТІК ТАПШЫЛЫҚ

Бюджетті бақылаудың мақсаты - барлық деңгейдегі бюджетке кірістің неғұрлым толық жұмылдырылуын, бюджеттік қаражаттың нысаналы мақсатқа және тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету

Бюджет және бюджеттік жүйе

Қаржылық бақылау органдары

Мүлікке салынатын салық

Жеке бюджетті басқару

Бюджеттің атқарылуы барысында оның ішінара

Жекелеген бюджеттің экономикалық мазмұны

Республикасының мемлекеттік құрылымы

Пәндер